Mga Haylayt Gikan sa Basahon sa mga Maghuhukom
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Mga Haylayt Gikan sa Basahon sa mga Maghuhukom
UNSAY reaksiyon ni Jehova sa dihang ang iyang katawhan motalikod kaniya ug mosimba sa bakak nga mga diyos? Komosta na man kon sila kanunayng mosupak kaniya ug modangop lamang kaniya kon sila magkalisodlisod? Mohatag ba gihapon si Jehova ug kalingkawasan alang kanila bisan pa nianang kahimtanga? Ang basahon sa Mga Maghuhukom nagtubag niini ug sa uban pang hinungdanong mga pangutana. Kining basahona nakompleto ni manalagnang Samuel sa mga 1100 W.K.P., ug nagkobre kini sa mga panghitabo sulod sa mga 330 ka tuig—gikan sa pagkamatay ni Josue ngadto sa pagkaentrono sa unang hari sa Israel.
Sanglit bahin kini sa puwersadong pulong, o mensahe sa Diyos, ang basahon sa Mga Maghuhukom bililhon gayod kanato. (Hebreohanon 4:12) Ang makaiikag nga mga asoy nga narekord dinhi maghatag kanato ug lalom nga pagsabot bahin sa personalidad sa Diyos. Ang mga leksiyon nga atong makat-onan gikan niini makapalig-on sa atong pagtuo ug makatabang kanato nga mangupot pag-ayo sa “tinuod nga kinabuhi,” ang walay-kataposang kinabuhi diha sa gisaad nga bag-ong kalibotan sa Diyos. (1 Timoteo 6:12, 19; 2 Pedro 3:13) Ang mga gihimo ni Jehova nga pagluwas sa iyang katawhan naghatag ug pasiunang pagtan-aw sa mas dakong kaluwasan sa umaabot pinaagi sa iyang Anak, si Jesu-Kristo.
NGANONG GIKINAHANGLAN ANG MGA MAGHUHUKOM?
Human mapildi ang mga hari sa yuta sa Canaan ilalom sa pagpanguna ni Josue, ang tagsatagsa ka tribo sa Israel nangadto sa ilang mga panulondon ug nanag-iya sa yuta. Apan, ang mga Israelinhon napakyas sa pagpapahawa sa mga molupyo sa yuta. Ang maong kapakyasan napamatud-ang usa gayod ka lit-ag alang sa Israel.
Ang kaliwatan nga mitungha human sa mga adlaw ni Josue “wala makaila kang Jehova o sa buhat nga gibuhat niya alang sa Israel.” (Maghuhukom 2:10) Dugang pa, ang katawhan nakigminyo uban sa mga Canaanhon ug nagsimba sa ilang mga diyos. Busa gitugyan ni Jehova ang mga Israelinhon ngadto sa mga kamot sa ilang mga kaaway. Apan, sa dihang migrabe na ang pagdaogdaog kanila, ang mga anak sa Israel midangop sa matuod nga Diyos alang sa tabang. Taliwala niining relihiyoso, sosyal, ug politikal nga kahimtang mitungha ang asoy sa linya sa mga maghuhukom nga gipatungha ni Jehova aron sa pagluwas sa iyang katawhan gikan sa ilang mga kaaway.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
1:2, 4—Nganong ang Juda mao man ang unang tribo nga gitudlo nga manag-iya sa yuta nga gihatag niini? Kasagaran, kining pribilehiyoa mahiadto unta sa tribo ni Ruben, ang panganayng anak nga lalaki ni Jacob. Apan sa iyang tagna sa hapit na siyang mamatay, gitagna ni Jacob nga si Ruben dili molabaw, tungod kay iyang giwala ang iyang katungod sa pagkapanganay. Si Simeon ug Levi, kinsa milihok nga mabangison, magkatibulaag sa Israel. (Genesis 49:3-5, 7) Busa, ang sunod nga makadawat sa maong pribilehiyo mao si Juda, ang ikaupat nga anak nga lalaki ni Jacob. Si Simeon, nga mitungas uban kang Juda, nakadawat ug gagmayng mga luna sa yuta nga nahimutang sa lainlaing bahin sa dakong teritoryo sa Juda. a—Josue 19:9.
1:6, 7—Nganong giputlan man ug mga kumagko sa kamot ug tiil ang napildi nga mga hari? Ang usa ka tawo nga mawad-an sa iyang mga kumagko sa kamot ug tiil dayag nga wala nay mahimo maylabot sa militaryong kalihokan. Kon walay mga kumagko sa kamot, unsaon man sa usa ka sundalo sa pagkupot ug espada o bangkaw? Ug tungod kay wala nay mga kumagko sa tiil, ang usa ka tawo mawad-an nag maayong panimbang.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
2:10-12. Kita angayng magbaton ug regular nga programa sa pagtuon sa Bibliya aron ‘dili nato makalimtan ang mga buhat ni Jehova.’ (Salmo 103:2) Kinahanglang isilsil sa mga ginikanan ang kamatuoran sa Pulong sa Diyos nganha sa mga kasingkasing sa ilang mga anak.—Deuteronomio 6:6-9.
