Kataposan sa Gubat

‘Dose anyos lang ang among edad. Dili kami makaimpluwensiya sa politika ug sa gubat, apan buot namong mabuhi! Magpaabot kami sa kalinaw. Moabot kaha kini samtang buhi pa kami?’—Usa ka klase sa kinto-grado nga mga estudyante

‘Gusto namong moeskuyla ug moduaw sa among mga higala ug pamilya nga dili mahadlok nga kidnapon. Maayo untag ang kagamhanan mamati kanamo. Gusto namog mas maayong kinabuhi. Gusto namog kalinaw.’—Alhaji, 14 anyos

KINING makapatandog-sa-galamhan nga mga pulong nagpadayag sa kinasingkasing nga paglaom sa mga batan-on nga nag-antos ug daghang katuigan tungod sa giyera-sibil. Nangandoy sila ug normal nga kinabuhi. Apan dili sayon ang pagpatuman sa mga butang nga gilaoman. Posible ba ang usa ka kalibotan nga walay gubat samtang kita buhi pa?

Sa bag-o pang katuigan, may internasyonal nga paningkamot sa pagsulbad sa pipila ka giyera-sibil pinaagi sa pagpit-os sa magkaatbang nga mga pundok aron mopirma sa usa ka kasabotan alang sa kalinaw. Ang pipila ka nasod nagpadala ug tigtipig-sa-kalinaw nga mga sundalo aron ipatuman ang maong mga kasabotan. Apan pipila ra ka nasod ang may salapi o tinguha nga bantayan ang lagyong mga nasod diin huyang kaayo ang bisan unsang kasabotan tali sa nagbugnoayng mga pundok tungod sa nakadulot pag-ayong pagdumtanay ug pagkamatahapon. Kasagaran na nga paglabay sa pipila ka semana o bulan human makapirmag usa ka hunong-pinusilay nga kasabotan, ang panag-away mosilaob na usab. Sumala sa gipunting sa Stockholm International Peace Research Institute, “lisod makab-ot ang kalinaw kon ang mga nakigbugno adunay tinguha ug katakos sa pagpadayon sa away.”

Sa samang panahon, kining dili-masulbad nga mga panag-away nga nagsakit sa daghan kaayong bahin sa yuta magpahinumdom sa mga Kristohanon sa usa ka tagna sa Bibliya. Ang basahon sa Pinadayag naghisgot bahin sa usa ka makuyawng yugto sa kasaysayan diin ang usa ka simbolikong magkakabayo ‘magkuha sa pakigdait gikan sa yuta.’ (Pinadayag 6:4) Kining hulagway sa way-undang nga pakiggubat maoy usa ka bahin sa daghag-bahin nga ilhanan nga nagpailang kita nagkinabuhi na karon sa panahong gibatbat sa Bibliya nga “kataposang mga adlaw.” a (2 Timoteo 3:1) Hinuon, ang Pulong sa Diyos nagpasalig kanato nga kining kataposang mga adlaw maoy pasiuna lamang sa kalinaw.

Gipatin-aw sa Bibliya diha sa Salmo 46:9 nga alang sa tinuod nga kalinaw, kinahanglang matapos ang gubat, dili lang sa usa ka rehiyon sa yuta, kondili sa tibuok yuta. Dugang pa, kining salmoha mismo espesipikong naghisgot nga laglagon ang mga hinagiban nga gigamit sa panahon sa Bibliya—ang pana ug ang bangkaw. Ang mga hinagiban nga kaylap karong adlawa kinahanglang laglagon usab aron ang katawhan magmalinawon sa ilang pagpuyo.

Hinuon, ang pagdumtanay ug kadalo inay mga bala ug mga pusil ang makapasilaob sa gubat. Ang pagkamaibogon o kadalo maoy usa ka pangunang hinungdan sa gubat, ug ang pagdumot kanunayng  moresulta sa kapintasan. Aron malangkat kining makadaot nga mga pagbati, angayng usbon sa mga tawo ang ilang panghunahuna. Sila kinahanglang maedukar bahin sa malinawong pagkinabuhi. Busa, ang karaang manalagnang si Isaias matinud-anong nagpahayag nga ang gubat mahanaw lamang sa dihang ang katawhan ‘dili na makakat-on ug gubat.’—Isaias 2:4.

Ugaling, sa pagkakaron nagkinabuhi kita sa usa ka kalibotan diin gitudloan ang dagkong mga tawo ug mga bata mahitungod sa pagkadalayegon sa gubat dili sa pagkabililhon sa kalinaw. Ikasubo, ang mga bata gibansay pa gani sa pagpatay.

