“Ang Tolda sa mga Matul-id Molambo”

SA DIHANG ang Har-Magedon moabot na ug taposon na niini ang daotang sistema sa mga butang ni Satanas, “ang balay sa mga tawong daotan pagalaglagon.” Komosta ang “tolda sa mga matul-id”? Aw, sa bag-ong kalibotan sa Diyos, sila “molambo.”—Proverbio 14:11.

Apan, sa dili pa moabot ang panahon nga ‘ang mga daotan pagaputlon gikan sa yuta ug ang mga maluibon pagalukahon gikan niini,’ ang mga matul-id molungtad kauban nila. (Proverbio 2:21, 22) Molambo ba ang mga matul-id ubos niini nga kahimtang? Gipakita sa mga bersikulo 1 hangtod 11 sa kapitulo 14 sa basahon sa Bibliya sa Mga Proverbio nga kon ang atong sinultihan ug mga binuhatan giyahan sa kaalam, mahimo natong matagamtam ang usa ka sukod sa kauswagan ug kalig-on bisan karon.

Sa Dihang ang Panimalay Molig-on Tungod sa Kaalam

Naghisgot bahin sa impluwensiya sa usa ka asawa diha sa kaayohan sa pamilya, si Haring Solomon sa karaang Israel miingon: “Ang babayeng tinuod nga maalamon nagtukod sa iyang balay, apan ang buangbuang naglumpag niana pinaagi sa iyang mga kamot.” (Proverbio 14:1) Sa unsang paagi mapalig-on sa maalamon nga babaye ang iyang panimalay? Ang maalamong babaye nagtahod sa kahikayan sa Diyos sa pagkaulo. (1 Corinto 11:3) Wala siya maimpluwensiyahi sa espiritu sa pagkaindependente nga kaylap sa kalibotan ni Satanas. (Efeso 2:2) Siya mapinasakopon sa iyang bana ug mosulti ug maayo bahin kaniya, nga nagpadako sa pagtahod sa uban alang kaniya. Ang maalamon nga babaye aktibong nalangkit sa pagtudlog espirituwal ug praktikal nga mga butang ngadto sa iyang mga anak. Nagkugi siya pag-ayo alang sa kaayohan sa iyang panimalay, nga naghimo sa iyang balay nga makapahimuot ug makapahayahay alang sa iyang pamilya. Maalamon ug madaginoton niyang gidumala ang kahinguhaan sa pamilya. Ang maalamon gayod nga babaye makaamot sa kauswagan ug kalig-on sa iyang panimalay.

Ang buangbuang nga babaye walay pagtahod sa kahikayan sa Diyos sa pagkaulo. Dili siya magpanuko sa pagsulti ug daotan bahin sa iyang bana. Sanglit dili madaginoton, siya nagwaldas sa gihagoan-pag-ayo nga mga kahinguhaan sa iyang pamilya. Nag-usik-usik usab siya ug panahon. Ingong resulta, ang iyang balay nagkalamukat, ug ang mga bata nag-antos sa pisikal ug espirituwal nga paagi. Oo, gidaot sa buangbuang ang iyang panimalay.

Apan, unsay magtino kon ang usa maalamon o buangbuang? Ang Proverbio 14:2 nag-ingon: “Ang nagalakaw sa iyang katul-id nahadlok kang Jehova, apan ang baliko sa iyang mga dalan nagatamay Kaniya.” Ang matul-id nga tawo adunay kahadlok sa matuod nga Diyos, ug “ang pagkahadlok kang Jehova mao ang sinugdanan sa kaalam.” (Salmo 111:10) Ang maalamon gayod nga tawo nasayod nga obligasyon niya ang ‘pagkahadlok sa matuod nga Diyos ug pagtuman sa iyang  mga sugo.’ (Ecclesiastes 12:13) Sa laing bahin, ang buangbuang nagsubay sa dalan nga supak sa mga sukdanan sa Diyos sa pagkamatarong. Daotan ang iyang mga binuhatan. Gitamay sa maong tawo ang Diyos, nga nag-ingon: “Walay Jehova.”—Salmo 14:1.