2:14, 21, 22. Gitugotan ni Jehova nga mahitabo ang daotang mga butang ngadto sa iyang dili-masinugtanong katawhan tungod kay aduna siyay katuyoan—aron sa pagkastigo, pagtul-id, ug pagtukmod kanila sa pagbalik kaniya.
SI JEHOVA NAGPATUNGHAG MGA MAGHUHUKOM
Ang makapaukyab nga asoy bahin sa mga kalamposan sa mga maghuhukom nagsugod sa dihang gitapos ni Otniel ang walo-ka-tuig nga pagkaulipon sa Israel sa hari sa Mesopotamia. Pinaagi sa usa ka maisogong estratehiya, gipatay ni Maghuhukom Ehud si Eglon, ang tambok nga hari sa Moab. Ang maisogon nga si Samgar nag-inusara sa pagpatay sa 600 ka Filistehanon ginamit ang usa ka igtutugsok sa baka. Pinaagi sa pagdasig ni Debora, kinsa nag-alagad ingong manalagna nga babaye, ug uban sa pagpaluyo ni Jehova, gipukan ni Barak ug sa iyang wala-kaayoy-hinagiban nga napulo ka libong sundalo ang gamhanang kasundalohan ni Sisera. Gihimo ni Jehova si Gideon nga maghuhukom ug gihatagan siya ug ang iyang 300 ka sundalo ug kadaogan batok sa mga Midianhon.
Pinaagi kang Jepte, giluwas ni Jehova ang Israel gikan sa mga Ammonhanon. Si Tola, Jair, Ibzan, Elon, ug Abdon nalakip usab sa 12 ka lalaki nga nahimong mga maghuhukom sa Israel. Ang yugto sa paglungtad sa mga Maghuhukom natapos kang Samson, kinsa nakig-away batok sa mga Filistehanon.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
4:8—Nganong namugos man si Barak nga mouban kaniya ang manalagnang babaye nga si Debora ngadto sa panggubatan? Lagmit nga si Barak mibati nga dili siya makasarang pag-asdang batok sa kasundalohan ni Sisera nga siya rang usa. Ang pag-uban kaniya sa manalagnang babaye nagpasalig kaniya ug sa iyang mga sundalo nga sila gigiyahan sa Diyos ug kini naghatag kanila ug kompiyansa. Nan, ang pagpamugos ni Barak sa pagpauban kang Debora dili ilhanan sa kahuyang kondili timailhan sa lig-ong pagtuo.
5:20—Sa unsang paagi ang mga bituon sa kalangitan nakig-away alang kang Barak? Ang Bibliya wala mag-ingon kon kini naglangkit ba ug tabang gikan sa mga manulonda, pagkahulog sa mga bulalakaw nga gisabot sa maalamong mga tawo ni Sisera ingong timailhan sa katalagman, o kaha mga panagna sa astrolohiya para kang Sisera nga napamatud-ang sayop. Apan, walay duhaduha nga naglangkit kini ug usa ka matang sa pagpangilabot sa Diyos.
7:1-3; 8:10—Nganong si Jehova miingon nga ang 32,000 ka tawo ni Gideon daghan ra kaayo batok sa puwersa sa mga kaaway nga 135,000? Kini tungod kay ihatag ni Jehova ang kadaogan ngadto kang Gideon ug sa iyang mga tawo. Dili buot sa Diyos nga ilang isipon nga ilang naparot ang mga Midianhon tungod sa kaugalingon nilang kusog.
11:30, 31—Sa dihang naghimo sa iyang panaad, anaa ba sa hunahuna ni Jepte ang tawhanong halad? Ang maong ideya lagmit nga wala gayod mosantop sa hunahuna ni Jepte, tungod kay ang Balaod nagbaod: “Walay makaplagan diha kanimo nga bisan kinsang magpaagi sa iyang anak nga lalaki o sa iyang anak nga babaye sa kalayo.” (Deuteronomio 18:10) Hinunoa, anaa sa hunahuna ni Jepte ang usa ka tawo ug dili ang usa ka hayop. Ang mga hayop nga angayang ihalad lagmit wala tipigi diha sa mga balay sa mga Israelinhon. Ug ang paghalad ug usa ka mananap dili gayod maghimo sa iyang panaad nga talagsaon. Nahibalo si Jepte nga ang tawong mogawas gikan sa iyang balay aron sa pagsugat kaniya lagmit gayod nga mao ang iyang anak nga babaye. Kini siya igahalad “ingon nga halad-nga-sinunog” sa pagkaagi nga ang kinabuhi niining tawhana ipahinungod sa pag-alagad lamang kang Jehova diha sa iyang sangtuwaryo.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
3:10. Ang kalamposan sa espirituwal nga mga kalihokan nagdepende, dili sa tawhanong kaalam, kondili sa espiritu ni Jehova.—Salmo 127:1.