Sila Nakakat-on sa Pagpatay

Sa edad nga 14 anyos, si Alhaji nahimong sundalo nga wala na sa serbisyo. Siya diyes anyos pa lamang sa dihang siya gidakop sa rebeldeng mga sundalo ug gibansay sa pagpakig-away ginamit ang AK-47 nga ripleng pangatake. Human siya pugsa nga magsundalo, siya nanglungkab aron makapangawat ug pagkaon ug nanunog ug mga balay. Mipatay usab siyag mga tawo ug miputol sa ilang tiil ug bukton. Karong adlawa, si Alhaji lisod makalimot sa gubat ug makapahiuyon sa sibilyan nga kinabuhi. Si Abraham, laing batang sundalo, nakakat-on usab sa pagpatay ug nagpanuko sa pagsurender sa iyang armas. Matod niya: “Kon ako ilang palakton nga wala na ang akong pusil, ambot kon unsay akong buhaton, kon unsaon nako pagsuportar ang akong kaugalingon.”

Kapin sa 300,000 ka batang sundalo—lalaki ug babaye—nagapakig-away pa ug nangamatay sa walay-pagkatapos nga mga giyera-sibil nga nagdaot sa atong yuta. Mipatin-aw ang usa ka lider sa mga rebelde: “Mosunod silag mga mando; sila dili mabalaka bahin sa pagpauli ngadto sa ilang asawa o pamilya; ug sila dili mahadlok.” Apan, gustog mas maayong kinabuhi kining mga bataa ug takos sila niana.

Diha sa dato nga mga nasod, ang makalilisang nga kahimtang sa batang sundalo daw dili nimo mahanduraw. Bisan pa niana, ang daghang bata sa Kasadpan nakakat-on sa pagpakiggubat sulod sa hayahay nilang mga balay. Sa unsang paagi?

Tagda si José nga taga-habagatan-silangang Espanya ingong usa ka pananglitan. Siya tin-edyer nga nagkalingaw sa pagbansay sa judo ug karate. Ang iyang gimahal nga kabtangan mao ang samurai nga espada nga gipalit sa iyang amahan ingong iyang pinaskohan. Ug siya moangay ug mga dula sa video, ilabina ang mapintasong mga dula. Niadtong Abril 1, 2000, iyang gisundog sa tinuod nga kinabuhi ang kabangis sa bida sa mga dula sa video nga iyang gitan-aw. Sa patuyang nga pagpamintas, iyang gipatay ang iyang amahan, iyang inahan, ug iyang manghod nga babaye ginamit ang espada mismo nga gihatag kaniya sa iyang amahan. “Gusto kong mag-inusara sa kalibotan; dili ko gustong ang akong mga ginikanan mangita kanako,” siya mipatin-aw ngadto sa kapolisan.

Sa pagkomento bahin sa mga epekto sa mabangisong kalingawan, ang awtor ug opisyal sa kasundalohan nga si Dave Grossman miingon: “Nakaabot na kita sa ang-ang sa pagkadili-mobati diin ang pagpaagom sa kasakit ug pagpaantos nahimong tinubdan sa kalingawan: malingaw inay ngil-aran niana. Kita nakakat-on sa pagpatay, ug kita nakakat-on nga makaangay niana.”

Si Alhaji ug José nakakat-on sa pagpatay. Bisan hain kanila wala magplano nga mahimong pumapatay, apan ang usa o laing matang sa pagbansay maoy nakatuis sa ilang panghunahuna. Ang ingong pagbansay—kon kaha alang sa mga bata o dagkong tawo—makapugas sa mga binhi sa kapintasan ug gubat.

Pagkakat-on sa Pakigdait Inay sa Gubat

Ang malungtarong kalinaw dili gayod makab-ot samtang ang mga tawo nakakat-on sa pagpatay. Daghang siglo kanhi, ang manalagnang si Isaias misulat: ‘Kon ikaw mamati lamang unta gayod sa mga sugo sa Diyos! Niana ang imong kalinaw mahimong sama gayod sa usa ka suba.’ (Isaias 48:17, 18) Sa dihang ang mga tawo makabaton ug tukmang kahibalo bahin sa Pulong sa Diyos ug makakat-on sa paghigugma sa balaod sa Diyos, mahimong ngil-aran na sila sa kapintasan ug sa gubat. Bisan karon, mahimong tinoon sa mga ginikanan nga ang mga dula sa ilang mga anak wala magdasig ug kapintasan. Mahimong kat-onan usab sa dagkong mga tawo nga wagtangon ang pagdumot ug kadalo. Ang mga Saksi ni Jehova may nahibaloang daghang panig-ingnan nga ang Pulong sa Diyos adunay gahom sa pag-usob sa mga personalidad.—Hebreohanon 4:12.