Sa Dihang ang Sinultihan Giyahan sa Kaalam

Unsay atong ikasulti bahin sa sinultihan sa usa nga may kahadlok kang Jehova ug sa usa nga nagtamay Kaniya? “Ang bunal sa pagkamapahitas-on anaa sa baba sa buangbuang,” matod sa hari, “apan ang mga ngabil sa mga maalamon magabantay kanila.” (Proverbio 14:3) Sanglit wala siyay kaalam nga gikan sa itaas, ang buangbuang nga tawo dili makigdaiton ni makataronganon. Ang iyang mga lakang gigiyahan sa kaalam nga yutan-on, mananapon, demonyohanon. Ang iyang mga pulong malalison ug mapasigarbohon. Ang iyang pagkahambogiro nagpahinabog kasamok kaniya ug sa uban.—Santiago 3:13-18.

Ang sinultihan sa maalamon nga tawo nagabantay, o nagapanalipod, kaniya, sa ingon naghatag kaniya ug katagbawan ug kalipay. Sa unsang paagi? Ang Kasulatan nag-ingon: “Adunay nagapamulong nga walay paghunahuna sama sa mga dunggab sa espada, apan ang dila sa mga maalamon makaayo.” (Proverbio 12:18) Ang maalamong tawo dili mosulti ug masakit o makantalitahon nga mga pulong. Mamalandong una siya ayha motubag. (Proverbio 15:28) Ang iyang maayong-pagkapili nga mga pulong makaayo—makadasig kini sa masulub-ong mga kalag ug makapalagsik sa mga magul-anon. Inay kay makapikal sa uban, ang iyang sinultihan nagapalambo ug pakigdait ug kalinaw.

Sa Dihang ang mga Paningkamot sa Tawo Giyahan sa Kaalam

Si Solomon namulong ug laing makaiikag nga proverbio nga daw naghisgot bahin sa panginahanglan sa pagtimbangtimbang sa mga bentaha ug disbentaha sa pagbuhat sa usa ka partikular nga buluhaton. Siya miingon: “Sa dapit diin walay mga baka mahinlo ang pasungan, apan ang abot dagaya tungod sa kusog sa torong baka.”—Proverbio 14:4.

Usa ka reperensiyang basahon ang mikomento bahin sa kahulogan niini nga proverbio: “Ang walay-sulod nga pasungan nagpasabot nga walay baka nga pakan-on, ug busa ang usa dili mahago sa paglimpiyo ug pag-alima sa mga hayop, ug menos ang mga galastohan. Apan kini nga ‘bentaha’ gibawi sa bersikulo 4b: ang dili paggamit ug baka nagpasabot ug menos nga anihon.” Ang mag-uuma kinahanglang mopili nga maalamon.

Dili ba ang prinsipyo niini nga proverbio mapadapat usab sa dihang kita naghunahuna sa pagbalhin ug trabaho, pagpili ug balay, pagpalit ug sakyanan, pagbaton ug binuhi nga hayop, ug mga butang nga sama niana? Timbangtimbangon una sa maalamon nga tawo ang mga bentaha ug mga disbentaha ug susihon kon ang maong pangagpas takos ba sa paningkamot ug gastos nga nalangkit.

Sa Dihang ang Usa ka Saksi Maalamon

“Ang usa ka matinumanon nga saksi dili mamakak,” nagkanayon si Solomon, “apan ang usa ka bakakong saksi nagasabwag ug kabakakan.” (Proverbio 14:5) Ang pagpamakak sa usa ka bakakon nga saksi makahatag ug dakong kadaot. Si Nabot nga Jezreelinhon gibato hangtod namatay tungod sa duha ka walay-puangod nga mga lalaki nga bakak nga mitestigo batok kaniya. (1 Hari 21:7-13) Ug dili ba bakakong mga saksi usab ang mitestigo batok kang Jesus, nga mitultol sa iyang kamatayon? (Mateo 26:59-61) Bakakong mga  saksi usab ang mitestigo batok kang Esteban—ang unang tinun-an ni Jesus nga gipatay tungod sa iyang pagtuo.—Buhat 6:10, 11.

Ang tawong bakakon basin dili ra masakpan sulod sa pipila ka panahon, apan hunahunaa ang iyang kaugmaon. Gidumtan ni Jehova ang “bakakong saksi nga nagasabwag ug kabakakan,” nag-ingon ang Bibliya. (Proverbio 6:16-19) Ang iyang bahin mao unya ang linaw nga nagdilaab sa kalayo ug asupre—ang ikaduhang kamatayon—uban sa mga mamumuhat ug daotan sama sa mga mamumuno, mananapaw, ug mga magsisimba ug diyosdiyos.—Pinadayag 21:8.

