Talaan ni Noe—May Kahulogan ba Kini Alang Kanato?

SAMTANG nagtagna bahin sa ilhanan sa iyang presensiya ug sa konklusyon sa sistema sa mga butang, si Jesus miingon: “Maingon kaniadto sa mga adlaw ni Noe, mao man usab unya ang presensiya sa Anak sa tawo.” (Mateo 24:3, 37) Tin-aw, si Jesus nagtagna nga ang nagakahitabo karon adunay katumbas sa panahon ni Noe. Hinungdanon gayod kaayo ang usa ka kasaligan ug tukmang asoy sa mga hitabo sa mga adlaw ni Noe.

Ingon ba gayod niana ka hinungdanon ang talaan ni Noe? May mga kredensiyal ba kini ingong usa ka tinuod nga dokumento sa kasaysayan? Matino ba gayod nato kon kanus-a nahitabo ang Lunop?

Kanus-a Nahitabo ang Lunop?

Ang Bibliya naghatag ug kronolohikanhong impormasyon aron nga sa maampingong paagi atong makuwenta ang panahon balik sa pagsugod sa tawhanong kasaysayan. Sa Genesis 5:1-29, atong makita ang talaan sa kagikan sukad sa paglalang sa unang tawo, si Adan, hangtod sa pagkatawo ni Noe. Ang Lunop nagsugod “sa ikaunom ka gatos ka tuig sa kinabuhi ni Noe.”—Genesis 7:11.

Aron matino ang panahon sa Lunop, kinahanglang magsugod kita pagkuwenta diha sa usa ka hinungdanong petsa. Buot ipasabot, magsugod kita pagkuwenta gikan sa usa ka petsa nga gidawat sa sekular nga kasaysayan nga katumbas sa usa ka partikular nga hitabo nga natala diha sa Bibliya. Gikan sa maong tinong petsa, makahimo na kitag mga kalkulasyon ug makasitar ug petsa sa Lunop pinasukad sa Gregorian nga kalendaryo nga komon nga gigamit karon.

Usa ka hinungdanong petsa mao ang 539 W.K.P., ang tuig nga ang Babilonya gilumpag sa Persiano nga si Haring Ciro. Ang sekular nga mga reperensiya nga nagtala sa panahon sa iyang pagmando naglakip sa Babilonyanhong mga papan ug mga dokumento ni Diodorus, Africanus, Eusebius, ug Ptolemy. Tungod sa dekreto nga giisyu ni Ciro, ang mga Hudiyong nanghibilin mibiya sa Babilonya ug miabot sa ilang yutang natawhan sa 537 W.K.P. Nagtimaan kadto sa kataposan sa 70 ka tuig nga pagkaawaaw sa Juda, nga sumala pa sa rekord sa Bibliya nagsugod sa 607 W.K.P. Kon atong kuwentahon ang yugto sa mga maghuhukom ug ang pagmando sa mga hari sa Israel, atong matino nga ang pagpanggula sa mga Israelinhon gikan sa Ehipto nahitabo niadtong 1513 W.K.P. Kon kita mokuwenta paatras ug laing 430 ka tuig gikan sa 1513 W.K.P., ang gipasukad sa Bibliya nga kronolohiya magdala kanato ngadto sa panahong gihimo ang pakigsaad kang Abraham sa 1943 W.K.P. Dayon angay usab natong kuwentahon ang pagkatawo ug pangedaron nila ni Tera, Nahor, Serug, Reu, Peleg, Eber, ug Sela, ug ni Arpaksad, nga natawo “duha ka tuig human sa lunop.” (Genesis 11:10-32) Sa ingon atong ikasitar ang tuig 2370 W.K.P. nga maoy pagsugod sa Lunop. a

Pagbunok sa mga Tubig sa Baha

Sa dili pa nato repasohon ang mga hitabo sa mga adlaw ni Noe, basin buot nimong basahon ang Genesis kapitulo 7 bersikulo 11 ngadto sa kapitulo 8 bersikulo 4. Bahin sa pagbunok sa ulan, kita giingnan: “Sa ikaunom ka gatos ka tuig sa kinabuhi ni Noe [2370 W.K.P.], sa ikaduha nga bulan, sa ikanapulog-pito ka adlaw sa bulan, niining adlawa ang tanang tuboran sa dakong halawom nga katubigan nangabuswang ug ang mga ganghaan sa tubig sa kalangitan nangabuksan.”—Genesis 7:11.

Gibahin ni Noe ang tuig ngadto sa 12 ka bulan nga may 30 ka adlaw ang kada bulan. Sa  karaang kapanahonan, ang unang bulan magsugod sa mga tungatunga sa bulan sa Septiyembre diha sa atong kalendaryo. Ang pagbunok sa mga tubig sa baha nagsugod sa “ikaduha nga bulan, sa ikanapulog-pito ka adlaw sa bulan” ug nagpadayon pagbunok sulod sa 40 ka adlaw ug 40 ka gabii sa mga bulan sa Nobyembre ug Disyembre 2370 W.K.P.

