Daghang Pangutana—Wala Kaayoy Makapatagbawng mga Tubag

SA BUNTAG sa Todos los Santos, Nobyembre 1, 1755, dihay kusog kaayong linog nga mitay-og sa siyudad sa Lisbon samtang nanimba ang kadaghanan sa mga molupyo niini. Linibo ka tinukod ang nahugno, ug tinagpulo ka libong tawo ang namatay.

Wala madugay human niana nga trahedya, ang Pranses nga magsusulat nga si Voltaire mipatik sa iyang Poème sur le désastre de Lisbonne (Balak Bahin sa Katalagman sa Lisbon), diin iyang gisupak ang pagtuo nga ang katalagman maoy silot sa Diyos sa kasal-anan sa mga tawo. Sa pagpangatarongan nga ang mga tawo dili makatugkad o makapatin-aw sa maong daotang mga hitabo, si Voltaire misulat:

Ang kinaiyahan amang, kawang ang atong pagpangutana kaniya;

Nagkinahanglan kita ug Diyos nga mosulti ngadto sa mga tawo.

Tinuod, si Voltaire dili ang unang tawo nga nagpatungha ug mga pangutana bahin sa Diyos. Sa tibuok nga kasaysayan sa tawo, ang mga trahedya ug mga katalagman nakapatunghag mga pangutana sa hunahuna sa mga tawo. Linibo ka tuig kanhi, ang patriarkang si Job, nga niadtong tungora bag-o pang namatyan sa tanan niyang anak ug nag-antos ug grabeng sakit, nangutana: “Nganong nagahatag [ang Diyos] ug kahayag sa usa nga anaa sa kalisdanan, ug kinabuhi ngadto sa mga mapait ug kalag?” (Job 3:20) Karon, daghan ang nahibulong kon nganong ang usa ka maayo ug mahigugmaong Diyos wala magtagad sa tumang pag-antos ug inhustisya nga nagakahitabo.

Kay nakasinatig kagutom, gubat, sakit, ug kamatayon, daghan ang dili gayod modawat sa ideya nga dunay Maglalalang nga nahingawa sa mga tawo. Usa ka ateyistikong pilosopo miingon: “Ang Diyos gayoy mabasol kay iyang gitugotang mag-antos ang usa ka bata, . . . gawas lang, siyempre, kon wala siya maglungtad.” Mitungha ang samang mga konklusyon tungod sa grabeng mga trahedya, sama sa Holocaust panahon sa Gubat sa Kalibotan II. Matikdi kini nga komento sa usa ka Hudiyong magsusulat: “Ang simple kaayong rason sa pag-antos nga nahitabo sa Auschwitz mao nga walay Diyos nga nangilabot sa kalihokan sa mga tawo.” Sumala pa sa surbi niadtong 1997 nga gihimo didto sa Pransiya, diin mas daghan ang Katoliko, mga 40 porsiyento sa mga tawo nagduhaduha nga naglungtad ang Diyos tungod sa pagpuo sa mga tawo nga lahi ug rasa, sama sa nahitabo sa Rwanda niadtong 1994.

Babag sa Pagtuo?

Nganong dili man mangilabot ang Diyos aron mapugngang mahitabo ang daotang mga butang?  Ang usa ka magsusulat sa kasaysayan sa Katoliko nangatarongan nga kining pangutanaha maoy “dakong babag sa pagtuo” sa daghang tawo. Siya nangutana: “Sa pagkatinuod, makatuo ka kaha sa usa ka Diyos nga igo rang nagtan-aw samtang milyonmilyon sa inosenteng mga tawo ang nangamatay ug napuo kay lahi ug rasa ug siya walay gihimo aron masanta kini?”

Ang usa ka editoryal sa Katolikong mantalaan nga La Croix mikomento usab: “Kon trahedya man kini nga nahitabo sa miagi, pagkawala sa trabaho tungod sa teknolohikal nga mga kauswagan, kinaiyanhong mga katalagman, organisadong mga krimen, o kamatayon sa usa ka hinigugma, ang nalisang nga mga tawo mohangad sa langit. Hain ang Diyos? Sila nangayog tubag. Dili ba siya ang Dakong Usa nga Way-Pagtagad, ang Dakong Usa nga Nagpalingoglingog?”

Si Papa Juan-Paulo II naghisgot bahin niining isyuha diha sa iyang apostolikong sulat sa 1984 nga Salvifici Doloris. Siya misulat: “Bisan pag ang paglungtad sa kalibotan nagbukas sa mata sa mga tawo sa paglungtad sa Diyos, sa iyang kaalam, gahom ug kadako, ang pagkadaotan ug pag-antos morag nagpalubog niining mga hiyasa, usahay sa mapintas nga paagi, ilabina kay sa adlaw-adlaw daghan kaayo ang nag-antos sa dili-makataronganong paagi ug daghan kaayong kalapasan ang wala siloti sa hustong paagi.”

Ang paglungtad ba sa mahigugmaon ug gamhanan-sa-ngatanan nga Diyos, sumala sa gipakita diha sa Bibliya, mohaom sa pagkakaylap sa pag-antos sa tawo? Siya ba mangilabot aron mapugngang mahitabo ang mga trahedya sa usa o sa daghang tawo? Siya ba dunay gihimo alang kanato karon? Sumala pa kang Voltaire, aduna bay “Diyos nga mosulti ngadto sa mga tawo” sa pagtubag niining mga pangutanaha? Palihog basaha ang sunod nga artikulo alang sa tubag.

[Mga hulagway sa panid 3]

Tungod sa pagkagun-ob sa Lisbon sa 1755, si Voltaire nakaingon nga kining mga hitaboa dili gayod matugkad sa tawo

[Credit Lines]

Voltaire: From the book Great Men and Famous Women; Lisbon: J.P. Le Bas, Praça da Patriarcal depois do terramoto de 1755. Foto: Museu da Cidade/Lisboa

[Hulagway sa panid 4]

Daghan ang dili motuo nga naglungtad ang Diyos tungod sa makapasubo nga resulta sa pagpuo sa mga tawo nga lahi ug rasa, sama niadtong nahitabo sa Rwanda

[Credit Line]

AFP PHOTO

 [Picture Credit Line sa panid 2]

COVER, children: USHMM, courtesy of Main Commission for the Prosecution of the Crimes against the Polish Nation