Ang matinud-anong saksi dili manumpa ug bakak sa dihang motestigos. Ang iyang mga pamatuod wala sagoli ug kabakakan. Apan, wala kini magpasabot nga obligado siya sa paghatag sa bug-os nga impormasyon ngadto sa mga tawo nga basin gustong modaot sa katawhan ni Jehova sa unsa mang paagi. Ang patriarkang si Abraham ug Isaac wala mosugid sa tanang impormasyon ngadto sa mga dili-magsisimba ni Jehova. (Genesis 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Si Rahab nga taga-Jerico nagpahisalaag sa mga sundalo sa hari. (Josue 2:1-7) Si Jesu-Kristo mismo wala mosugid sa tanang impormasyon sa dihang ang paghimo niana mopahinabo ug wala-kinahanglanang kadaot. (Juan 7:1-10) Siya miingon: “Ayaw ihatag sa mga iro ang butang balaan.” Nganong dili? Aron nga ‘dili gayod kini mosumbalik ug mowataswatas kaninyo.’—Mateo 7:6.

Sa Dihang “ang Kahibalo Masayon Lamang”

Ang tanan bang tawo may kaalam? Ang Proverbio 14:6 nag-ingon: “Ang mabiaybiayon nagtinguha nga makakaplag ug kaalam, ug walay makaplagan; apan kaniya nga adunay pagsabot ang kahibalo masayon lamang.” Ang mabiaybiayon mangita tingali ug kaalam, apan dili siya makakaplag ug tinuod nga kaalam. Sanglit mapahitas-ong gitamay sa mabiaybiayong tawo ang mga butang sa Diyos, wala siya makabaton sa paninugdan nga kinahanglanon alang sa kaalam—ang tukmang kahibalo sa matuod nga Diyos. Tungod sa iyang garbo ug pagkamapahitas-on, dili siya makakat-on bahin sa Diyos ug mahimong maalamon. (Proverbio 11:2) Apan nganong gipangita pa man gyod niya ang kaalam? Walay giingon ang proverbio, apan lagmit nga iya kanang gihimo aron hunahunaon sa uban nga siya maalamon.

“Ang kahibalo masayon lamang” sa usa ka masinaboton nga tawo. Ang pagsabot gihubit ingong “pagkasayod: pagtukib sa kahulogan,” “ang katakos sa pagkakita kon sa unsang paagi ang espesipikong mga detalye nalangkit sa katibuk-ang butang.” Kini mao ang katakos sa pagkonektar sa lainlaing mga detalye sa usa ka butang ngadto sa usag usa ug sa pagkakita sa katibuk-an niana, dili lang ang tagsatagsa ka bahin niana. Gipakita sa maong proverbio nga ang kahibalo daling mabatonan sa tawo nga aduna niini nga abilidad.

Maylabot niini, tagda ang imong kaugalingong kasinatian sa pagkuhag kahibalo bahin sa kamatuoran sa Kasulatan. Sa dihang nagsugod ka pa lang sa pagtuon sa Bibliya, lagmit gayod nga ang unang mga kamatuoran nga imong nakat-onan mao ang pasukaranang mga pagtulon-an bahin sa Diyos, sa iyang mga saad, ug sa iyang Anak. Sa primero, gilantaw nimo kini ingong magkalahi nga mga detalye. Apan sa dihang padayon ka nga nagtuon, nasabtan nimo kon sa unsang paagi kining maong mga detalye nalangkit sa usag usa ug klaro nimong nakita kon sa unsang paagi kining nagkalainlaing  mga detalye nalangkit sa katibuk-ang katuyoan ni Jehova alang sa tawo ug sa yuta. Ang kamatuoran sa Bibliya nahimong lohikal ug nakonektar sa usag usa. Nan, sayon na lang ang pagkat-on ug paghinumdom ug bag-ong mga detalye tungod kay makita na dayon nimo kon sa unsang paagi kini nalangkit sa katibuk-ang kamatuoran.

Ang maalamong hari nagpasidaan batok sa mga tawong walay kahibalo. “Magpalayo ka gikan sa atubangan sa tawong hungog,” matod niya, “kay dili ka gayod makamatikod sa mga ngabil sa kahibalo.” (Proverbio 14:7) Ang tawong hungog walay tinuod nga kahibalo. Dili siya mosulti nga maalamon. Gitambagan kita nga dili makigsuod sa ingon niana nga tawo, ug maalamon ang pagpahilayo gikan kaniya. Si bisan kinsa nga “may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.”—Proverbio 13:20.

