Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Ang Pagkadako ni Jehova Dili Matukib

Ang Pagkadako ni Jehova Dili Matukib

Ang Pagkadako ni Jehova Dili Matukib

“Si Jehova dako ug takos gayod nga pagadayegon, ug ang iyang pagkadako dili matukib.”—SALMO 145:3.

1, 2. Unsang matanga sa pagkatawo si David, ug unsay iyang pag-isip sa iyang kaugalingon maylabot sa Diyos?

 ANG nagkomposo sa Salmo 145 maoy usa sa labing iladong mga tawo sa kasaysayan. Sa bata pa, iyang giatubang ug gipatay ang armadong higante. Ug ingong manggugubat nga hari, kining maong salmista nagparot sa daghang kaaway. Ang iyang ngalan mao si David, ug siya mao ang ikaduhang hari sa karaang Israel. Ilado gihapon si David bisan human sa iyang kamatayon, mao nga bisan karon milyonmilyong tawo ang adunay nahibaloan bahin kaniya.

2 Bisan pa sa mga kalamposan ni David, siya mapainubsanon. Maylabot kang Jehova, siya miawit: “Sa dihang makakita ako sa imong mga langit, ang mga buhat sa imong mga tudlo, sa bulan ug sa mga bituon nga imong giandam, unsa ba ang may-kamatayong tawo nga ikaw nagahunahuna man kaniya, ug ang anak sa yutan-ong tawo nga ikaw nagaatiman man kaniya?” (Salmo 8:3, 4) Imbes maghunahuna nga siya mismo maoy dako, gipahinungod ni David ang kaluwasan gikan sa tanan niyang mga kaaway ngadto kang Jehova ug miingon siya bahin sa Diyos: “Ihatag mo kanako ang imong taming sa kaluwasan, ug ang imong pagpaubos mao ang nagpadako kanako.” (2 Samuel 22:1, 2, 36) Si Jehova nagpasundayag ug pagkamapainubsanon sa pagpakita ug kaluoy sa uban, ug giapresyar ni David ang dili-takos nga kalulot sa Diyos.

‘Pagabayawon Ko ang Diyos nga Hari’

3. (a) Unsay pag-isip ni David sa pagkahari sa Israel? (b) Sa unsang gilapdon nga si David nagtinguha sa pagdayeg kang Jehova?

3 Bisan tuod si David mao ang tinudlo-sa-Diyos nga hari, iyang giisip si Jehova ingong matuod nga Hari sa Israel. Miingon si David: “Imo ang gingharian, Oh Jehova, ang Usa usab nga nagpataas sa imong kaugalingon ingong pangulo ibabaw sa tanan.” (1 Cronicas 29:11) Ug gipabilhan gayod ni David ang Diyos ingong Magmamando! “Pagabayawon ko ikaw, Oh akong Diyos nga Hari,” miawit siya, “ug pagadayegon ko ang imong ngalan hangtod sa panahong walay tino, bisan hangtod sa kahangtoran. Sa tibuok nga adlaw pagadayegon ko ikaw, ug pagadayegon ko ang imong ngalan hangtod sa panahong walay tino, bisan hangtod sa kahangtoran.” (Salmo 145:1, 2) Maoy tinguha ni David nga dayegon si Jehova nga Diyos sa tibuok adlaw ug hangtod sa kahangtoran.

4. Ang Salmo 145 nagyagyag sa unsang bakak nga mga pangangkon?

4 Ang Salmo 145 maoy puwersadong tubag sa pangangkon ni Satanas nga ang Diyos maoy hakog nga magmamando kinsa naghikaw ug kagawasan sa iyang mga linalang. (Genesis 3:1-5) Kining maong salmo nagyagyag usab sa bakak ni Satanas nga kadtong misugot sa Diyos nagbuhat lamang niana tungod sa hakog nga mga tinguha, dili tungod kay ilang gihigugma ang Diyos. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Sama kang David, ang matuod nga mga Kristohanon karon naghatag ug tubag sa bakak nga mga sumbong sa Yawa. Ilang gipabilhan ang ilang paglaom sa walay-kataposang kinabuhi ilalom sa pagmando sa Gingharian tungod kay sila nagtinguha sa pagdayeg kang Jehova hangtod sa kahangtoran. Sa pagkakaron, milyonmilyon na ang nagsugod sa pagbuhat niana pinaagi sa pagpasundayag ug pagtuo sa halad lukat ni Jesus ug pinaagi sa pag-alagad kang Jehova nga masinugtanon tungod sa gugma ingong iyang dedikado, bawtismadong mga magsisimba.—Roma 5:8; 1 Juan 5:3.

