Ang mga Kaayohan sa Pagpakigdait

SI Ed himalatyon na, apan si Bill nagdumot gihapon kaniya. Bayente ka tuig kanhi, si Ed mihimog desisyon nga maoy nakaingon sa pagkawala sa trabaho ni Bill, ug kanay hinungdan nga nadaot ang relasyon niining suod kanhi nga managhigala. Karon gusto ni Ed nga mangayog pasaylo aron makabaton siyag kalinaw ayha mamatay. Apan si Bill dili gustong maminaw kaniya.

Hapit 30 ka tuig sa ulahi, sa dihang himalatyon na si Bill, gipatin-aw niya kon nganong wala niya pasayloa si Ed. “Puwede man untang likayan ni Ed ang iyang gihimo sa iyang labing suod nga higala. Wala akoy ganang makig-uli kaniya human sa bayente ka tuig. . . . Tingalig sayop ako, apan mao kanay akong gibati.” a

Dili hinuon tanang panagbingkil mosangpot niining makapasubo nga kahimtang, apan kini kasagarang makapasakit o makapayugot sa mga tawo. Tagda ang usa ka tawo nga samag pagbati ni Ed. Sanglit nakaamgo nga ang iyang desisyon nakahatag ug kadaot sa uban, basin kanunay siyang hasolon sa iyang konsensiya ug anugonan pag-ayo sa pagkadaot sa ilang panaghigalaay. Gawas pa niana, gisakitan siya sa paghunahuna nga daw gibasura na lang sa iyang nasilo nga higala ang ilang panaghigalaay.

Hinunoa, ang usa nga samag pagbati ni Bill nag-isip sa iyang kaugalingon nga inosenteng biktima ug tingali nayugot ug naglagot pag-ayo. Nagtuo siya nga ang iyang kanhing higala nasayod nga daotan unya ang sangpotanan sa iyang desisyon ug basin gituyo pa gani niya kana paghimo. Kasagaran, sa dihang magkabingkil ang duha ka tawo, ang matag usa kanila kombinsido nga siya  ang husto ug nga ang laing tawo maoy mabasol sa tanan. Busa, ang duha ka kanhing managhigala daw naggubatay sa usag usa.

Gamiton nila ingong hinagiban ang pagbungolay—ang usa motalikod sa dihang ang usa moagi, ug dili sila magtinagdanay sa dihang magkauban sa usa ka grupo. Sa halayo, magsiplatanay sila o kaha magtutokay nga manglisik ang mga mata sa kalagot. Sa dihang sila magkaestoryahay, mopalabtik silag hait nga mga pulong o kaha manginsulto nga sakit kaayo samag mga duslak sa kutsilyo.

Hinunoa, bisan tuod kontra kaayo sila sa usag usa, lagmit silang mouyon sa pipila ka butang. Basin moadmitir sila nga aduna silay seryosong mga suliran ug nga anugon ang pagtapos sa ilang panaghigalaay. Lagmit nasakitan silang duha tungod kay ang ilang kahimtang nahisama sa nagngutngot nga samad, ug nasayod sila nga kinahanglang aduna silay himoon aron maalim kini. Apan kinsay mohimog unang lakang aron ayohon ang nadaot nga relasyon ug makigdaitay? Walay usa kanila ang andam nga mobuhat niana.

Duha ka libo ka tuig kanhi, dihay mga higayon nga ang mga apostoles ni Jesu-Kristo naglalis pag-ayo. (Marcos 10:35-41; Lucas 9:46; 22:24) Human sa usa sa ilang grabeng panaglalis, si Jesus nangutana: “Unsay inyong gilalisan sa dalan?” Kay naulaw, walay usa kanila ang nakatingog. (Marcos 9:33, 34) Ang mga pagtulon-an ni Jesus nakatabang kanila nga magkauliay. Ang iyang tambag, ug ang tambag sa pipila sa iyang mga tinun-an, padayong nakatabang sa mga tawo sa paghusay sa ilang mga panagbangi ug sa pag-ayo sa ilang nadaot nga relasyon. Atong tan-awon kon sa unsang paagi.

Paningkamot sa Pagpakigdait

“Dili na ko gustong makig-estorya nianang bayhana. Dili na ko gustong makakita kaniya pag-usab.” Kon nakasulti ka nag sama niana bahin sa usa ka tawo, kinahanglan kang mohimog kausaban, ingon sa gipakita sa mosunod nga mga teksto sa Bibliya.

Si Jesus nagtudlo: “Nan, kon ikaw nagadala sa imong gasa ngadto sa halaran ug didto mahinumdom ka nga ang imong igsoon may butang nga batok kanimo, biyai ang imong gasa didto atubangan sa halaran, ug lakaw; pakigdait una sa imong igsoon.” (Mateo 5:23, 24) Siya miingon usab: “Kon ang imong igsoon makasala, adtoa siya ug ipadayag ang iyang sayop tali kanimo ug kaniya lamang.” (Mateo 18:15) Kon ikaw man ang nakasilo sa uban o ang uban maoy nakasilo kanimo, gipasiugda ni Jesus nga ikaw kinahanglang makig-estorya dayon sa maong tawo bahin niana. Angay nimong buhaton kini “diha sa espiritu sa kalumo.” (Galacia 6:1) Ang tumong niana nga pakig-estorya maoy, dili aron panalipdan ang imong reputasyon pinaagig pagpakamatarong sa imong mga gibuhat o pagpugos sa imong kaaway sa pagpangayog pasaylo, kondili aron makigdait. Epektibo ba kining maong tambag sa Bibliya?

