Mga Batan-on, Kamo ba Nangandam Alang sa Inyong Kaugmaon?

“Ako nahibalo pag-ayo sa mga hunahuna nga gihunahuna ko nganha kaninyo, . . . mga hunahuna sa kalinaw, ug dili sa katalagman, sa paghatag kaninyog kaugmaon ug paglaom.”—JEREMIAS 29:11.

1, 2. Sa unsang lainlaing mga paagi gilantaw ang mga katuigan sa pagkabatan-on?

 KADAGHANANG hamtong naghunahuna nga ang pagkabatan-on maoy maanindot nga yugto sa kinabuhi. Ilang mahinumdoman ang kalagsik ug kadasig nga ilang nabatonan sa batan-on pa sila. Maghandom sila sa panahon sa dihang sila diyutay ra kaayog mga responsibilidad, usa ka panahon sa dihang sila nagsige lag lingawlingaw ug anaa sa unahan nila ang tibuok-kinabuhing mga kahigayonan.

² Kamo nga mga batan-on pa lagmit adunay lahi nga panglantaw kon unsay nalangkit sa pagkabatan-on. Tingali nalisdan ka sa pagdumala sa emosyonal ug pisikal nga mga kausaban sa pagkabatan-on. Sa eskuylahan, nag-atubang ka tingali ug kusganong pagpit-os sa isigkaingon. Tingali kinahanglang maningkamot ka pag-ayo sa pagpakigbisog sa pag-abuso sa droga, alkoholikong mga ilimnon, ug sa imoralidad. Daghan kaninyo ang nag-atubang usab sa isyu sa neyutralidad o sa ubang mga isyu nga nalangkit sa inyong pagtuo. Oo, ang pagkabatan-on mahimong malisod nga panahon. Bisan pa niana, kini maoy panahon sa kahigayonan. Ang pangutana mao, Sa unsang paagi magamit nimo ang maong mga kahigayonan?

Pahimusli ang Imong Pagkabatan-on

3. Unsang tambag ug pasidaan ang gihatag ni Solomon sa mga batan-on?

³ Ang mga tigulang moingon kanimo nga ang pagkabatan-on dili magdugay, ug husto sila. Sa pipila lang ka tuig, dili ka na batan-on. Busa pahimusli kana samtang nabatonan pa nimo kana! Mao kana ang tambag ni Haring Solomon, kinsa misulat: “Pagmaya, batan-ong lalaki, sa imong pagkabatan-on, ug tugoti ang imong kasingkasing nga magalipay kanimo sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on, ug lakaw sa mga dalan sa imong kasingkasing ug sa mga butang nga makita sa imong mga mata.” Apan, gipasidan-an ni Solomon ang mga batan-on: “Kuhaa ang kagul-anan sa imong kasingkasing, ug ipahilayo ang katalagman sa imong unod.” Dugang pa, miingon siya: “Ang pagkabatan-on ug ang kinabaskogan nga yugto sa kinabuhi kakawangan.”—Ecclesiastes 11:9, 10.

4, 5. Nganong maalamon nga ang mga batan-on mangandam alang sa ilang kaugmaon? Iilustrar.

⁴ Nasabtan ba nimo kon unsay gipasabot ni Solomon? Sa pag-ilustrar, handurawa ang usa ka batan-on nga nakadawat ug usa ka bililhon kaayong gasa, tingali nakapanunod siya ug kuwarta. Unsay iyang buhaton niana? Mahimo niyang gastoon ang tanan sa paglingawlingaw—sama sa mausikong anak sa sambingay ni Jesus. (Lucas 15:11-23) Apan unsay mahitabo sa dihang mahurot na ang kuwarta? Seguradong magbasol siya kon nganong milihok siya sa iresponsableng paagi! Sa laing bahin, ibutang ta nga gigamit niya ang gasa aron sa pagpangandam alang sa iyang kaugmaon, tingali gipamuhonan ang dakong bahin niana sa maalamong paagi. Sa ngadtongadto, sa dihang makapahimulos na siya sa iyang gipamuhonan, sa imong hunahuna magbasol kaha siya nga wala niya gastoa ang tanan niyang salapi diha sa paglingawlingaw panahon sa iyang pagkabatan-on? Siyempre dili gayod!

