Pagsunog ug Insenso—Aduna ba Kiniy Luna Diha sa Matuod nga Pagsimba?

“ANG mga diyos gustog mga insenso.” Kana maoy komon nga panultihon taliwala sa karaang mga Ehiptohanon. Alang kanila, ang pagsunog ug insenso maoy bahin gayod sa ilang pagsimba. Tungod sa pagtuo nga ang mga diyos anaa lang sa duol, ang mga Ehiptohanon magsunog ug insenso kada adlaw diha sa mga halaran sa ilang mga templo ug balay ug bisan samtang nagnegosyo. Ang ubang mga nasod may susamang mga kostumbre.

Unsa ang insenso? Ang maong termino mahimong magtumong ngadto sa aso o sa elemento nga gisunog. Hinimo kini sa humot nga mga salong ug mga tagok, sama sa kamangyan ug balsamo. Lubkon kini hangtod mapino ug kasagaran isagol sa mga substansiya sama sa yerbang-paalimyon, panit sa kahoy, ug mga bulak aron makapatunghag kahumot alang sa espesipikong mga katuyoan.

Ang insenso maoy usa ka tilinguhaon ug busa kinahanglanong produkto sa karaang panahon nga ang mga sagol niini nahimong bililhong mga baligya. Ang mga nagapanawng panon nga moagi sa ruta sa mga negosyante nagdala niini gikan sa halayong nga nasod. Mahinumdoman tingali nimo nga ang batan-ong anak ni Jacob nga si Jose gibaligya ngadto sa mga negosyanteng Ismaelinhon nga “nagsingabot gikan sa Gilead, ug ang ilang mga kamelyo nagdala ug labdanum ug balsamo ug salongong panit sa kahoy, sa ilang pagpanaw aron sa pagdala niini sa Ehipto.” (Genesis 37:25) Ang ruta sa pagbaligyag kamangyan sa walay duhaduha gisugdan sa mga tigbaligyag insenso. Tungod sa dako kaayong panginahanglan sa insenso, kini nga ruta maoy nagbukas sa pagbiyahe tali sa Asia ug Uropa.

Ang insenso ginahalad pa gihapon diha sa mga seremonyas ug mga rituwal sa daghang relihiyon karong adlawa. Dugang pa, nagkadaghang tawo ang gustong magsunog ug insenso sa ilang balay aron matagamtam lang ang kahumot niini. Sa unsang paagi angayng lantawon sa mga Kristohanon ang pagsunog ug insenso? Dalawaton ba kini sa Diyos diha sa pagsimba? Atong susihon kon unsay giingon sa Bibliya bahin niini.

“Butang nga Balaan Alang Kang Jehova”

Taliwala sa karaang mga Israelinhon, adunay dakong bahin diha sa mga buluhaton sa mga saserdote ang pagsunog ug insenso diha sa tabernakulo. Ang Cyclopedia ni McClintock ug Strong nag-ingon: “Sa pagkatinuod, ang pagsunog ug insenso giisip na taliwala sa mga Hebreohanon nga usa gayod ka buhat sa pagsimba o sagradong halad nga wala kitay mabasa nga duna silay laing gigamitan sa insenso gawas lang sa pagsimba.”

Si Jehova nga Diyos naglagda ug upat ka sangkap nga sagolon ug sunogon diha sa tabernakulo: “Pagkuha ug mga pahumot: mga tinulo nga estacte ug onika ug pinahumotan nga galbanum ug lunsay nga kamangyan. Kinahanglan nga sama ang gidaghanon sa matag usa. Ug himoon mo kini nga insenso, usa ka sambog sa mga yerbang-paalimyon, nga gama sa usa ka tighimog pahumot, inasinan, lunsay, butang nga balaan. Ug dugmokon mo ang pipila niini aron mapolbos, ug ibutang mo ang pipila niini sa atubangan sa Pagpamatuod sulod sa tolda nga tagboanan.” (Exodo 30:34-36) Ang mga eskolar nag-ingon  nga ang ubang mga sangkap gidugang sa ulahi sa rabbinikong mga Hudiyo aron gamiton diha sa templo.

