Aduna bay Tawong Kasaligan?

HUMAN malumpag ang Paril sa Berlin niadtong 1989, daghang gitipigan pag-ayong mga sekreto ang nadayag. Pananglitan, nadiskobrehan ni Lydia a nga panahon sa Sosyalistang rehimen sa Sidlakang Alemanya, ang Stasi, o State Security Service, nagtigom ug rekord bahin sa iyang pribadong mga kalihokan. Kon nakurat man si Lydia sa pagkahibalo niana nga rekord, nalisang siya sa pagkasayod kon kinsay naghatag ug impormasyon sa Stasi—ang iyang bana. Gibudhian siya sa tawong iyang gidahom nga kasaligan gayod.

Si Robert maoy usa ka edarang lalaki nga “nagtahod, nagdayeg ug nagsalig pag-ayo” sa iyang doktor, nagtaho ang The Times sa London. Ang doktor gikaingon nga “maluloton ug maluluy-on ug kinaiya.” Dayon si Robert kalit lang nga namatay. Kadto ba atake sa kasingkasing o estrok? Dili. Ang mga awtoridad mihinapos nga giduaw sa maong doktor si Robert diha sa iyang balay ug walay kalibotan si Robert ug ang iyang pamilya nga giineksiyonan siya ug hilo. Si Robert klaro nga gipatay sa tawo nga iyang gisaligan pag-ayo.

Si Lydia ug Robert nakaagom ug grabeng pagbudhi nga miresultag dili maayo. Sa ubang mga kahimtang ang mga resulta dili kaayo grabe. Bisan pa niana, ang pagkahigawad tungod sa pagbudhi sa tawong atong gisaligan dili talagsaong panghitabo. Usa ka taho nga gipatik sa Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, ang nangunang Aleman nga organisasyon sa surbi, nagpakita nga diha sa usa ka surbi 86 porsiyento sa mga gisurbi ang gibudhian sa tawong ilang gisaligan. Tingali nakasinati ka usab ug sama niana. Busa, dili kita angayng matingala nga ang mantalaan sa Switzerland nga Neue Zürcher Zeitung nagtaho nga sa 2002 “diha sa adunahang mga nasod sa Kasadpan, ang mga relasyon nga nagkinahanglag pagsalig sa usag usa nagkaawop na sa daghang katuigan.”

Dugayng Ugmaron, Daling Bungkagon

Unsa ang pagsalig? Sumala pa sa usa ka diksiyonaryo, ang pagsalig sa uban nagkahulogan ug “pagtuo nga sila matinud-anon ug sinsero ug nga sila dili motuyo sa pagbuhat ug bisan unsa nga makasakit kanimo.” Ang pagsalig dugayng ugmaron apan kini mahimong bungkagon dihadiha. Kay daghan kaayo ang nakamatikod nga giabusohan ang ilang pagsalig, ikatingala ba nga ang mga tawo magpanuko sa pagsalig sa uban? Sumala pa sa usa ka surbi nga gipatik sa Alemanya sa 2002, “kubos sa 1 sa 3 ka batan-on ang may pagsalig sa ubang tawo.”

Tingali kita mangutana sa atong kaugalingon: ‘Makasalig ba gayod kita sa ubang tawo? Takos ba nga mosalig sa ubang tawo bisag may posibilidad nga basin kita budhian?’

[Footnote]

[Blurb sa panid 3]

Ang usa ka surbi nagpakita nga 86 porsiyento sa mga gisurbi ang gibudhian sa tawong ilang gisaligan