Tagda ang panig-ingnan ni Hortêncio. Batan-on pa siya sa dihang siya girekluta nga magsundalo bisag dili niya kadto gusto. Ang militaryong pagbansay gilaraw aron “isilsil diha kanamo ang tinguha  sa pagpatay sa ubang mga tawo ug ang pagkadili-mahadlok nga mopatay,” mipatin-aw siya. Nakigbugno siya sa nadugay nga giyera-sibil sa Aprika. “Gidaot sa gubat ang akong personalidad,” miangkon siya. “Bisan karong adlawa makahinumdom gihapon ako sa tanang butang nga akong gibuhat. Gikasubo ko kaayo ang gipugos sa pagpabuhat kanako.”

Sa dihang ang usa ka kaubang sundalo nakigsulti kang Hortêncio bahin sa Bibliya, kadto nakatandog sa iyang kasingkasing. Ang saad sa Diyos diha sa Salmo 46:9 nga taposon ang tanang matang sa gubat nakapahingangha kaniya. Sa dugang niyang pagtuon sa Bibliya, ang iyang tinguha nga makig-away nagkamenos. Sa wala madugay, siya ug ang iyang duha ka kauban gipalagpot sa pagkasundalo, ug ilang gipahinungod ang ilang kinabuhi kang Jehova nga Diyos. “Ang kamatuoran sa Bibliya nakatabang kanako sa paghigugma sa akong kaaway,” mipatin-aw si Hortêncio. “Nasabtan ko nga tungod sa pagpakiggubat, ako aktuwal nga nakasala kang Jehova, kay ang Diyos nag-ingon nga kita dili angayng mopatay sa atong isigkatawo. Sa pagpakita sa maong gugma, kinahanglang usbon ko ang akong panghunahuna ug dili isipon ang mga tawo nga akong mga kaaway.”

Ang maong tinuod-kinabuhi nga mga kasinatian nagpaila nga ang edukasyon bahin sa Bibliya magpalambo gayod sa kalinaw. Dili kini katingalahan. Ang manalagnang si Isaias miingon nga ang diyosnong edukasyon direktang nalangkit sa kalinaw. Siya mitagna: “Ang tanan nimong mga anak mahimong mga tinudloan ni Jehova, ug dagaya unya ang pakigdait sa imong mga anak.” (Isaias 54:13) Nakita na daan sa samang manalagna ang usa ka panahon sa dihang ang mga tawo gikan sa tanang nasod magaganayan ngadto sa maputling pagsimba ni Jehova nga Diyos aron makakat-on sa iyang mga dalan. Unsay resulta? “Ilang pagasalsalon ang ilang mga espada nga mga punta sa daro ug ang ilang mga bangkaw nga mga galab. Usa ka nasod dili mobakyaw sa espada batok sa usa ka nasod, ni makakat-on pa sila sa gubat.”—Isaias 2:2-4.

Nga uyon nianang tagnaa, ang mga Saksi ni Jehova naghimog edukasyonal nga buluhaton sa tibuok kalibotan nga nakatabang nag minilyong tawo sa pagwagtang sa pagdumot nga maoy pangunang hinungdan sa mga gubat sa tawo.

Usa ka Garantiya Alang sa Kalinaw sa Kalibotan

Gawas sa pagtaganag edukasyon, ang Diyos nagtukod ug usa ka kagamhanan, o “gingharian,” nga makapasalig sa kalinaw sa tibuok kalibotan. Sa makahuloganong paagi, ang Bibliya nagbatbat sa Magmamando nga pinili sa Diyos, si Jesu-Kristo, ingong “Prinsipe sa Pakigdait.” Kini dugang nagpasalig kanato nga ang “kadagaya sa prinsipenhong pagmando ug sa pakigdait walay kataposan.”—Isaias 9:6, 7.

Unsay nabatonan natong garantiya nga ang pagmando ni Kristo malamposong magtapos sa tanang matang sa gubat? Ang manalagnang si Isaias midugang: “Ang kasibot mismo ni Jehova sa mga panon ang mobuhat niini.” (Isaias 9:7) Adunay tinguha ug katakos ang Diyos sa pagpatunhay sa malungtarong kalinaw. Bug-os nagsalig si Jesus nianang saara. Kanay hinungdan nga iyang gitudloan ang iyang mga sumusunod sa pag-ampo nga moabot na ang Gingharian sa Diyos ug nga matuman ang kabubut-on sa Diyos sa yuta. (Mateo 6:9, 10) Sa dihang sa kataposan tubagon na ang maong sinserong hangyo, ang gubat dili na gayod magdaot sa nawong sa yuta.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 7]

Ang edukasyon bahin sa Bibliya mopalambo sa tinuod nga kalinaw