Ang insenso nga gisunog diha sa tabernakulo maoy sagrado, nga gigamit lamang diha sa pagsimba sa Diyos. Si Jehova nagsugo: “Ang insenso nga imong himoon uban niini nga mga sakot dili gayod ninyo himoon alang sa inyong kaugalingon. Alang kaninyo magpadayon kini ingong butang nga balaan alang kang Jehova. Bisan kinsa nga maghimo ug sama niini aron tagamtamon ang kahumot niini pagaputlon gikan sa iyang katawhan.” (Exodo 30:37, 38) Diha sa gikatudlong halaran, sunogon sa mga saserdote ang insenso kaduha sa usa ka adlaw. (2 Cronicas 13:11) Ug sa Adlaw sa Pagtabon sa Sala, ang hataas nga saserdote magsunog ug insenso diha sa Labing Balaan.—Levitico 16:12, 13.

Dili tanang halad nga insenso dalawaton sa Diyos. Gisilotan niya ang mga dili saserdote kinsa mapangahasong nagtanyag niana nga daw sila mga saserdote. (Numeros 16:16-18, 35-40; 2 Cronicas 26:16-20) Ang insenso nga gihalad sa Hudiyohanong nasod wala kahimut-i ni Jehova tungod kay sa samang panahon sila naghimog mga buhat sa bakak nga pagsimba ug nagpuno sa ilang mga kamot sa inula nga dugo. Ang ilang pagkasalingkapaw nag-aghat kang Jehova sa pag-ingon: “Ang insenso—butang kini nga dulumtanan kanako.” (Isaias 1:13, 15) Ang mga Israelinhon nahimong mapinasagdanon kaayo sa gilagda nga pagsimba kang Jehova nga tungod niana ilang gisirad-an ang templo ug nagsunog ug insenso sa ubang mga halaran. (2 Cronicas 28:24, 25) Mga katuigan sa ulahi, ang balaang insenso gigamit usab diha sa tinuis nga pagsimba sa bakak nga mga diyos. Ang maong mga buhat dulumtanan gayod kang Jehova.—Ezequiel 16:2, 17, 18.

Ang Insenso ug ang Unang mga Kristohanon

Ang pakigsaad sa Balaod, nga naglakip sa sugo sa saserdote sa paghalad ug balaang insenso, natapos sa dihang gisugdan ni Kristo ang bag-ong pakigsaad sa 33 K.P. (Colosas 2:14) Walay rekord nga ang unang mga Kristohanon nagsunog ug insenso alang sa relihiyosong mga katuyoan. Maylabot niini, ang Cyclopedia ni McClintock ug Strong nag-ingon: “Dayag nga ang insenso wala gamita [sa unang mga Kristohanon]. Sa pagkatinuod, ang paggamit niini maoy ilhanan sa paganismo . . . Ang pipila ka lugas sa insenso nga isabulak sa usa ka deboto diha sa usa ka paganong halaran naglangkob sa usa ka buhat sa pagsimba.”

Ang unang mga Kristohanon midumili usab sa pagsunog ug insenso agig pag-ila sa “pagkadiyos” sa Romanong emperador, bisan pag nagkahulogan kana sa ilang kamatayon. (Lucas 4:8; 1 Corinto 10:14, 20) Tungod sa maong idolatrosong paggamit sa insenso niadtong mga adlawa, dili ikatingala nga ang unang mga Kristohanon wala gani mamaligyag insenso.

Pagsunog ug Insenso Karon

Sa unsang paagi gigamit ang insenso karon? Daghang relihiyon sa Kakristiyanohan ang naggamit ug insenso diha sa mga seremonyas ug liturhiya. Sa Asia, daghang pamilya ang magsunog ug insenso diha sa mga templo o diha sa mga halaran sa balay aron pasidunggan ang ilang mga diyos ug panalipdan ang mga patay. Diha sa relihiyosong mga serbisyo, ang insenso gigamit aron sa pagpahumot, pag-ayo, pagputli, ug pagpanalipod.

Di pa dugay, ang insenso napopular na usab bisan taliwala sa mga tawo nga walay gianibang  relihiyon. Ang uban nagsunog ug insenso sa dihang mamalandong. Usa ka basahon nagsugyot sa paggamit ug insenso aron maabot ang “misteryosong mga sukod sa kaisipan” ug “linaing mga gahom” nga dili iya sa pisikal nga kalibotan. Aron makaplagan ang mga solusyon sa mga suliran sa kinabuhi, kini usab nagsugyot ug mga rituwal nga magsunog ug insenso nga naglakip sa pagkontak sa “mga dili ingon nato.” Ang maong mga buhat angay ba sa mga Kristohanon?