⁵ Hunahunaa ang imong mga katuigan sa pagkabatan-on ingong gasa gikan sa Diyos, tungod kay gasa gayod kini. Unsaon man nimo kini paggamit? Mahimo nimong usikan kanang tanang kusog ug kadasig diha sa pagpatuyang sa kaugalingon, nga magsige lag lingawlingaw nga dili maghunahuna sa imong kaugmaon. Apan, kon buhaton nimo kana, sa imong kahimtang “ang pagkabatan-on ug ang kinabaskogan nga yugto sa kinabuhi” mahimo gayong “kakawangan.” Mas maayo pa nga pahimuslan nimo ang imong pagkabatan-on aron sa pagpangandam alang sa imong kaugmaon!

6. (a) Unsang tambag ni Solomon ang naghatag ug giya alang sa mga batan-on? (b) Unsay gustong himoon ni Jehova alang sa mga batan-on, ug sa unsang paagi ang usa ka batan-on makabenepisyo gikan niini?

 ⁶ Si Solomon nagsultig usa ka prinsipyo nga makatabang kanimo sa paggamit sa panahon sa imong pagkabatan-on sa maalamong paagi. Siya miingon: “Hinumdomi, karon, ang imong Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on.” (Ecclesiastes 12:1) Mao kana ang sekreto sa kalamposan—pamati kang Jehova ug tumana ang iyang kabubut-on. Giingnan ni Jehova ang karaang mga Israelinhon kon unsay gusto niyang buhaton alang kanila: “Ako nahibalo pag-ayo sa mga hunahuna nga gihunahuna ko nganha kaninyo, . . . mga hunahuna sa kalinaw, ug dili sa katalagman, sa paghatag kaninyog kaugmaon ug paglaom.” (Jeremias 29:11) Gusto usab ni Jehova nga hatagan ka ug “kaugmaon ug paglaom.” Kon hinumdoman nimo siya diha sa imong mga buhat, hunahuna, ug mga desisyon, maangkon nimo ang maong kaugmaon ug paglaom.—Pinadayag 7:16, 17; 21:3, 4.

“Duol sa Diyos”

7, 8. Sa unsang paagi ang usa ka batan-on moduol sa Diyos?

⁷ Gidasig kita ni Santiago sa paghinumdom kang Jehova sa dihang giawhag niya kita: “Duol sa Diyos, ug siya moduol kaninyo.” (Santiago 4:8) Si Jehova mao ang Maglalalang, ang langitnong Soberano, nga takos sa tanang pagsimba ug pagdayeg. (Pinadayag 4:11) Bisan pa niana, kon kita moduol kaniya, siya moduol kanato. Dili ba ang maong mahigugmaong kaikag makapadasig kanimo?—Mateo 22:37.

⁸ Kita moduol kang Jehova sa daghang paagi. Pananglitan, si apostol Pablo nag-ingon: “Magmalahutayon sa pag-ampo, nga magatukaw diha niini uban ang pagpasalamat.” (Colosas 4:2) Sa ato pa, ugmara ang batasan sa pag-ampo. Ayaw pagkatagbaw sa pag-ingon lamang ug amen human ang imong amahan o ang usa ka isigka-Kristohanon diha sa kongregasyon naghawas kanimo sa pag-ampo. Nabutyag mo na ba sukad kang Jehova ang anaa sa imong kasingkasing ug giingnan siya kon unsay imong gihunahuna, kon unsay imong gikahadlokan, kon unsang mga suliran ang imong giatubang? Nasulti mo na ba sukad kaniya ang mga butang nga makauulawng hisgotan uban kang bisan kinsang tawo? Ang matinud-anon, kinasingkasing nga mga pag-ampo maghatag ug kalinaw. (Filipos 4:6, 7) Kini motabang kanato sa pagduol kang Jehova ug sa pagmatikod nga siya nagaduol kanato.