5, 6. Unsa ang mga kahigayonan sa pagbulahan ug pagdayeg kang Jehova?

5 Hunahunaa ang atong daghang kahigayonan sa pagbulahan ug pagdayeg kang Jehova ingong iyang mga alagad. Mahimo nato kana diha sa pag-ampo sa dihang kita natandog pag-ayo sa atong nabasa diha sa iyang Pulong, ang Bibliya. Ang pagdayeg ug pagkamapasalamaton ikapahayag sa dihang kita natandog sa paagi sa Diyos sa pagpakiglabot sa iyang katawhan o sa dihang kita nahinam tungod sa usa ka bahin sa iyang kahibulongang linalang. Mabulahan usab nato si Jehova nga Diyos sa dihang kita maghisgot sa iyang mga katuyoan uban sa mga isigkamagtutuo diha sa Kristohanong mga tigom o panahon sa pribadong mga kabildohay. Sa pagkatinuod, ang tanang “maayong mga buhat” nga gihimo sa intereses sa Gingharian sa Diyos maghatag ug pagdayeg kang Jehova.—Mateo 5:16.

6 Ang di pa dugayng mga pananglitan sa maong maayong mga buhat naglakip sa pagpanukod sa katawhan ni Jehova ug daghang dapit sa pagsimba diha sa kabos nga mga nasod. Ang dakong bahin niini nahimo pinaagi sa amot nga salapi sa mga isigkamagtutuo sa ubang mga nasod. Ang ubang mga Kristohanon nagtaganag tabang pinaagi sa pagboluntaryo sa pag-adto sa maong mga dapit aron makapakigbahin sa pagpanukod ug mga Kingdom Hall. Ug ang labing hinungdanon sa tanang maayong mga buhat mao ang pagdayeg kang Jehova pinaagi sa pagwali sa maayong balita sa iyang Gingharian. (Mateo 24:14) Ingon sa gipakita sa ulahing mga bersikulo sa Salmo 145, giapresyar ni David ang pagkamagmamando sa Diyos ug gihimaya ang Iyang pagkahari. (Salmo 145:11, 12) Giapresyar ba usab nimo ang mahigugmaong paagi sa pagmando sa Diyos? Ug makanunayon ka bang nakigsulti sa uban bahin sa iyang Gingharian?

Mga Pananglitan sa Pagkadako sa Diyos

7. Paghatag ug pangunang katarongan sa pagdayeg kang Jehova.

7 Ang Salmo 145:3 naghatag ug pangunang katarongan sa pagdayeg kang Jehova. Si David miawit: “Si Jehova dako ug takos gayod nga pagadayegon, ug ang iyang pagkadako dili matukib.” Ang pagkadako ni Jehova walay-kinutoban. Kini dili bug-os nga matukib, masabtan, o masukod sa mga tawo. Apan seguradong makabenepisyo kita karon sa paghisgot sa mga pananglitan sa dili-matukib nga pagkadako ni Jehova.

8. Unsay gibutyag sa uniberso mahitungod sa pagkadako ug gahom ni Jehova?

8 Sulayi paghinumdom ang usa ka okasyon sa dihang ikaw halayo sa hayag nga mga suga sa siyudad ug misud-ong sa walay-dag-om nga kalangitan sa panahon sa kagabhion. Wala ka ba mahingangha sa daghan kaayong bituon nga makita diha sa itom nga kawanangan? Wala ka ba matukmod sa pagdayeg kang Jehova tungod sa iyang pagkadako sa paglalang nianang tanang bituon? Apan, ang imong nakita maoy gamay lamang nga bahin sa gidaghanon sa mga bituon diha sa galaksiya diin nahisakop ang yuta. Dugang pa, adunay gibanabana nga kapin sa usa ka gatos ka bilyong galaksiya, nga tulo lamang niana ang makita nga dili mogamit ug teleskopyo. Sa pagkatinuod, ang dili-maihap nga mga bituon ug mga galaksiya nga naglangkob sa dako kaayong uniberso maoy pamatuod sa gahom sa paglalang ug dili-matukib nga pagkadako ni Jehova.—Isaias 40:26.