Si Jehova hugot nga nagsaway niadtong mosulay sa pagsagol sa bakak nga relihiyosong mga kagawian uban sa putli nga pagsimba. Gikutlo ni apostol Pablo ang tagna ni Isaias ug gipadapat kini ngadto sa mga Kristohanon, nga nag-awhag kanila sa pagpahilayo gikan sa mahugawng impluwensiya sa bakak nga relihiyon. Siya misulat: “‘Gumula kamo gikan sa ilang taliwala, ug ilain ang inyong kaugalingon,’ nagaingon si Jehova, ‘ug hunong na sa paghikap sa mahugaw nga butang’; ‘ug pasudlon ko kamo.’” (2 Corinto 6:17; Isaias 52:11) Ang matuod nga mga Kristohanon mainampingong maglikay sa bisan unsa nga nalangkit sa bakak nga pagsimba o sa okulto.—Juan 4:24.

Kay gigamit ang insenso sa relihiyosong mga seremonyas ug sa espiritismo, kini ba nagpasabot nga ang tanang pagsunog ug insenso sayop? Dili. Tingali ang usa ka tawo buot magsunog ug insenso sa pagpahumot sa iyang balay aron matagamtam lang ang kahumot niini. (Proverbio 27:9) Bisan pa niana, sa dihang modesisyon kon angay bang magsunog ug insenso, ang usa ka Kristohanon angayng magtagad sa uban pang mga butang. Ang ubang tawo diha sa imong dapit nga gipuy-an naglangkit ba sa insenso uban sa bakak nga relihiyosong kagawian? Diha sa imong komunidad, nalangkit ba ang insenso sa espiritistikanhong mga rituwal? O komon ba lamang kining gigamit alang sa dili relihiyosong mga katuyoan?

Kon ang indibiduwal mopili sa pagsunog ug insenso, ang iyang desisyon angayng magtagad sa kaugalingon niyang konsensiya ug sa mga pagbati sa uban. (1 Corinto 10:29) Ang mga pulong ni apostol Pablo ngadto sa mga taga-Roma mapadapat. Siya misulat: “Atong tinguhaon ang mga butang nga mopatunghag pakigdait ug ang mga butang nga makapalig-on sa usag usa. Hunong na sa paglumpag sa buhat sa Diyos tungod lamang sa pagkaon. Tinuod, ang tanang butang hinlo, apan kini makadaot sa tawo nga sa higayon nga makapandol mokaon. Maayo nga dili mokaon ug karne o moinom ug bino o mobuhat ug bisan unsang butang nga ikapandol sa imong igsoon.”—Roma 14:19-21.

Mga Pag-ampo nga ‘Giandam Ingon sa Insenso’

Ang paghalad ug insenso taliwala sa mga Israelinhon maoy haom nga simbolo sa mga pag-ampo nga pagadunggon sa Diyos. Busa, ang salmistang David miawit ngadto kang Jehova: “Hinaot ang akong pag-ampo maandam ingon sa insenso sa imong atubangan.”—Salmo 141:2.

Ang matinumanong mga Israelinhon wala maglantaw sa pagtanyag ug insenso ingong walay hinungdang rituwal. Mainampingon nilang giandam ug gisunog ang insenso sumala sa gilagda ni Jehova. Imbes gamiton ang literal nga insenso, ang mga Kristohanon karong adlawa magtanyag ug mga pag-ampo nga nagbanaag ug halalom nga pagpabili ug pagtahod sa atong langitnong Amahan. Sama sa humot nga insenso nga gitanyag sa mga saserdote diha sa templo, ang Pulong sa Diyos nagpasalig kanato: “Ang pag-ampo sa mga matul-id makapahimuot kaniya.”—Proverbio 15:8.

[Mga hulagway sa panid 29]

Ang insenso nga gisunog diha sa tabernakulo ug sa templo maoy sagrado

[Hulagway sa panid 30]

Haom ba alang sa mga Kristohanon ang pagsunog ug insenso sa dihang mamalandong?