9. Sa unsang paagi ang usa ka batan-on makapamati kang Jehova?

⁹ Masabtan nato ang laing paagi sa pagduol kang Jehova niining inspiradong mga pulong: “Patalinghog sa tambag ug dawata ang disiplina, aron ikaw mahimong maalamon sa imong ugma-damlag.” (Proverbio 19:20) Oo, kon mamati ka kang Jehova ug mosugot kaniya, ikaw nangandam alang sa imong kaugmaon. Sa unsang paagi ikapasundayag nimo nga ikaw namati kang Jehova? Sa walay duhaduha ikaw regular nga nagatambong sa Kristohanong mga tigom ug namati sa mga bahin sa programa. Dugang pa, imong ‘gipasidunggan ang imong amahan ug ang imong inahan’ pinaagi sa pagtambong sa pagtuon sa Bibliya sa pamilya. (Efeso 6:1, 2; Hebreohanon 10:24, 25) Dalayegon kana. Apan, gawas pa niana, imo bang ‘gipalit ang panahon’ sa pagpangandam alang sa mga tigom, sa pagbasa sa Bibliya nga regular, ug sa pagpanukiduki? Gipaningkamotan ba nimo ang pagpadapat sa imong gibasa, aron nga ikaw magalakaw ingong ‘maalamon nga tawo’? (Efeso 5:15-17; Salmo 1:1-3) Kon buhaton nimo kana, ikaw nagaduol kang Jehova.

10, 11. Unsang dagkong mga benepisyo ang madawat sa mga batan-on kon mamati sila kang Jehova?

¹⁰ Sa pangbukas nga mga pulong sa basahon sa Proverbio, ang inspiradong magsusulat nagpatin-aw sa katuyoan nianang maong basahon sa Bibliya. Matod niya, “aron ang usa makahibalo sa kaalam ug sa disiplina, sa pag-ila sa mga pulong sa pagsabot, sa pagdawat sa disiplina nga magahatag ug hait nga salabotan, pagkamatarong ug katakos sa paghukom ug sa pagkatul-id, sa paghatag ug kaalam ngadto sa walay kasinatian, sa kahibalo ug katakos sa panghunahuna ngadto sa batan-ong lalaki.” (Proverbio 1:1-4) Busa, samtang ikaw nagabasa ug nagapadapat sa mga pulong sa Proverbio—maingon man sa ubang bahin sa Bibliya—imong maugmad ang pagkamatarong ug pagkatul-id, ug si Jehova malipay nga ikaw moduol kaniya. (Salmo 15:1-5) Kon kanunay nimong ugmaron ang katakos sa paghukom, kaalam, kahibalo, ug katakos sa panghunahuna, mas maayo ang imong mahimong mga desisyon.

¹¹ Makataronganon ba ang pagdahom sa usa ka batan-on nga molihok nga maalamon niining paagiha? Oo, kay daghang batan-ong mga Kristohanon  ang naghimo niana. Tungod niini, ang uban nagtahod kanila ug ‘wala magtamay sa ilang pagkabatan-on.’ (1 Timoteo 4:12) Ang ilang mga ginikanan angayan lamang nga mapasigarbohon kanila, ug si Jehova nag-ingon nga sila nagalipay sa iyang kasingkasing. (Proverbio 27:11) Bisan tuod sila batan-on pa, sila makasalig nga kining inspiradong mga pulong mapadapat kanila: “Bantayi ang walay-ikasaway ug tan-awa kanunay ang matul-id, kay ang kaugmaon nianang tawhana maoy malinawon.”—Salmo 37:37.

Himoa ang Maayong mga Pagpili

12. Unsa ang usa sa hinungdanong mga pagpili nga himoon sa mga batan-on, ug nganong ang maong pagpili adunay layog-abot nga mga sangpotanan?

¹² Ang pagkabatan-on maoy panahon sa paghimog mga pagpili, nga ang uban niana adunay dumalayong mga sangpotanan. Ang ubang mga pagpili nga imong himoon karon makaapektar sa imong kaugmaon. Ang maalamong mga pagpili moresulta sa malipayon, malamposon nga kinabuhi. Ang dili-maalamong mga pagpili makadaot sa tibuok nimong kinabuhi. Tagda kon sa unsang paagi tinuod kana sa duha ka pagpili nga kinahanglan nimong himoon. Una: Kinsay imong pilion nga pakig-ubanan? Nganong hinungdanon kana? Aw, ang inspiradong proverbio nag-ingon: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.” (Proverbio 13:20) Sa laing pagkasulti, sa ngadtongadto kita mahisama niadtong atong gipakig-ubanan—maalamon o kaha hungog. Hain man niana ang gusto nimo?

