Angay Bang Paeskuylahon ang Akong Anak?

MAHANDURAW mo ba nga ikaw dili makabasa sa mga pulong niining panira? Unsa na man kon ikaw dili makasulti sa opisyal nga pinulongan sa imong nasod? Pananglitan kon ikaw dili makatudlo kon hain ang imong yutang-natawhan diha sa usa ka mapa sa kalibotan? Ang di-maihap nga kabataan magdako sa maong kahimtang mismo. Komosta ang imong anak?

Angay bang paeskuylahon ang imong anak? Diha sa daghang nasod, ang elementarya ug hayskul nga edukasyon maoy obligado ug kasagarang libre. Giisip sa Kombensiyon sa mga Katungod sa Bata nga ang pormal nga edukasyon maoy usa ka paninugdang katungod. Kana usab ang giingon sa Unibersal nga Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod. Ugaling, diha sa pipila ka nasod ang pag-eskuyla basin dili libre ug mabug-at sa pinansiyal alang sa mga ginikanan. Atong susihon kining butanga sumala sa panglantaw sa Kristohanong mga ginikanan nga gustong ang ilang mga anak maedukar, pinaagi kaha sa pormal nga pag-eskuyla o sa laing paagi.

Mga Panig-ingnan sa Bibliya Bahin sa Pagkaedukado

Makabasa ug makasulat ang kadaghanang alagad sa Diyos nga gihisgotan diha sa Bibliya. Ang mga apostoles ni Jesus nga si Pedro ug Juan maoy Hudiyong mga mangingisda apan gisulat nila ang mga basahon sa Bibliya diha sa Grego, dili diha sa ilang diyalekto sa Galilea. a Lagmit gipaneguro sa ilang mga ginikanan nga ang ilang mga anak nakadawat ug paninugdang edukasyon. Ang ubang magsusulat sa Bibliya nga samag kahimtang naglakip sa magbalantay sa karnero nga si David, ang mamumuo sa uma nga si Amos, ug ang igsoon ni Jesus sa inahan nga si Judas, nga lagmit maoy usa ka panday.

Ang tawong si Job makabasa ug makasulat, ug ang basahon sa Bibliya nga nagdala sa iyang ngalan nagpaila nga siya may diyutayng pagsabot sa siyensiya. Siya tingali may katakos usab sa pagpanulat, kay balaknon man ang iyang mga gipamulong nga gikutlo diha sa basahong Job. Ug nahibalo kita nga edukado ang unang mga Kristohanon kay ang ilang Kasulatanhong mga komento nadiskobrehan diha sa mga bika.

Ang Edukasyon Hinungdanon Alang sa mga Kristohanon

Ang tanang Kristohanon kinahanglang mouswag sa kahibalo sa Bibliya aron makapahimuot sila sa Diyos. (Filipos 1:9-11; 1 Tesalonica 4:1) Ang makugihong paggamit sa Kasulatan ug sa binase-sa-Bibliya nga mga tabang sa pagtuon makatabang sa espirituwal nga pag-uswag. Sanglit gihatag sa Diyos ang iyang sinulat nga Pulong, iyang gidahom nga ang iyang mga magsisimba maedukar kutob sa maarangan. Ang pagbasa sa Bibliya uban sa pagsabot mas makapasayon sa pagpadapat sa tambag niini. Siyempre, basin gikinahanglan nga dili lang kausa nato basahon ang mga bahin niini aron bug-os masabtan ang mga punto ug aron makapamalandong niini.—Salmo 119:104; 143:5; Proverbio 4:7.

Kada tuig, ang katawhan ni Jehova makadawat sa ginatos ka panid sa mapuslanong sinulat nga materyal nga giandam ubos sa pagdumala sa “matinumanon ug maalamong ulipon.” (Mateo 24:45-47) Ang maong literatura naghisgot bahin sa pamilyahanong kinabuhi, mga kostumbre, relihiyon, siyensiya, ug daghan pang laing ulohan. Labing hinungdanon, kini adunay Kasulatanhong tambag bahin sa espirituwal nga mga butang. Kon ang  imong mga anak dili makamaong mobasa, sila mahikawan sa daghang bililhong impormasyon.