“Ang kaalam sa maalamon mao ang pagsabot sa iyang dalan,” nagkanayon si Solomon, “apan ang kabuangan sa mga hungog maoy panglimbong.” (Proverbio 14:8) Mamalandong una ang usa ka maalamong tawo ayha pa molihok. Susihon niya ang iyang mga kapilian ug palandongon pag-ayo ang posibleng sangpotanan sa matag usa niana. Maalamon niyang pilion ang iyang dalan. Komosta ang tawong hungog? Mopili siya sa daotan nga dalan, nga nagtuo nga nasayod siya sa iyang ginahimo ug nga ginasubay niya ang kinamaayohang dalan. Nalimbongan siya tungod sa iyang pagkahungog.

Sa Dihang ang Atong Relasyon sa Uban Giyahan sa Kaalam

Ang usa nga gigiyahan sa kaalam nagtagamtam ug malinawon nga relasyon sa uban. “Buangbuang ang mga nagayubit sa sala,” matod sa hari sa Israel, “apan taliwala sa mga matul-id adunay panag-uyon.” (Proverbio 14:9) Ang pagbati sa pagkasad-an, o pagbasol, maoy kabuangan lang alang sa tawong buangbuang. Wala siyay maayong relasyon sa iyang pamilya ug sa uban tungod kay siya “mapahitas-on kaayo mao nga dili siya makig-uli” ug makigdait sa uban. (The New English Bible) Ang matul-id nga tawo andam sa pagpasensiya sa mga kahuyangan sa uban. Andam siya nga mangayog pasaylo ug makig-uli sa dihang makasala sa uban. Tungod sa iyang pagtinguha ug kalinaw, aduna siyay malipayon ug lig-on nga relasyon sa uban.—Hebreohanon 12:14.

Sunod nga gipunting ni Solomon ang usa ka butang nga naghatag ug limitasyon sa atong relasyon sa uban. Siya miingon: “Ang kasingkasing nasayod sa kapait sa kalag sa usa, ug walay estranyo ang mangilabot sa pagmaya niini.” (Proverbio 14:10) Kita ba makapadayag kanunay sa atong lalom nga mga pagbati—kini man kaguol o kalipay—sa uban ug makasugid kanila kon unsa gayoy atong gibati? Ug ang usa makasabot ba gayod kanunay sa pagbati sa uban? Ang tubag sa duha ka pangutana maoy dili.

Ingong pananglitan, tagda ang pagbati niadtong gusto nga maghikog. Ang usa nga mibati niini kasagarang dili bug-os nga makapadayag niining maong pagbati ngadto sa usa ka membro sa pamilya o higala. Ang uban dili kanunayng makamatikod sa mga timailhan sa maong mga pagbati diha sa ilang mga kauban. Dili kita angay nga mobating sad-an kon dili nato mamatikdan ang mga timailhan ug mapakyas sa pagtabang. Gipakita usab sa maong proverbio nga bisan tuod makapahupay ang pagdangop sa usa ka mabinationg higala alang sa emosyonal nga pagpaluyo, limitado ang kahupayan nga ikatanyag sa tawo. Lagmit nga si Jehova lang ang atong kadangpan sa dihang maagoman nato ang pipila ka mga suliran.

“Mga Bililhong Butang ug Bahandi Anaa sa Iyang Balay”

“Ang balay sa mga tawong daotan pagalaglagon,” matod sa hari sa Israel, “apan ang tolda sa mga matul-id molambo.” (Proverbio 14:11) Ang daotan nga tawo tingalig moasenso niining sistemaha sa mga butang ug basin makabaton pa siya ug nindot nga balay, apan unsay kapuslanan niana alang kaniya kon siya patay na? (Salmo 37:10) Sa laing bahin, basin kasarangan lang ang pinuy-anan sa usa ka matul-id nga tawo. Apan ang “mga bililhong butang ug bahandi anaa sa iyang balay,” nag-ingon ang Salmo 112:3. Unsa man kini?

Sa dihang ang atong mga sinultihan ug binuhatan giyahan sa kaalam, mabatonan nato ang “bahandi ug himaya” nga molungtad tungod sa kaalam. (Proverbio 8:18) Naglakip kini sa malinawon nga relasyon uban sa Diyos ug sa atong isigkatawo, pagbati sa katagbawan ug kalipay, ug usa ka sukod sa kalig-on. Oo, “ang tolda sa mga matul-id” mahimong molambo bisan karon.

[Hulagway sa panid 27]

Ang maalamong babaye nagpalig-on sa iyang panimalay

[Hulagway sa panid 28]

“Ang dila sa mga maalamon makaayo”