13, 14. (a) Gawas pa sa direktang pakigkontak sa mga tawo, unsay nalakip sa pagpakig-uban? (b) Unsang sayop ang angayng likayan sa mga batan-on?

¹³ Sa dihang maghunahuna ka sa pakig-uban, lagmit naghunahuna ka sa pagpakig-uban sa mga tawo. Husto kana, apan dili kay kana ra. Sa dihang motan-aw ka ug programa sa telebisyon, mamati sa musika, mobasa ug nobela, motan-aw ug sine, o motan-aw sa pipila ka impormasyon diha sa Internet, ikaw nagapakig-uban. Kon ang maong pagpakig-uban nagtagbaw sa mapintas ug imoral nga mga hilig o nagdasig ug pag-abuso sa droga, paghuboghubog, o bisan unsang butang nga kasukwahi sa mga prinsipyo sa Bibliya, ikaw nakig-uban sa “walay salabotan,” kinsa nagalihok nga daw wala maglungtad si Jehova.—Salmo 14:1.

¹⁴ Tingali gibati nimo nga tungod kay ikaw nagatambong sa Kristohanong mga tigom ug aktibo diha sa kongregasyon, ikaw may igo nang kalig-on nga dili maapektahan sa mapintas nga salida o sa usa ka album sa musika nga nindot ug mga honi apan kuwestiyonable ang mga liriko. Tingali gibati  nimo nga walay daotang mga resulta kon mopasiplat ka lang sa pornograpikong mga Web site diha sa Internet. Si apostol Pablo nag-ingon nga nasayop ka! Siya miingon: “Ang daotang pakig-uban makadaot sa mapuslanong pamatasan.” (1 Corinto 15:33) Ikasubo, tungod sa dili-maayong pakig-uban nadaot ang maayong pamatasan sa daghang batan-ong mga Kristohanon nga may kalaoman untang molampos. Nan, magmadeterminado nga likayan ang maong mga pakig-uban. Kon buhaton nimo kana, imong gisunod ang tambag ni Pablo: “Hunong na sa pagpaumol sumala niining sistemaha sa mga butang, kondili mag-usab kamo pinaagi sa pagbag-o sa inyong hunahuna, aron inyong ikapamatuod sa inyong kaugalingon ang maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos.”—Roma 12:2.

15. Unsa ang ikaduhang pagpili nga kinahanglang himoon sa mga batan-on, ug unsang mga pagpit-os ang usahay masinati nila maylabot niini?

¹⁵ Aniay ikaduhang pagpili nga imong atubangon. Moabot ang panahon nga kinahanglang mohukom ka kon unsay imong buhaton inigkahuman nimog eskuyla. Kon nagpuyo ka sa usa ka nasod diin lisod makakitag trabaho, basin mapugos ka sa pagdawat dayon sa kinamaayohang trabaho nga mabatonan. Kon nagpuyo ka sa usa ka mauswagong nasod, daghan tingalig kapilian, ang uban niini mahayloon kaayo. Nga may maayong mga motibo, ang imong mga magtutudlo o ang imong mga ginikanan mag-awhag tingali kanimo sa pagkuhag karera nga nagtanyag ug kasegurohan sa panalapi, tingali bahandi pa. Apan, ang pagbansay alang nianang maong karera basin maglimite pag-ayo sa panahon nga imong ikagugol sa pag-alagad kang Jehova.

16, 17. Ipatin-aw kon sa unsang paagi ang lainlaing mga teksto makatabang sa usa ka batan-on sa pagbaton ug timbang nga panglantaw sa panarbaho.

¹⁶ Hinumdomi ang pagsusi sa Bibliya sa dili pa modesisyon. Ang Bibliya nagdasig kanato sa pagpanarbaho, nga nagpakita nga kita may kaakohan sa pagsuportar sa atong kaugalingon. (2 Tesalonica 3:10-12) Bisan pa niana, nalangkit ang ubang butang. Gidasig ka namo sa pagbasa sa mosunod nga mga teksto ug hunahunaa kon sa unsang paagi kini makatabang sa usa ka batan-on nga mahimong timbang labot sa pagpilig karera: Proverbio 30:8, 9; Ecclesiastes 7:11, 12; Mateo 6:33; 1 Corinto 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Human mabasa ang maong mga bersikulo, nasabtan ba nimo ang panglantaw ni Jehova sa pagpilig karera?