Ang pagkahibalo sa kasaysayan sa tawo hinungdanon kay kini makatabang kanato sa pagkasabot kon nganong ang Gingharian sa Diyos gikinahanglan. Ang paninugdang kahibalo bahin sa geograpiya tilinguhaon usab. Gihisgotan sa Bibliya ang daghang dapit, sama sa Israel, Ehipto, ug Gresya. Ang imong anak makakaplag ba niana diha sa usa ka mapa sa kalibotan? Siya ba makakaplag sa iyang kaugalingong nasod? Tungod kay dili makabasa ug mapa, limitado ang katakos sa usa ka tawo sa pagtuman sa iyang ministeryo diha sa giasayn nga dapit.—2 Timoteo 4:5.

Mga Pribilehiyo Diha sa Kongregasyon

Ang Kristohanong mga ansiyano ug ministeryal nga mga alagad daghag responsabilidad nga naglakip sa pagbasa. Pananglitan, anaa ang mga bahin nga andamon alang sa mga tigom sa kongregasyon. Gikinahanglan ang pagtipig ug rekord sa suplay sa literatura ug mga donasyon. Kon walay paninugdang edukasyon, ang usa ka tawo malisdan kaayo sa pagtuman sa maong mga responsabilidad sa epektibong paagi.

Ang boluntaryong mga trabahante nag-alagad diha sa mga balayng Bethel sa tibuok kalibotan. Aron ang maong mga boluntaryo makahimo sa pagsulting tin-aw ug makatuman sa ilang mga buluhaton, sama sa paghubad ug mga basahon ug sa pag-ayo ug makinarya, sila kinahanglang makabasa ug makasulat diha sa opisyal nga pinulongan sa nasod nga ilang gipuy-an. Aron ang imong mga anak ngadtongadto makapahimulos sa mga pribilehiyong sama niini, ang paninugdang edukasyon kasagarang kinahanglanon. Unsa ang pipila sa ubang mapuslanong mga katarongan nga ang imong anak angayng paeskuylahon?

Kakabos ug Patuotuo

Sa pipila ka kaso ang mga tawong nag-antos sa kakabos basin walay arang mahimo. Bisan pa niana, sa ubang mga kaso ang igong edukasyon basin makatabang kanato ug sa atong mga anak nga makalikay sa way-hinungdang pag-antos. Diyutay rang dili-edukadong tawo ang nakalingkawas sa kakha-tuhak nga pagkinabuhi. Mangamatay usahay ang mga bata ug bisan mga ginikanan kay dili gayod makapatambal tungod sa gamayng kita. Ang kakulang sa sustansiya ug kabos nga pinuy-anan sagad maagoman sa mga tawo nga gamay rag edukasyon o walay edukasyon. Ang edukasyon o bisan katakos na lang sa pagbasa ug pagsulat basin makatabang niining mga kahimtanga.

Mamenosan ang kiling sa pagkamatuotuohon tungod sa edukasyon. Hinuon, komon ang mga patuotuo taliwala sa edukado ug dili-edukadong mga tawo. Apan ang mga tawong kulang ug edukasyon mas daling malimbongan ug pahimudsan kay sa uban, sanglit dili sila makabasa sa impormasyong magyagyag sa maong mga panglimbong. Busa, sila mas lagmit matuotuohon ug motuo nga ang usa ka espiritistang mananambal milagrosong makaayo ug mga sakit.—Deuteronomio 18:10-12; Pinadayag 21:8.

Ang Tumong sa Edukasyon Dili Lang Aron Makatrabaho

Gibati sa daghang tawo nga ang pangunang katuyoan sa edukasyon maoy aron makapanapi. Apan ang pipila ka edukadong tawo walay trabaho o walay igong kinitaan sa pagtagana sa mga kinahanglanon sa kinabuhi. Busa basin maghunahuna ang pipila ka ginikanan nga walay kapuslanan nga paeskuylahon ang usa ka anak. Apan ang edukasyon dili lamang mag-andam sa usa ka tawo aron makapanapi; kini magsangkap sa mga bata alang sa kinabuhi sa katibuk-an. (Ecclesiastes 7:12) Kon ang usa ka tawo makasulti, makabasa, ug makasulat sa opisyal nga pinulongan sa nasod nga iyang gipuy-an, ang pagduol sa mga doktor, mga opisyales sa  gobyerno, o mga empleyado sa bangko mas sayon, nga mahimong ordinaryo na lang, inay makahahadlok.