9, 10. (a) Unsang mga bahin sa pagkadako ni Jehova ang gipakita maylabot kang Jesu-Kristo? (b) Sa unsang paagi ang pagkabanhaw ni Jesus mag-apektar sa atong pagtuo?

9 Tagda ang ubang mga bahin sa pagkadako ni Jehova—kadtong naglangkit kang Jesu-Kristo. Ang pagkadako sa Diyos gipakita diha sa paglalang sa iyang Anak ug paggamit kaniya sulod sa daghan kaayong katuigan ingong Iyang “batid nga magbubuhat.” (Proverbio 8:22-31) Ang pagkadako sa gugma ni Jehova gipasundayag sa dihang iyang gihatag ang iyang bugtong Anak ingong halad lukat alang sa katawhan. (Mateo 20:28; Juan 3:16; 1 Juan 2:1, 2) Ug dili-masabtan sa mga tawo ang mahimayaon ug imortal nga espirituhanong lawas nga gidisenyo ni Jehova alang kang Jesus sa dihang gibanhaw siya.—1 Pedro 3:18.

10 Ang pagkabanhaw ni Jesus naglangkit ug daghang dalayegon nga mga bahin sa dili-matukib nga pagkadako ni Jehova. Sa walay duhaduha gipasig-uli sa Diyos ang panumdoman ni Jesus mahitungod sa buluhaton nga nalangkit sa paglalang sa dili-makita ug makita nga mga butang. (Colosas 1:15, 16) Kini naglakip sa ubang espirituhanong mga linalang, sa uniberso, sa mabungahong yuta, ug sa tanang matang sa pisikal nga kinabuhi dinhi sa yuta. Gawas pa sa pagpasig-uli sa kahibalo sa iyang Anak bahin sa bug-os nga kasaysayan sa langitnon ug yutan-on nga kinabuhi nga nasaksihan sulod sa una-tawhanong paglungtad ni Jesus, gidugang ni Jehova ang nasinatian ni Jesus ingong hingpit nga tawo. Oo, ang dili-matukib nga pagkadako ni Jehova nadayag diha sa pagkabanhaw ni Jesus. Dugang pa, ang maong gamhanang buhat maoy garantiya nga posible ang pagkabanhaw sa uban. Kini angayng magpalig-on sa atong pagtuo nga ang Diyos makabanhaw sa milyonmilyong nangamatay nga anaa sa iyang hingpit nga panumdoman.—Juan 5:28, 29; Buhat 17:31.

Katingalahan ug Gamhanang mga Buhat

11. Unsang dakong buhat ang gisugdan ni Jehova sa Pentekostes 33 K.P.?

11 Sukad sa pagkabanhaw ni Jesus, si Jehova naghimo ug daghang uban pang gamhanan ug katingalahang mga buhat. (Salmo 40:5) Sa Pentekostes 33 K.P., gipatungha ni Jehova ang usa ka bag-ong nasod, “ang Israel sa Diyos,” nga gilangkoban sa mga tinun-an ni Kristo nga gibuboan sa balaang espiritu. (Galacia 6:16) Sa gamhanang paagi, kining bag-ong espirituwal nga nasod mikaylap sa tibuok nailhan nga kalibotan kaniadto. Bisan pa sa apostasya nga misangpot sa pagkaugmad sa Kakristiyanohan human sa kamatayon sa mga apostoles ni Jesus, si Jehova nagpadayon sa paghimog kahibulongang mga buhat aron sa pagseguro sa katumanan sa iyang katuyoan.

12. Pamatuod sa unsa ang kamatuoran nga ang Bibliya mabatonan sa tanang dagkong pinulongan sa yuta?

12 Pananglitan, ang kanon sa Bibliya gitipigan ug sa ulahi gihubad ngadto sa tanang dagkong mga pinulongan sa yuta karon. Ang paghubad sa Bibliya kasagarang gihimo ilalom sa malisod nga mga sirkumstansiya ug ilalom sa hulga sa kamatayon gikan sa mga hawas ni Satanas. Sa pagkatinuod, ang paghubad sa Bibliya ngadto sa kapin sa 2,000 ka pinulongan dili unta malampos kon dili pa kini kabubut-on sa dili-matukib nga dakong Diyos, si Jehova!