Bahin sa Lunop, kita usab gipahibalo: “Ang mga tubig nagpadayon sa paglunop sa yuta sa usa ka gatos ug kalim-an ka adlaw. . . . Ug ang mga tubig misugod sa paghubas gikan sa yuta, nagpadayon sa paghubas; ug pagkatapos sa usa ka gatos ug kalim-an ka adlaw ang mga tubig mikubos na. Ug sa ikapitong bulan, sa ikanapulog-pito ka adlaw sa bulan, ang arka nahiluna diha sa kabukiran sa Ararat.” (Genesis 7:24–8:4) Busa ang gidugayon gikan sa pagtabon sa tubig sa yuta hangtod sa paghubas niini maoy 150 ka adlaw, o lima ka bulan. Busa ang arka misayad sa kabukiran sa Ararat sa Abril 2369 W.K.P.

Karon basin gusto nimong basahon ang Genesis 8:5-17. Ang tumoy sa kabukiran nanggimaw halos duha ka bulan ug tunga (73 ka adlaw) sa ulahi, “sa ikanapulong bulan [Hunyo], sa unang adlaw sa maong bulan.” (Genesis 8:5) b Tulo ka bulan (90 ka adlaw) sa ulahi—sa “ikaunom ka gatos ug usa ka tuig, sa unang bulan, sa unang adlaw sa bulan” ni Noe, o sa tungatunga sa Septiyembre, 2369 W.K.P.—gitangtang ni Noe ang tabon sa arka. Sa ingon iyang nakita nga “ang nawong sa yuta nahubsan na.” (Genesis 8:13) Usa ka bulan ug 27 ka adlaw (57 ka adlaw) sa ulahi, “sa ikaduhang bulan, sa ikakawhaag-pito ka adlaw sa bulan [tungatunga sa Nobyembre, 2369 W.K.P.], ang yuta namala na.” Dayon si Noe ug ang iyang pamilya mikawas sa arka ngadto sa mala nga yuta. Busa, si Noe ug ang iyang mga kauban migugol ug usa ka lunar nga tuig ug napulo ka adlaw (370 ka adlaw) sa sulod sa arka.—Genesis 8:14.

Unsay gipamatud-an niining tukmang mga rekord nga naglangkit sa mga hitabo, detalye, ug mga panahon? Yano lamang: Ang Hebreohanong propeta nga si Moises, nga dayag nga nagsulat sa Genesis pinasukad sa mga rekord nga iyang nadawat, nagpresentar ug mga kamatuoran, dili  mitolohikanhong estorya. Busa ang Lunop adunay dakong kahulogan alang kanato karon.

Unsay Panghunahuna sa Ubang mga Magsusulat sa Bibliya Bahin sa Lunop?

Dugang pa sa asoy sa Genesis, duna pay daghang paghisgot bahin kang Noe o sa Lunop diha sa Bibliya. Pananglitan:

(1) Ang tigdukiduki nga si Esdras nag-apil kang Noe ug sa iyang mga anak nga lalaki (Sem, Ham, ug Japet) diha sa talaan sa kagikan sa nasod sa Israel.—1 Cronicas 1:4-17.

(2) Ang doktor ug magsusulat sa Ebanghelyo nga si Lucas naglakip kang Noe sa dihang iyang gilista ang mga katigulangan ni Jesu-Kristo.—Lucas 3:36.

(3) Si apostol Pedro kanunayng naghisgot sa asoy sa Lunop sa iyang sulat ngadto sa mga isigka-Kristohanon.—2 Pedro 2:5; 3:5, 6.

(4) Gihisgotan ni apostol Pablo ang dakong pagtuo nga gipakita ni Noe sa pagtukod ug arka alang sa kaluwasan sa iyang panimalay.—Hebreohanon 11:7.

Magduhaduha pa ba kita kon gidawat ba kaha niining inspiradong mga magsusulat sa Bibliya ang asoy sa Genesis bahin sa Lunop? Kini bug-os nilang giisip ingong usa ka tinuod nga hitabo.

Si Jesus ug ang Lunop

Si Jesu-Kristo adunay una-tawhanong paglungtad. (Proverbio 8:30, 31) Siya maoy usa ka espiritung linalang sa langit panahon sa Lunop. Kay siya nakasaksi niini, sa ingon si Jesus makahatag kanatog labing dakong pamatuod sa Kasulatan bahin kang Noe ug sa Lunop. Si Jesus miingon: “Maingon kaniadto sa mga adlaw ni Noe, mao man usab unya ang presensiya sa Anak sa tawo. Kay ingon nga sila niadtong  mga adlawa sa wala pa ang baha, ang mga lalaki nangaon ug nanginom, nagminyo ug ang mga babaye gihatag sa kaminyoon, hangtod sa adlaw nga misulod si Noe sa arka; ug wala sila magtagad hangtod nga miabot ang baha ug gibanlas silang tanan, mao man usab unya ang presensiya sa Anak sa tawo.”—Mateo 24:37-39.