3:21. Gigamit ni Ehud ang iyang espada sa mahanason ug maisogon nga paagi. Kita kinahanglan nga mahimong hanas sa paggamit sa “espada sa espiritu, nga mao, ang pulong sa Diyos.” Kini nagkahulogan nga kinahanglang maisogon natong gamiton ang Kasulatan diha sa atong ministeryo.—Efeso 6:17; 2 Timoteo 2:15.
6:11-15; 8:1-3, 22, 23. Ang pagkamapainubsanon ni Gideon nagtudlo kanatog tulo ka hinungdanong mga leksiyon: (1) Sa dihang makabaton kitag pribilehiyo, angay natong palandongon ang kaakohan nga nalangkit niana imbes hunahunaon ang kabantog o pagkainila nga mahimong mabatonan nato tungod niana. (2) Sa dihang makig-estorya niadtong nakiling sa pagpakiglalis, maalamon ang pagpakitag pagkamapainubsanon. (3) Ang pagkamapainubsanon manalipod kanato nga dili mahimong sobra ka mabalak-on maylabot sa posisyon.
6:17-22, 36-40. Kita usab kinahanglang magmabinantayon ug ‘dili motuo sa matag inspiradong pahayag.’ Hinunoa, kinahanglan natong ‘sulayan ang inspiradong mga pahayag aron masuta kon kini nagagikan ba gayod sa Diyos.’ (1 Juan 4:1) Aron maseguro nga ang tambag nga giplano niyang ihatag gipasukad gayod sa Pulong sa Diyos, ang usa ka bag-ong Kristohanong ansiyano maalamong mokonsulta sa mas eksperyensiyadong ansiyano.
6:25-27. Si Gideon migamit ug maayong panghukom aron dili niya mapasuko ang iyang mga kaaway sa walay hinungdan. Sa dihang magwali sa maayong balita, kinahanglang ampingan nato ang atong sinultihan aron dili nato mapasuko ang uban sa walay hinungdan.
7:6. May kalabotan sa pag-alagad kang Jehova, kita angayng mahisama sa 300 ka sundalo ni Gideon—alisto ug mabinantayon.
9:8-15. Binuang gayod ang paglihok nga magarbohon tungod sa posisyon o gahom!
11:35-37. Ang maayong panig-ingnan ni Jepte walay duhaduha nga nakatabang ug dako aron maugmad sa iyang anak nga babaye ang lig-on nga pagtuo ug nagasakripisyo-sa-kaugalingon nga espiritu. Ang mga ginikanan karon makapakita usab ug sama niana nga panig-ingnan ngadto sa ilang mga anak.
11:40. Ang paghatag ug komendasyon ngadto sa usa ka tawo nga nagpakitag andam nga espiritu sa pag-alagad kang Jehova makadasig nianang tawhana.
13:8. Sa pagtudlo sa ilang mga anak, ang mga ginikanan angayng moampo kang Jehova alang sa giya ug mosunod sa iyang pagtultol.—2 Timoteo 3:16.
14:16, 17; 16:16. Ang pagpamugos pinaagig paghilak ug pagyawyaw makadaot sa atong relasyon sa uban.—Proverbio 19:13; 21:19.
UBAN PANG MGA KALAPASAN SA ISRAEL
Ang kataposang bahin sa basahon sa Mga Maghuhukom naundan ug duha ka talagsaong mga asoy. Ang una naghisgot sa usa ka tawo nga ginganlag Miqueas, kinsa naghimog usa ka idolo sa iyang balay ug nagsuhol ug usa ka Levihanon aron molihok ingong usa ka saserdote alang kaniya. Human malaglag ang siyudad sa Lais, o Lesem, ang mga Danhanon nagtukod ug kaugalingon nilang siyudad ug ginganlan kinig Dan. Ginamit ang idolo ug saserdote ni Miqueas, naghimo silag laing matang sa pagsimba didto sa Dan. Dayag nga ang Lais nabihag sa wala pa mamatay si Josue.—Josue 19:47.
