Ang Pagpangitag Maayong Kagamhanan

“Ang nag-usbaw nga pagsaliganay sa mga nasod sa kalibotan nagpatunghag sunodsunod nga tibuok-kalibotang mga suliran nga dili masulbad sa matag usa ka nasod sa iyang kaugalingon. Pinaagi lamang sa kooperasyon sa tibuok kalibotan nga atong masagubang ang nagkadaghang kapeligrohan ug kalisdanan nga giatubang sa katawhan.”—Ghulam Umar, Pakistani nga tig-analisar sa politika.

ANG kalibotan karon napunog daw panagsumpaki. Taliwala sa dagayang materyal, ang daghan nagkinabuhi nga halos kakha-tuka lamang. Ang katawhang nagkinabuhi niining panahon sa kompiyuter mao tingali ang labing edukado ug maalam nga katawhan sukad masukad, apan nagkadaghan ang mga tawong nalisdan sa pagkaplag ug permanenteng trabaho. Bisan pag ang mga tawo daw nakabaton ug mas dakong kagawasan sukad masukad, ang milyonmilyon nagkinabuhi sa panahon nga adunay kahadlok, kawalay-kasegurohan, ug kawalay-kapihoan. Tingali gilibotan kitag makapadaning mga kahigayonan, apan ang daghan nawad-ag paglaom tungod sa kahiwian ug pagkamalapason diha sa tanang hut-ong sa katilingban.

Bug-at kaayo ang mga sulirang giatubang sa katawhan nga dili na kini masulbad sa usa ka nasod, o bisan sa grupo sa mga nasod. Busa, ang daghang maniniid mihinapos nga ang tanang nasod kinahanglang magkahiusa ubos sa usa ka kagamhanan aron makab-ot ang kalinaw ug kasegurohan sa kalibotan. Pananglitan, si Albert Einstein dugay nang nagduso sa maong ideya. Niadtong 1946, siya mipatuo: “Ako nagtuo gayod nga ang kinabag-ang katawhan sa kalibotan mas gusto nga magpuyo sa kalinaw ug kasegurohan . . . Ang pangandoy sa tawo alang sa kalinaw makab-ot lamang pinaagi sa pagmugnag usa ka kagamhanan sa kalibotan.”

Paglabay sa kalim-an ka tuig, ang maong hinungdanong panginahanglan wala pa ikatagana. Sa pagtala sa mga suliran sa ika-21ng siglo, ang usa ka komentaryo sa mantalaang Le Monde sa Paris, Pransiya, nag-ingon: “Kinahanglang mamugna ang hudisyal, administratibo, ug konstitusyonal nga mga patukoranan sa usa ka internasyonal nga kagamhanan uban ang katakos nga mosalga dayon, sa bisan diin sa kalibotan, sa mga kaso sa pagmasaker sa etnikong grupo. Kinahanglang dawaton ang ideya nga sukad karon ang Yuta maoy usa ka nasod.” Kinsa man o unsa ang dunay gahom ug katakos sa pagpatungha niini aron maseguro nga ang katawhan adunay malinawong kaugmaon?

Hiniusang Kanasoran ba ang Kasulbaran?

Ang daghan nagbutang sa ilang paglaom sa kalinaw sa kalibotan diha sa Hiniusang Kanasoran nga organisasyon. Ang HK usa ba ka kagamhanan nga makapatunghag tinuod nga kalinaw ug kasegurohan sa kalibotan? Sa walay duhaduha, adunay daghan nga nindot-paminawong mga diskurso sa mga politiko nga daw makapainspirar ug masaaron. Pananglitan, sa iyang “Deklarasyon sa Milenyo” sa tuig 2000, ang Heneral nga Asembliya sa Hiniusang Kanasoran mipahayag niining ugdang nga resolusyon: “Kutob sa atong mahimo atong  pagawson ang atong mga katawhan gikan sa mga hampak sa gubat, sulod o tali sa mga Estado, nga nakahunos sa kapin nag 5 ka milyong kinabuhi sa miaging dekada.” Tungod sa maong mga proklamasyon, ang HK gidayeg sa daghang katawhan, ug nakadaog kini sa Nobel Peace Prize sa 2001. Sa pagpasidungog sa HK sa ingon, ang Norwegong Komite sa Premyong Nobel mipahayag nga “ang bugtong molampos nga paagi sa pagkab-ot sa kalinaw ug kooperasyon sa tibuok kalibotan maoy pinaagi sa Hiniusang Kanasoran.”

Bisan pa niining tanan, ang Hiniusang Kanasoran nga organisasyon, nga gitukod niadtong 1945, napamatud-an ba nga usa ka kagamhanang makapatunghag tinuod ug malungtarong kalinaw sa kalibotan? Wala, kay ang kaugalingong interes ug makinasod nga mga tingusbawan sa membrong mga nasod niini nagpakyas sa daghang paningkamot niini. Ang opinyon sa katibuk-ang katawhan, sumala sa mga pulong sa usa ka editor sa mantalaan, mao nga ang HK mao lamay “usa ka matang sa barometro sa opinyon sa katawhan sa tibuok kalibotan” ug nga “ang talaan niini sa mga hisgotanan napuno sa mga isyung gilantugian na sa daghang katuigan nga may gamayng pag-uswag kon duna man ugaling ngadto sa kasulbaran.” Ang pangutana nagpabilin: May adlaw ba nga mahiusa gayod ang mga nasod sa kalibotan?

Gipadayag sa Bibliya nga ang maong panaghiusa duol nang makab-ot. Sa unsang paagi mahitabo kini? Ug unsa ang kagamhanan nga magpatungha niini? Alang sa mga tubag, palihog ug basa sa sunod artikulo.

[Hulagway sa panid 3]

Giduso ni Einstein ang ideya nga gikinahanglan ang usa ka kagamhanan sa kalibotan

[Credit Line]

Einstein: U.S. National Archives photo