Mogamit kaha si Jesus ug mitolohiya aron pasidan-an kita bahin sa umaabot nga kataposan niining sistemaha sa mga butang? Dili gayod! Kita masaligon nga iyang gigamit ang usa ka tinuod nga pananglitan sa pagpakanaog sa paghukom sa Diyos batok sa mga daotan. Oo, kapid-an ang nangamatay, apan kita mahupayan sa pagkahibalo nga si Noe ug ang iyang pamilya naluwas latas sa Lunop.

Ang “mga adlaw ni Noe” dako kaayog kahulogan alang sa mga tawong nagkinabuhi karon, panahon sa “presensiya sa Anak sa Tawo,” si Jesu-Kristo. Samtang atong basahon ang detalyadong asoy sa tibuok-yutang Lunop nga gitipigan diha sa rekord nga gihuptan ni Noe, kita makaseguro nga kadto maoy usa ka tinuod nga dokumento sa kasaysayan. Ug ang inspirado sa Diyos nga asoy sa Genesis bahin sa Lunop adunay dakong kahulogan alang kanato. Sama nga si Noe, iyang mga anak lalaki, ug ang ilang mga asawa mituo sa gitagana sa Diyos nga paagi sa pagluwas, kita usab karon makadawat sa panalipod ni Jehova pinasukad sa atong pagtuo sa halad lukat ni Jesus. (Mateo 20:28) Dugang pa, kita makalaom nga mahiapil niadtong makalabang-buhi sa kataposan niining daotang sistema sa mga butang sama sa gipakita sa talaan ni Noe, nga siya ug ang iyang pamilya naluwas sa Lunop nga maoy nagtapos sa dili-diyosnong kalibotan sa maong panahon.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 5]

Ingon ba Niana ka Taas ang Ilang Kinabuhi?

“ANG tanang adlaw ni Noe mikabat ug siyam ka gatos ug kalim-an ka tuig ug siya namatay,” nag-ingon ang Bibliya. (Genesis 9:29) Ang apohang lalaki ni Noe nga si Matusalem nagkinabuhi ug 969 ka tuig—ang kinatas-ang edad sa tawo nga natala sukad. Ang aberids nga pangedaron sa napulo ka kaliwatan gikan kang Adan ngadto kang Noe maoy kapin sa 850 ka tuig. (Genesis 5:5-31) Ingon ba niana ka taas ang kinabuhi sa mga tawo kaniadto?

Ang orihinal nga katuyoan sa Diyos mao nga ang tawo mabuhi sa walay kataposan. Ang unang tawo, si Adan, gilalang nga may kahigayonan nga makapahimulos ug kinabuhi nga dili gayod matapos kon siya magmasinugtanon sa Diyos. (Genesis 2:15-17) Apan si Adan wala magmasinugtanon ug nawad-an sa maong kahigayonan. Human sa 930 ka tuig nga paglungtad, nga gigugol diha sa hinayhinay nga proseso sa kamatayon, si Adan mibalik sa yuta nga gikan niana siya gikuha. (Genesis 3:19; 5:5) Ang unang tawo nagpasa sa panulondon nga sala ug kamatayon ngadto sa tanan niyang kaanakan.—Roma 5:12.

Bisan pa niana, ang mga tawong nagkinabuhi niadtong panahona mas duol pa sa orihinal nga kahingpitan ni Adan ug dayag nga tungod niini, ilang napahimuslan ang mas taas nga kinabuhi kay sa mga tawong nahimugso nga ulahi kanila. Busa, ang pangedaron sa tawo maoy halos usa ka libo ka tuig sa wala pa ang Lunop, dayon kini mius-os pag-ayo human niana. Pananglitan, si Abraham nagkinabuhi lamang ug 175 ka tuig. (Genesis 25:7) Ug mga 400 ka tuig human mamatay ang maong matinumanong patriarka, ang propetang si Moises misulat: “Ang mga adlaw sa among panuigon maoy kapitoan ka tuig; ug kon tungod sa talagsaong kabaskog kini maoy kawaloan ka tuig, bisan pa niana ang ilang pagpanlimbasog mosangpot lamang sa kasamok ug sa mga butang makapadaot.” (Salmo 90:10) Ang kahimtang karon susama ra kaayo niana.

[Chart/Mga hulagway sa panid 6, 7]

Paatras nga Pagkuwenta Gikan sa Dekreto ni Ciro nga Nagtugot sa mga Hudiyo nga Mopauli Gikan sa Pagkadestiyero Ngadto sa Lunop sa mga Adlaw ni Noe

537 Dekreto ni Ciro c

539 Ang pagkapukan sa Babilonya pinaagi ni Ciro nga Persiano

68 ka tuig

607 70 ka tuig nga pagkaawaaw sa Juda nagsugod

906 ka tuig nga

pagdumala sa

mga lider,

maghuhukom, ug mga

hari sa Israel

1513 Pagpanggula sa Israel gikan sa Ehipto

430 ka tuig 430 ka tuig nga yugto sa pagpuyo sa

mga anak sa Israel sa yuta sa

Ehipto ug sa Canaan (Exodo 12:40, 41)

1943 Pagpalig-on sa Abrahamikong pakigsaad

205 ka tuig

2148 Pagkatawo ni Tera

222 ka tuig

2370 Pagsugod sa Lunop

[Footnote]