Diha sa pipila ka dapit, ang mga batang wala makaeskuyla basin itugyan ngadto sa laing tawo aron mag-aprentis sa pagkakantero, pangisda, panahi, o ubang kahanas. Ang pagkat-on ug usa ka kahanas mapuslanon, apan kon kining mga bataa dili gayod makaeskuyla, sila lagmit dili makakat-on sa pagbasa ug pagsulat sa hustong paagi. Sa walay duhaduha sila mas makalikay nga mapahimuslan ug sila makabaton sa mas matagbawong kinabuhi kon sila makabaton una sa paninugdang edukasyon ug unya makakat-on ug usa ka kahanas.

Si Jesus nga taga-Nasaret maoy usa ka panday ug lagmit miagi sa usa ka matang sa pagkaaprentis uban sa iyang amaama, si Jose. (Mateo 13:55; Marcos 6:3) Si Jesus edukado usab, kay bisan sa edad nga 12, siya may mapuslanong mga pakighisgot uban sa edukadong mga tawo sa templo. (Lucas 2:46, 47) Sa kaso ni Jesus, ang pagkat-on ug kahanas wala makabalda sa ubang mga matang sa edukasyon.

Ang mga Batang Babaye Angay ba Usab nga Paeskuylahon?

Paeskuylahon usahay sa mga ginikanan ang ilang mga batang lalaki apan ang ilang mga batang babaye dili paeskuylahon. Ang pipila ka ginikanan tingali naghunahuna nga gastoso kaayo ang pagpaeskuyla sa ilang mga batang babaye ug sila nagtuo nga ang mga batang babaye mas mapuslan sa ilang inahan pinaagi sa pagpondo lang sa balay sa tibuok adlaw. Apan ang pagkawalay-edukasyon makahatag ug kalisdanan sa usa ka batang babaye. Usa ka basahon sa United Nations Children’s Fund (UNICEF)  nag-ingon: “Ang daghang pagtuon nagpasundayag nga ang paghatag ug edukasyon sa mga batang babaye maoy usa sa labing maayong mga paagi sa pagpapas sa kakabos.” (Poverty and Children: Lessons of the 90s for Least Developed Countries) Ang edukadong mga batang babaye mas makaatubang sa mga suliran sa kinabuhi ug makahimog mas maalamong mga desisyon, sa ingon makabenepisyo sa tanan sa pamilya.

Usa ka pagtuon bahin sa pagkamatay sa mga bata sa Benin, Kasadpang Aprika, nagpaila nga ang mga inahan nga walay edukasyon ingong usa ka grupo namatyan ug mga anak nga wala pay singko anyos sa proporsiyong 167 matag 1,000, samtang ang mga babayeng nakaeskuyla sa hayskul namatyan ug 38. Ang UNICEF mihinapos: “Busa ang gidak-on sa edukasyon maoy usa ka tigpaila sa proporsiyon sa mamatayng bata sa Benin, ingon nga tinuod usab kini sa tibuok kalibotan.” Busa, ang pag-edukar diay sa imong mga batang babaye adunay nagkalainlaing mga kaayohan.

Igo na ba ang mga Klase sa Pagbasa ug Pagsulat?

Sa dapit diin gikinahanglan kini, ang mga Saksi ni Jehova magpahigayon ug mga klase sa pagbasa ug pagsulat alang sa mga membro sa kongregasyon nga dili makabasa. b Ang maong mapuslanong kahikayan makatabang sa mga tawo aron makatuon sa pagbasa, kasagaran sa ilang lokal nga pinulongan. Kini ba angayng kapuli sa pormal nga edukasyon? Angay bang dahomon nga ang kongregasyon motaganag edukasyon alang sa inyong mga anak bisan pag adunay regular nga mga eskuylahan?