¹⁷ Ang sekular nga trabaho dili gayod angayng mahimong importante kaayo nga mao na hinuon kiniy unahon imbes ang atong pag-alagad kang Jehova. Kon makakuwalipikar ka alang sa trabaho nga makatagana sa imong panginahanglan bisan hayskul lang ang imong nahuman, maayo kana. Kon kinahanglan kang mopadayon pagtungha human sa hayskul, angay nimong hisgotan kana uban sa imong mga ginikanan. Apan, ayaw gayod kalimti “ang mas hinungdanong mga butang”—ang espirituwal nga mga butang. (Filipos 1:9, 10) Ayaw himoa ang sayop nga nahimo ni Baruk, ang eskriba ni Jeremias. Nawad-an siyag apresasyon sa iyang pribilehiyo sa pag-alagad ug ‘nagtinguha ug dagkong mga butang alang sa iyang kaugalingon.’ (Jeremias 45:5) Nakalimtan niya sa makadiyot nga walay ‘dagkong butang’ niining kalibotana ang makapasuod niya kang Jehova o motabang kaniya sa paglabang-buhi sa kalaglagan sa Jerusalem. Ang susama niana ikaingon usab bahin kanato karon.

Pabilhi ang Espirituwal nga mga Butang

18, 19. (a) Unsay ginaantos sa kadaghanan sa imong mga silingan, ug unsay angay nimong bation ngadto kanila? (b) Nganong daghan ang wala batiag kagutom sa espirituwal?

¹⁸ Nakakita ka na ba ug mga hulagway diha sa mga balita bahin sa mga bata diha sa gihampak-sa-gutom nga mga nasod? Kon nakakita ka na, seguradong maluoy ka kanila. Naluoy ka ba usab sa imong mga silingan? Nganong angay ka mang maluoy kanila? Tungod kay kadaghanan kanila nalunosan usab. Sila nag-antos gumikan sa gutom nga gitagna ni Amos: “‘Ang mga adlaw moabot,’ mao ang giingon sa Soberanong Ginoong Jehova, ‘ug ako magpadalag gutom sa yuta, usa ka gutom, dili sa tinapay, ug usa ka kauhaw, dili sa tubig, kondili sa pagpatalinghog sa mga pulong ni Jehova.’”—Amos 8:11.

¹⁹ Tinuod nga kadaghanan niadtong nalunosan sa espirituwal dili “mahunahunaon sa ilang espirituwal nga mga panginahanglan.” (Mateo 5:3) Daghan ang wala gutoma sa espirituwal. Ang uban  mobati pa gani nga sila busog. Apan kon mao kanay ilang gibati, tungod kini kay sila nagakaon sa walay-pulos nga “kaalam sa kalibotan,” nga naglakip sa materyalismo, siyentipikanhong pamanabana, mga hunahuna bahin sa moralidad, ug ubang mga butang nga susama niana. Ang uban mibati nga ang modernong “kaalam” nakapahimo sa mga pagtulon-an sa Bibliya nga kinaraan na. Apan, “ang kalibotan pinaagi sa kaalam niini wala makaila sa Diyos.” Ang kaalam sa kalibotan dili motabang kanimo sa pagduol sa Diyos. Kini maoy “kabuangan para sa Diyos.”—1 Corinto 1:20, 21; 3:19.

20. Nganong dili makataronganon ang pagsundog sa mga tawo nga wala magsimba kang Jehova?

²⁰ Sa dihang motan-aw ka sa mga hulagway sa gutom nga mga bata, gusto ka bang mahisama kanila? Siyempre dili! Bisan pa niana, ang ubang mga batan-on sa Kristohanong mga pamilya gustong mahisama sa mga tawong nalunosan sa espirituwal sa ilang palibot. Lagmit, ang maong mga batan-on naghunahuna nga ang mga batan-on sa kalibotan walay problema, nagapahimulos sa kinabuhi. Ilang nakalimtan nga ang maong mga batan-on nahimulag kang Jehova. (Efeso 4:17, 18) Nakalimot usab sila sa daotang mga epekto sa espirituwal nga pagkalunos. Ang uban niini mao ang wala-kinahanglanang pagsabak ug ang pisikal ug emosyonal nga mga epekto sa imoralidad, pagtabako, paghuboghubog, ug pag-abuso sa droga. Ang espirituwal nga pagkalunos nagpalambo sa rebelyosong espiritu, usa ka nagpahiping kawalay-paglaom, ug kakulang ug direksiyon sa kinabuhi.