13. Sukad sa 1914, sa unsang paagi ang pagkadako ni Jehova gipasundayag maylabot sa mga katuyoan sa iyang Gingharian?

13 Ang pagkadako ni Jehova gipasundayag maylabot sa mga katuyoan sa iyang Gingharian. Pananglitan, sa tuig 1914, iyang gipalingkod ang iyang Anak, si Jesu-Kristo, ingong langitnong Hari. Wala madugay human niadto, si Jesus milihok batok kang Satanas ug sa iyang mga demonyo. Sila gipalagpot gikan sa langit ug anaa na lang sa kasilinganan sa yuta, diin sila karon nagpaabot sa pagtambog kanila sa bung-aw. (Pinadayag 12:9-12; 20:1-3) Sukad niadto, ang dinihogang mga sumusunod ni Jesus nakasinati ug nag-uswag nga paglutos. Apan, gipaluyohan sila ni Jehova sulod niining panahon sa dili-makitang presensiya ni Kristo.—Mateo 24:3; Pinadayag 12:17.

14. Unsang katingalahang buhat ang gihimo ni Jehova sa 1919, ug unsay napalampos niini?

14 Sa tuig 1919, si Jehova mihimo ug laing katingalahang buhat nga nagpasundayag sa iyang pagkadako. Ang dinihogang mga sumusunod ni Jesus, kinsa nahimong dili-aktibo sa espirituwal, gibuhi pag-usab. (Pinadayag 11:3-11) Sa mga tuig sukad niadto, ang mga dinihogan masibotong nagwali sa maayong balita bahin sa natukod nga langitnong Gingharian. Ang ubang mga dinihogan gitigom aron makompleto ang gidaghanon nga 144,000. (Pinadayag 14:1-3) Ug pinaagi sa dinihogang mga sumusunod ni Kristo, gipahiluna ni Jehova ang pundasyon sa “usa ka bag-ong yuta,” usa ka matarong nga tawhanong katilingban. (Pinadayag 21:1) Apan unsay mahitabo sa “bag-ong yuta” human mangadto sa langit ang tanang matinumanon nga mga dinihogan?

15. Unsang buluhaton ang gipangunahan sa dinihogang mga Kristohanon, ug uban sa unsang mga resulta?

15 Sa 1935, ang mga gula sa Agosto 1 ug Agosto 15 niining magasina adunay pangunang mga artikulo nga naghisgot bahin sa “dakong panon” nga gihisgotan sa Pinadayag kapitulo 7. Ang dinihogang mga Kristohanon masibotong misugod sa pagpangita ug pagdala sa ilang taliwala niining mga isigkamagsisimba gikan sa tanang kanasoran, mga tribo, katawhan, ug mga pinulongan. Kining maong “dakong panon” makalabang-buhi sa nagkaduol nga “dakong kasakitan,” uban sa paglaom nga mabuhi sa walay kataposan sa Paraiso ingong permanenteng mga membro sa “bag-ong yuta.” (Pinadayag 7:9-14) Tungod sa buluhatong pagsangyaw sa Gingharian ug paghimog mga tinun-an, nga gipangunahan sa dinihogang mga Kristohanon, kapin sa unom ka milyong tawo ang nakabaton karon sa paglaom nga mabuhi sa walay kataposan sa yutan-ong paraiso. Kinsay takos dayegon tungod sa maong pag-uswag bisan pa sa pagsupak gikan kang Satanas ug sa iyang dunot nga kalibotan? (1 Juan 5:19) Si Jehova lamang ang makahimo niining tanan, ginamit ang iyang balaang espiritu.—Isaias 60:22; Zacarias 4:6.