 Bisan pag ang mga klase sa pagbasa ug pagsulat maoy mahunahunaong kahikayan nga gipahigayon sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, kini alang lamang sa dili-makabasa nga mga hamtong nga wala gayod makaeskuyla sa pagkabata pa. Posible nga ang ilang mga ginikanan wala mahibalo sa kahinungdanon sa pagbasa ug pagsulat, o kaha walay mga eskuylahan kaniadto. Ang maong mga tawo matabangan pinaagi sa pagtambong sa mga klase sa pagbasa ug pagsulat nga gidumala sa mga kongregasyon. Apan kining mga klaseha dili kapuli sa regular nga pag-eskuyla ug wala hikaya nga mohatag ug primaryang edukasyon. Ang mga ulohan sama sa siyensiya, matematika, ug kasaysayan wala hisgoti diha nianang mga klase sa pagbasa ug pagsulat. Apan, mahisgotan tingali kana sa regular nga kurikulum sa eskuylahan.

Sa Aprika, ang mga klase sa pagbasa ug pagsulat gihimo kadaghanan sa mga pinulongan sa tribo ug dili kanunay sa opisyal nga pinulongan sa nasod. Apan ang pormal nga edukasyon kasagarang himoon sa opisyal nga pinulongan. Makahatag kinig dugang nga mga kaayohan alang sa mga bata tungod kay mas daghan ang mga libro ug uban pang nagkalainlaing mga basahon diha sa opisyal nga pinulongan. Bisan tuod ang mga klase sa pagbasa ug pagsulat sa kongregasyon tingali makadugang sa pormal nga edukasyon sa usa ka bata, kini dili mahimong kapuli niini. Nan, kon praktikal, dili ba angayng hatagan ang mga bata ug pormal nga edukasyon?

Usa ka Responsabilidad sa Ginikanan

Ang mga lalaki nga nanguna sa pagtagana sa espirituwal nga mga panginahanglan sa kongregasyon kinahanglang sulondang mga Kristohanon. Sila kinahanglang magdumala sa ilang mga panimalay ug mga anak sa “maayong paagi.” (1 Timoteo 3:4, 12) Ang pagdumala sa “maayong paagi” maglakip sa pagbuhat sa tanan nga posible aron matabangan ang atong mga anak nga malikayan ang umaabot nga mga kalisdanan.

Ang Diyos naghatag ug usa ka dakong responsabilidad ngadto sa Kristohanong mga ginikanan. Angay nilang matutoon ang ilang mga anak sumala sa iyang Pulong ug tabangan sila nga mahimong mga ‘nahigugma sa kahibalo.’ (Proverbio 12:1; 22:6; Efeso 6:4) Si apostol Pablo misulat: “Tino nga kon adunay si bisan kinsa nga wala magtagana alang sa mga iya, ug ilabina alang sa mga sakop sa iyang panimalay, siya naglimod sa pagtuo ug mas daotan pa kay sa tawong walay pagtuo.” (1 Timoteo 5:8) Ang nahiangay nga edukasyon angayng itagana usab alang sa atong mga anak.

Ang usa ka sistema sa edukasyon usahay dili makatagana sa edukasyonal nga mga panginahanglan sa mga bata tungod sa sobra ka daghang bata, kulang nga salapi, o tingali sa dili-malipayon, gamayg-suweldo nga mga magtutudlo. Busa, importante nga maikag ang mga ginikanan sa ginatun-an sa ilang mga anak diha sa eskuylahan. Maalamon nga mailaila ang mga magtutudlo, ilabina sa sinugdan sa matag semestre, nga mangayo pa sa ilang tambag kon unsay paagi nga ang mga bata mahimong mas maayong mga estudyante. Sa ingon ang mga magtutudlo mobating gipabilhan ug matukmod nga mas maningkamot nga itagana ang edukasyonal nga mga panginahanglan sa mga bata.