21. Sa unsang paagi mapanalipdan nato ang atong kaugalingon batok sa pagsagop sa daotang mga tinamdan niadtong wala mosimba kang Jehova?

²¹ Busa, kon anaa ka sa eskuylahan kauban sa mga batan-on nga dili magsisimba ni Jehova, ayawg paimpluwensiya sa ilang mga tinamdan. (2 Corinto 4:18) Ang uban motamay sa espirituwal nga mga butang. Gawas pa, ang mga ahensiya sa balita magpatungha ug malipotong mga propaganda, nga magpasabot nga normal ang paghimog imoralidad, mahubog, o mamalikas. Pakigbisogi ang maong impluwensiya. Padayon sa pagpakig-uban kanunay sa katawhan nga ‘naghupot sa pagtuo ug usa ka maayong tanlag.’ Kanunayng ‘magmapuliki diha sa buluhaton sa Ginoo.’ (1 Timoteo 1:19; 1 Corinto 15:58 ) Magmapuliki diha sa Kingdom Hall ug sa pag-alagad sa kanataran. Sa katuigan sa imong pagtungha, pag-oksilyare payunir matag karon ug unya. Palig-ona ang imong espirituwal nga panglantaw niining paagiha, ug dili mawala ang imong pagkatimbang.—2 Timoteo 4:5.

22, 23. (a) Nganong ang usa ka batan-ong Kristohanon kasagarang mohimog mga pagpili nga dili masabtan sa uban? (b) Gidasig ang mga batan-on sa pagbuhat sa unsa?

²² Ang espirituwal nga panglantaw sa mga  butang lagmit motultol kanimo sa paghimog mga desisyon nga dili masabtan sa uban. Pananglitan, ang usa ka batan-ong Kristohanon nga lalaki maoy batid nga musikero ug hawod sa klase. Paggraduwar niya, miduyog siya sa iyang amahan sa trabaho nga pagpanglimpiyo ug bentana aron mahimo niya ang iyang napiling bokasyon ingong bug-os-panahong tig-ebanghelyo, o payunir. Ang iyang mga magtutudlo wala gayod makasabot kon nganong mao kadtoy iyang desisyon, apan kon miduol ka na kang Jehova, segurado kaming nasabtan nimo kon ngano.

²³ Samtang imong gipalandong kon unsaon paggamit ang bililhong mga kahinguhaan sa imong pagkabatan-on, ‘maampingong magtipig alang sa imong kaugalingon ug usa ka maayong patukoranan alang sa umalabot, aron ikaw makapangupot pag-ayo sa tinuod nga kinabuhi.’ (1 Timoteo 6:19) Magmadeterminado sa ‘paghinumdom sa imong Dakong Maglalalang’ sa panahon sa imong pagkabatan-on—ug sa tibuok nimong kinabuhi. Mao lamang kana ang paagi nga makapangandam ka alang sa usa ka malamposong kaugmaon, usa ka kaugmaon nga dili gayod matapos.

Unsay Imong Konklusyon?

• Unsang inspiradong tambag ang motabang sa mga batan-on sa ilang pagpangandam alang sa ilang kaugmaon?

• Unsa ang pipila ka paagi diin ang usa ka batan-on ‘makaduol sa Diyos’?

• Unsa ang pipila ka desisyon nga himoon sa usa ka batan-on nga mag-apektar sa iyang kaugmaon?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Mga hulagway sa panid 15]

Tugotan ba nimo ang personal nga mga pangagpas nga motiti sa kalig-on ug kadasig sa imong pagkabatan-on?

[Hulagway sa panid 17]

Ang maalamong batan-ong mga Kristohanon tin-aw ug espirituwal nga panan-aw