Ang Mahimayaong Kahalangdon ug Dignidad ni Jehova

16. Nganong ang mga tawo dili literal nga makakita ‘sa mahimayaong kahalangdon sa dignidad ni Jehova’?

16 Bisan unsay matang niini, ang “katingalahang mga buhat” ug “gamhanang mga buhat” ni Jehova dili gayod makalimtan. Si David misulat: “Pagadayegon ang imong mga buhat sa sunodsunod nga mga kaliwatan, ug mosugid sila bahin sa imong gamhanang mga buhat. Ang mahimayaong kahalangdon sa imong dignidad ug ang mga butang bahin sa imong katingalahang mga buhat akong palandongon. Ug pagahisgotan nila ang kusog sa imong makalilisang nga mga butang; ug ang imong pagkadako, kini akong igapahayag.” (Salmo 145:4-6) Bisan pa niana, unsa ka daghan ang mahibaloan ni David bahin sa mahimayaong kahalangdon ni Jehova, sanglit ang “Diyos maoy Espiritu” ug busa dili makita sa tawhanong mga mata?—Juan 1:18; 4:24.

17, 18. Sa unsang paagi midako ang pagtamod ni David sa ‘mahimayaong kahalangdon sa dignidad ni Jehova’?

17 Bisan tuod dili niya makita ang Diyos, dihay mga paagi nga si David makapadako sa iyang pagtamod sa dignidad ni Jehova. Pananglitan, makabasa siya sa rekord sa Kasulatan bahin sa gamhanang mga buhat sa Diyos, sama sa kalaglagan sa daotang kalibotan pinaagi sa tibuok-yutang lunop. Lagmit kaayo, nahibaloan ni David kon sa unsang paagi ang bakak nga mga diyos sa Ehipto gipakaulawan sa dihang giluwas sa Diyos ang mga Israelinhon gikan sa pagkaulipon sa Ehipto. Ang maong mga hitabo nagpamatuod sa dignidad ug pagkadako ni Jehova.

18 Sa walay duhaduha midako ang pagtamod ni David sa dignidad sa Diyos dili lamang pinaagi sa pagbasa sa Kasulatan kondili usab pinaagi sa pagpamalandong niana. Pananglitan, lagmit iyang gipalandong ang nahitabo sa dihang gihatag ni Jehova ang Balaod ngadto sa Israel. Dihay mga dalugdog, kilat, mabagang panganod, ug makusog kaayong tingog sa budyong. Ang Bukid sa Sinai nauyog ug miaso. Nagtigom diha sa tiilan sa bukid, ang mga Israelinhon nakadungog gani sa “Napulo ka Pulong” gikan sa taliwala sa kalayo ug sa panganod samtang si Jehova nakigsulti kanila pinaagi sa hawas nga manulonda. (Deuteronomio 4:32-36; 5:22-24; 10:4; Exodo 19:16-20; Buhat 7:38, 53) Makapahingangha gayod kadto nga pasundayag sa kahalangdon ni Jehova! Ang mga mahigugmaon sa Pulong sa Diyos nga nagpalandong niining maong mga asoy matandog gayod sa ‘mahimayaong kahalangdon sa dignidad ni Jehova.’ Siyempre, karon nabatonan nato ang tibuok nga Bibliya, nga naundan sa lainlaing mahimayaon nga mga panan-awon nga makapahingangha kanato sa pagkadako ni Jehova.—Ezequiel 1:26-28; Daniel 7:9, 10; Pinadayag, kapitulo 4.

19. Unsay makapadako sa atong pagtamod sa dignidad ni Jehova?

19 Ang laing paagi nga si David nahingangha sa dignidad sa Diyos maoy pinaagi sa pagtuon sa mga balaod nga gihatag sa Diyos sa mga Israelinhon. (Deuteronomio 17:18-20; Salmo 19:7-11) Ang pagsugot sa mga balaod ni Jehova naghatag ug dignidad sa nasod sa Israel ug nagpalahi niana gikan sa tanang ubang katawhan. (Deuteronomio 4:6-8) Sama sa kahimtang ni David, ang makanunayong pagbasa sa Kasulatan, pagpalandong pag-ayo niana, ug makugihong pagtuon niana makapadako sa atong pagtamod sa dignidad ni Jehova.

Pagkadako sa Moral nga mga Hiyas sa Diyos!

20, 21. (a) Ang Salmo 145:7-9 nagbayaw sa pagkadako ni Jehova maylabot sa unsang mga hiyas? (b) Unsay epekto sa mga hiyas sa Diyos nga gihisgotan dinhi nganha sa tanang nahigugma kaniya?