Ang edukasyon maoy usa ka bililhong bahin sa pagtubo sa usa ka bata. “Ang mga maalamon mao kadtong nagatipig ug kahibalo,” nag-ingon ang Proverbio 10:14. Ilabina nga kini tinuod sa kahibalo bahin sa Bibliya. Ang katawhan ni Jehova—batag tigulang—kinahanglang may kahibalo sumala sa maarangan aron makatabang sa uban sa espirituwal nga paagi ug ‘makatanyag sa ilang kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan nga walay angayng ikaulaw, nga nagagamit sa pulong sa kamatuoran sa hustong paagi.’ (2 Timoteo 2:15; 1 Timoteo 4:15) Busa angay bang paeskuylahon ang imong mga anak? Sa walay duhaduha mohinapos ka nga sila angayng paeskuylahon, bisan pag kana mag-agad pag-ayo kon unsay praktikal diha sa inyong nasod. Apan ang Kristohanong mga ginikanan kinahanglang motubag niining mas hinungdanong pangutana, ‘Ang akong mga anak angay bang maedukar?’ Bisan kon diin ka magpuyo, dili ka ba mouyon nga ang tubag angay nga malanog nga oo?

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 12, 13]

KON IMPOSIBLE ANG PAG-ESKUYLA

Sa pipila ka kahimtang ang pag-eskuyla imposible. Pananglitan, ang magasing Refugees mitaho nga 1 lang sa 5 ang batang kuwalipikado nga makaeskuyla diha sa mga kampo sa mga kagiw. Sa pipila ka kaso, tungod sa mga welga ang lokal nga mga eskuylahan manirado sa tagdugay nga panahon. Ang mga eskuylahan basin layo kaayo o tingali walay eskuylahan sa usa ka rehiyon. Ang paglutos sa mga Kristohanon moresulta usab sa pagpalagpot sa mga bata gikan sa eskuylahan.

Sa unsang paagi makatabang ka sa imong mga bata sa maong mga kahimtang? Unsa ang mahimo kon ikaw daghag anak ug nagpuyo sa dapit nga tungod sa gasto imposible ang pagpaeskuyla kanilang tanan sa pormal nga eskuylahan? Buweno, makaarang ka ba sa pagpaeskuyla sa usa o duha sa imong mga anak nga dili mameligro ang ilang espirituwalidad? Kon mahimo kana, basin sila makatabang sa pagtudlo sa uban nimong mga anak kon unsay ginatun-an sa eskuylahan.

Ang pipila ka nasod adunay gitawag ug pagtungha diha sa balay.⁠ c Sa maong kahikayan, usa sa mga ginikanan kasagarang mogugol ug pipila ka oras kada adlaw diha sa pagtudlo sa bata. Sa kapanahonan sa mga patriarka, ang mga ginikanan nagmalamposon sa pagtudlo sa ilang mga anak. Dayag nga tungod sa maayong pagbansay sa ginikanan, ang anak ni Jacob nga si Jose nahimong tagdumala sa linghod nga panuigon.

Ang usa ka pormal nga kurikulum, o programa sa pagtudlo, tingali lisod mabatonan sa pipila ka dapit sama sa usa ka kampo sa mga kagiw, apan ang mga ginikanan makagamit sa mga basahong gipatik sa mga Saksi ni Jehova ingong basehan sa pagtudlo. Pananglitan, ang librong Akong Basahon sa mga Estorya sa Bibliya mahimong mapuslanon sa pagtudlo sa mga bata. Ang magasing Pagmata! naundan ug nagkalainlain kaayong mga ulohan. Ang librong Life​—⁠How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? magamit sa pagtudlog siyentipikanhong mga ulohan. Ang Tinuig nga Basahon sa mga Saksi ni Jehova adunay gamayng mapa sa kalibotan ug naghisgot bahin sa kinabuhi ug mga buluhatong pagsangyaw diha sa nagkalainlaing mga nasod.

Dako ang mahimo kon ang pagtudlo naandam pag-ayo ug gipaangay sa sukod sa pagsabot sa mga bata. Kon ilang ipadayon ang pagbasa ug pagkakat-on, sila mas daling makapahiuyon sa regular nga pagtungha kon ugaling duna na kana. Uban ang inisyatibo ug paningkamot, makatabang ka sa imong mga anak nga maedukar pag-ayo, ug pagkamagantihon unya niana!

[Footnote]

[Hulagway]

Unsay mahimo kon nagpuyo ka sa dapit diin ang imong mga anak dili makatungha sa pormal nga tunghaan?