Ang ikaduhang asoy nahitabo wala madugay human sa kamatayon ni Josue. Usa ka seksuwal nga krimen ang nabuhat sa pipila ka lalaki sa Gibea sa siyudad sa Benjamin nga tungod niana hapit mapuo ang tibuok tribo ni Benjamin—600 ka lalaki na lamang ang nahibilin. Apan, tungod sa usa ka praktikal nga kahikayan, sila nakabaton ug mga asawa, ug sila midaghan ngadto sa duolag 60,000 ka manggugubat panahon sa pagmando ni David.—1 Cronicas 7:6-11.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
17:6; 21:25—Kon ‘naandan sa matag usa ang pagbuhat kon unsay matarong sa iyang mga mata,’ wala ba kini magdasig ug anarkiya? Wala, tungod kay si Jehova naghatag ug daghang tagana sa paggiya sa iyang katawhan. Gihatag niya kanila ang Balaod ug ang kahikayan sa pagkasaserdote aron maedukar sila sa iyang dalan. Pinaagi sa Urim ug Tumim, ang hataas nga saserdote makakonsulta sa Diyos labot sa hinungdanong mga butang. (Exodo 28:30) Ang matag siyudad usab adunay tigulang nga mga lalaki nga may katakos sa paghatag ug maayong tambag. Sa dihang pahimuslan sa usa ka Israelinhon kining maong mga tagana, ang iyang tanlag magiyahan ug maayo. Ang pagbuhat niya “kon unsay matarong sa iyang mga mata” niining paagiha moresulta ug maayo. Sa laing bahin, kon dili panumbalingon sa usa ka tawo ang Balaod ug mohimog kinaugalingon niyang mga desisyon bahin sa panggawi ug pagsimba, ang resulta maoy daotan.
20:17-48—Nganong gitugotan man ni Jehova nga maparot sa mga Benjaminhon ang ubang mga tribo sa duha ka higayon, bisan pag ang mga Benjaminhon kinahanglang silotan? Pinaagi sa pagtugot sa matinumanong mga tribo nga makaagom ug dakong kapildihan sa sinugdan, nasulayan ni Jehova ang ilang determinasyon sa pagkuha sa pagkadaotan gikan sa Israel.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
19:14, 15. Ang pagkadili-andam sa katawhan sa Gibea sa pagpakitag pagkamaabiabihon maoy usa ka moral nga sayop. Ang mga Kristohanon giawhag sa ‘pagsunod sa dalan sa pagkamaabiabihon.’—Roma 12:13.
Ang Umaabot nga Kaluwasan
Sa dili na madugay karon, ang Gingharian sa Diyos ilalom sa pagmando ni Kristo Jesus molaglag sa daotang kalibotan ug mohatag ug dakong kaluwasan alang sa mga matul-id ug walay-ikasaway. (Proverbio 2:21, 22; Daniel 2:44) ‘Niana ang tanang kaaway ni Jehova malaglag, ug ang nahigugma kaniya mahisama sa pagsidlak sa adlaw diha sa pagkagamhanan niini.’ (Maghuhukom 5:31) Pamatud-an unta nato nga kita lakip niadtong mga nahigugma kang Jehova pinaagi sa pagpadapat sa atong nakat-onan gikan sa basahon sa Mga Maghuhukom.
Ang paninugdang kamatuoran nga sublisubling gipakita diha sa mga asoy sa mga Maghuhukom mao kini: Ang pagkamasinugtanon kang Jehova motultol ngadto sa dagayang mga panalangin, ug ang pagkadili-masinugtanon mopahinabo ug daotang mga sangpotanan. (Deuteronomio 11:26-28) Hinungdanon gayod nga kita ‘magmasinugtanon gikan sa kasingkasing’ maylabot sa kabubut-on sa Diyos nga iyang gibutyag kanato!—Roma 6:17; 1 Juan 2:17.
[Footnote]
a Ang mga Levihanon wala hatagig panulondon sa Yutang Saad gawas lang sa 48 ka siyudad nga nahimutang sa lainlaing bahin sa tibuok Israel.
[Mapa sa panid 25]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
“Si Jehova nagpatindog ug mga maghuhukom, ug sila nagluwas kanila gikan sa kamot sa mga mangingilog.”—Maghuhukom 2:16
MGA MAGHUHUKOM
1. Otniel
2. Ehud
3. Samgar
4. Barak
5. Gideon
6. Tola
7. Jair
8. Jepte
9. Ibzan
10. Elon
11. Abdon
12. Samson
DAN
MANASES
NEPTALI
ASER
ZABULON
ISACAR
MANASES
GAD
EPRAIM
BENJAMIN
DAN
RUBEN
JUDA
[Hulagway sa panid 26]
Unsang leksiyon ang imong nakat-onan sa pagpamugos ni Barak nga paubanon si Debora ngadto sa panggubatan?