20 Sa ato nang nakita, ang unang unom ka bersikulo sa Salmo 145 naghatag kanato ug maayong mga katarongan sa pagdayeg kang Jehova tungod sa mga butang nga nalangkit sa iyang dili-matukib nga pagkadako. Ang mga bersikulo 7 hangtod sa 9 nagbayaw sa pagkadako sa Diyos pinaagi sa paghisgot sa iyang moral nga mga hiyas. Si David miawit: “Sa paghisgot sa madagayaon nimong pagkamaayo sila madasigong magaasoy, ug tungod sa imong pagkamatarong sila magahugyaw sa kalipay. Si Jehova mapuangoron ug maluluy-on, mahinay sa pagkasuko ug dako sa mahigugmaong-kalulot. Si Jehova maayo sa tanan, ug ang iyang mga kaluoy anaa sa ibabaw sa tanan niyang mga buhat.”

21 Dinhi unang gipasiugda ni David ang pagkamaayo ug pagkamatarong ni Jehova—mga hiyas nga gikuwestiyon ni Satanas nga Yawa. Unsay epekto niining maong mga hiyas nganha sa tanan nga nahigugma sa Diyos ug nagpasakop sa iyang pagmando? Aw, ang pagkamaayo ni Jehova ug ang iyang matarong nga paagi sa pagmando makahatag ug dakong kalipay sa iyang mga magsisimba nga sila dili makahunong sa pagdayeg kaniya. Dugang pa, ang pagkamaayo ni Jehova gipaabot ngadto “sa tanan.” Hinaot nga kini motabang sa mas daghan pa sa paghinulsol ug sa pagkahimong mga magsisimba sa matuod nga Diyos sa dili pa ulahi ang tanan.—Buhat 14:15-17.

22. Sa unsang paagi gitratar ni Jehova ang iyang mga alagad?

22 Gipabilhan usab ni David ang mga hiyas nga gipasiugda mismo sa Diyos sa dihang Siya “miagi sa atubangan [ni Moises] ug nagpahayag: ‘Si Jehova, si Jehova, usa ka Diyos nga maluluy-on ug mapuangoron, mahinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran.’” (Exodo 34:6) Busa, si David nakaingon: “Si Jehova mapuangoron ug maluluy-on, mahinay sa pagkasuko ug dako sa mahigugmaong-kalulot.” Bisan tuod dili-matukib ang pagkadako ni Jehova, iyang gihatagag dignidad ang iyang tawhanong mga alagad pinaagi sa pagtratar kanila sa malulotong paagi. Siya maluluy-on kaayo, andam nga mopasaylo sa mahinulsolong mga makasasala pinasukad sa halad lukat ni Jesus. Si Jehova mahinay usab sa pagkasuko, kay iyang gihatag sa iyang mga alagad ang kahigayonan nga mabuntog ang mga kahuyangan nga makapugong kanila sa pagsulod ngadto sa iyang bag-ong kalibotan sa pagkamatarong.—2 Pedro 3:9, 13, 14.

23. Unsang bililhong hiyas ang atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

23 Gihimaya ni David ang mahigugmaong-kalulot, o maunongong gugma, sa Diyos. Gani, ang nahibiling mga bersikulo sa Salmo 145 nagpakita kon sa unsang paagi si Jehova nagpasundayag niining hiyasa ug kon sa unsang paagi ang iyang maunongong mga alagad mosanong sa iyang mahigugmaong-kalulot. Kining maong mga topiko pagahisgotan sa sunod nga artikulo.

Unsaon Nimo Pagtubag?

• Unsa ang mga kahigayonan sa pagdayeg kang Jehova sa “tibuok adlaw”?

• Unsang mga pananglitan ang nagpakita nga ang pagkadako ni Jehova dili-matukib?

• Sa unsang paagi modako ang atong pagtamod sa mahimayaong dignidad ni Jehova?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 10]

Ang mga galaksiya sa uniberso nagpamatuod sa pagkadako ni Jehova

[Credit Line]

Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin

[Hulagway sa panid 12]

Sa unsang paagi ang pagkadako ni Jehova napasundayag maylabot kang Jesu-Kristo?

[Hulagway sa panid 13]

Sa dihang ang mga Israelinhon nakadawat sa Balaod didto sa Bukid sa Sinai, sila may pamatuod sa mahimayaong dignidad ni Jehova