Masalbar Kaha ang Kakristiyanohan?

“ANG mga tawo sa Britanya nagtuo gihapon sa Diyos apan dili buot nga maghimog panaad kang Kristo,” nag-ingon si Stephen Tirwomwe, usa ka klerigo nga taga-Uganda. Mga 20 ka tuig kanhi, siya naluwas sa mapintas nga pagpamatay sa mga membro sa iyang relihiyon sa Uganda. Karon, siya nagawali diha sa mga klab sa kalalakin-an sa Leeds, Inglaterra, nga naghatag sa iyang napulo-ka-minuto nga pakigpulong sa dili pa magdula ug binggo ang iyang mga mamiminaw.

Tabok sa Atlantiko, ang bag-o pang naorganisar nga Anglican Mission sa Amerika nakigbisog batok sa samang espirituwal nga krisis. “Ang Tinipong Bansa mao karon ang nasod nga dunay kinadaghanang populasyon sa Iningles-ug-pinulongan nga mga tawo sa kalibotan nga walay relihiyon ug walay pagtagad sa espirituwal nga mga butang,” matod sa opisyal nga Web site sa maong misyon. “Kita nahimong teritoryo nga nagkinahanglan ug mga misyonaryo.” Kay nahigawad tungod sa napakyas nga mga paningkamot sa paghimog mga kausaban diha sa ilang relihiyon, ang bag-ong misyon wala na mosunod sa naandang pamaagi ug miduyog hinuon sa mga lider nga taga-Asia ug Aprika “sa paghatag ug relihiyosong tabang sa Tinipong Bansa.”

Apan, ngano man nga ang mga misyonaryo nga taga-Aprika, Asia, ug Latin-Amerika ‘nagluwas ug mga kalag’ diha sa gitawag ug Kristohanong mga nasod sa Uropa ug Amerika del Norte?

Kinsa sa Pagkatinuod ang Ginaluwas?

Sulod sa kapin sa upat ka gatos ka tuig, daghang debotado nga mga misyonaryong taga-Uropa ang nangadto sa nagkadaghang rehiyon nga gikolonisar sa mga nasod sa Uropa, sama sa Amerika del Sur, Aprika, Asia, ug Pasipiko. Ang ilang tuyo mao ang pagdala sa ilang relihiyon ngadto sa mga pagano kono niadtong mga nasora. Paglabay sa panahon, ang mga kolonya sa Amerika, nga gitukod kono diha sa Kristiyanong mga prinsipyo, miapil ug dayon sa ulahi milabaw sa mga misyonaryong taga-Uropa sa pagtukod sa ilang kaugalingong ebanghelikal nga mga misyon sa tibuok kalibotan. Karon ang kahimtang nabali.

 “Ang sentro [sa Kakristiyanohan] nausab,” matod ni Andrew Walls, magtutukod ug direktor sa Sentro sa Pagtuon Bahin sa Kakristiyanohan sa Mga Nasod nga Dili Bahin sa Kasadpan. Sa 1900, 80 porsiyento sa mga tawong nag-angkong Kristiyano maoy mga taga-Uropa o taga-Amerika del Norte. Apan, karon 60 porsiyento sa tanang nag-angkong mga Kristiyano nagpuyo sa Aprika, Asia, ug Latin Amerika. Ang usa ka bag-ong taho sa prensa nag-ingon: “Ang mga simbahang Katoliko sa Uropa nagdepende sa mga pari nga gikan sa Pilipinas ug India,” ug “usa sa unom ka pari nga nag-alagad diha sa mga parokya sa Katoliko sa Amerika maoy gikan na karon sa laing mga nasod.” Ang Aprikano nga mga magwawali sa Netherlands, nga kadaghanan taga-Ghana, nag-isip sa ilang kaugalingon ingong “usa ka relihiyon sa mga misyonaryo diha sa usa ka sekular nga kontinente.” Ug ang mga ministro nga taga-Brazil naghimo na karon ug mga krusada sa lainlaing bahin sa Britanya. Usa ka magsusulat miingon: “Ang direksiyon sa buluhaton sa Kristiyanong mga misyonaryo nabali na.”

Nagsingabot nga Krisis

Lagmit gayod nga gikinahanglan ang mga misyonaryo diha sa nagkaanam ka sekular nga mga kontinente sa Amerika del Norte ug Uropa. “Sa Scotland walay 10 porsiyento ang hinimba nga mga Kristiyano,” nag-ingon ang usa ka magasin. Mas gamay pa sa Alemanya ug Pransiya. Sa dihang gisurbi, “mga 40 porsiyento sa mga Amerikano ug 20 porsiyento sa mga Canadiano miingon nga sila hinimba,” matod pa sa laing taho sa prensa. Sa kasukwahi, ang mga hinimba sa Pilipinas giingong duolan sa 70 porsiyento, ug ingon usab niini diha sa ubang kabos nga mga nasod.

Ang labi pang talagsaon mao nga ang mga tigsimba sa Habagatang Hemispera mas mosunod sa naandang pamaagi kay sa mga tigsimba didto sa Amihanang Hemispera. Pananglitan, sa dihang gisurbi ang mga Katoliko sa Tinipong Bansa ug Uropa, kanunay nilang isulti nga nagakawala na ang ilang pagsalig sa mga klerigo ug nakiglantugi alang sa mas dakong partisipasyon sa mga ginsakpan ug sa kaangayan alang sa mga babaye. Ang mga Katoliko sa Habagatang Hemispera, sa laing bahin, bug-os nga nagsuportar sa naandang baroganan sa simbahan niining mga isyuha. Samtang ang suporta dapig sa simbahan padayong nabalhin pahabagatan, namugna na ang hinungdan sa panagbingkil sa umaabot. Si Philip Jenkins, usa ka eskolar sa kasaysayan ug relihiyon, mitagna: “Lagmit gayod nga napulo o kawhaan ka tuig sa umaabot walay usa sa Kristiyanong mga relihiyon sa usa ka hemispera ang moila sa mga Kristiyano sa pikas nga hemispera ingong bug-os o tinuod nga Kristiyano.”

Tungod niini nga mga panghitabo, si Walls nag-ingon nga ang dinaliang isyu maoy “kon sa unsang paagi ang mga Kristiyano sa Aprika, Asia, Latin Amerika, Amerika del Norte ug Uropa magkahiusa diha sa usa ra ka relihiyon, nga tinuod nga magpahayag sa usa ra ka pagtuo.” Unsay imong hunahuna? Makapadayon kaha sa paglungtad ang Kakristiyanohan diha sa usa ka kalibotan nga nabahinbahin? Unsa man ang pasikaranan sa matuod nga Kristohanong panaghiusa? Ang sunod nga artikulo maoy mohatag sa Kasulatanhong mga tubag, lakip ang klarong pamatuod nga nagmalamboon na sa tibuok kalibotan ang usa ka nahiusang grupo sa mga Kristohanon.

[Hulagway sa panid 4]

Kining simbahan kaniadto gihimo na karon nga restawran nga magpatugtog ug musika

[Credit Line]

AP Photo/Nancy Palmieri