Si Ernest maoy usa ka superbisor sa usa ka dakong buhatan. b Sulod sa daghang katuigan, ang iyang trabaho nalangkit sa pag-atiman sa tandogong mga isyu uban sa lainlaing matang sa tawo ug sa paghupot ug maayong relasyon uban kanila diha sa trabahoan. Nakita niya kon unsa ka daling motungha ang mga panagbangi. Siya miingon: “Makabingkil nako usahay ang uban. Apan sa dihang mahitabo kini, mogugol kog panahon uban sa maong tawo ug hisgotan ang problema. Duolon dayon nako sila. Estoryahon sila, nga ang tumong mao ang pagpakigdait. Epektibo kaayo kini.”

Si Alicia adunay mga higala gikan sa lainlaing kultura, ug mao kiniy iyang giingon: “Usahay aduna akoy isulti, ug dayon bation nako nga basin adunay nasilo niadto. Duolon nako ang maong tawo ug mangayog pasaylo. Pirme kong mangayo ug pasaylo bisag dili na unta kana kinahanglan tungod kay, bisag wala ra masilo ang maong tawo, gaan ang akong paminaw sa paghimo niana. Dayon makaseguro ko nga malikayan ang di-pagsinabtanay.”

 Pagbuntog sa mga Babag

Ugaling lang, ang paghusay sa mga kasungian kanunayng adunay mga babag. Nakaingon ka na ba sukad: “Nganong ako man ang unang makigdait kaniya? Siya ang hinungdan sa problema.” O nasulayan na ba nimo ang pagduol sa usa ka tawo aron husayon ang usa ka problema apan giingnan ka: “Wala akoy ikasulti kanimo”? Ang ubang tawo mosanong nianang paagiha tungod kay nasakit ang ilang buut. Ang Proverbio 18:19 nag-ingon: “Ang usa ka igsoon nga gihimoag kalapasan labi pang malisod nga dag-on kay sa usa ka malig-on nga lungsod; ug may mga panaglalis nga sama sa trangka sa usa ka puloy-anang torre.” Busa sabta ang pagbati sa maong tawo. Kon dili ka niya tagdon, palabya ang pipila ka panahon ug duola na usab siya. Sa ingon ang “malig-on nga lungsod” mabuksan ug basin ang “trangka” maablihan nga motultol sa pag-uliay.

Ang laing babag sa pagpakigdait mahimong maglangkit sa kahadlok nga mawad-ag pagtamod sa kaugalingon. Alang sa ubang tawo, ang pagpangayog pasaylo o bisan ang pagpakig-estorya lang sa ilang kaaway makawala sa ilang dignidad. Ang kabalaka nga mawad-ag pagtamod sa kaugalingon dili sayop, apan ang pagdumili ba sa pagpakigdait makapausbaw sa imong pagtamod sa kaugalingon o makapamenos hinuon niana? Dili kaha ang nagpahiping hinungdan niining kabalaka sa pagtamod sa kaugalingon mao ang garbo?

Ang magsusulat sa Bibliya nga si Santiago nagpaila nga ang pagkapalaaway nalangkit sa garbo. Human hisgoti ang “mga gubat” ug “mga panag-away” diin nalambigit ang pipila ka mga Kristohanon, siya mipadayon sa pag-ingon: “Ang Diyos magabatok sa mga mapahitas-on, apan siya magahatag ug dili-takos nga kalulot sa mga mapainubsanon.” (Santiago 4:1-3, 6) Sa unsang paagi mababagan sa pagkamapahitas-on, o garbo, ang pagpakigdait?

Ang garbo makalimbong sa mga tawo, nga magpabati kanilang mas maayo kay sa uban. Bation sa mapahitas-ong mga tawo nga sila adunay katungod sa paghukom kon kaha ang ilang isigkatawo maayo o dili. Sa unsang paagi nila himoon kini? Sa dihang motungha ang mga panagbingkil, sagad nilang isipon nga ang ilang mga kaaway dili na mabag-o, nga wala nay paglaom nga moarang-arang pa. Tungod sa garbo, hunahunaon nila nga kadtong ilang gikabangi dili angayng balebalehon, ug busa dili takos pangayoag pasaylo. Busa, ang mga panagbangi kasagarang pasagdan na lang nga magpadayon niadtong mga tawong taas ug garbo inay kay husayon kini sa hustong paagi.

Sama nga ang usa ka barikada makababag sa mga sakyanan diha sa haywey, ang garbo kasagarang makababag sa dalan paingon sa pagpakigdait. Busa kon nakita nimo ang imong kaugalingon nga maglisod sa pagpakigdait sa laing tawo, basin aduna kay suliran sa garbo. Sa unsang paagi nimo mabuntog ang garbo? Pinaagi sa pag-ugmad sa kasukwahi niini—ang pagpaubos.

Buhata ang Kasukwahi Niini

Giawhag gayod sa Bibliya ang pagpaubos. “Ang sangpotanan sa pagpaubos ug pagkahadlok kang Jehova maoy bahandi ug himaya ug kinabuhi.” (Proverbio 22:4) Sa Salmo 138:6, mabasa nato ang panglantaw sa Diyos sa mapainubsanon nga mga tawo ug sa mga mapahitas-on: “Si Jehova hataas, apan siya makakita sa mapainubsanon; apan ang mapahitas-on iyang mailhan lamang sa halayo.”

Daghang tawo nagtuo nga kon ang usa magpaubos, moubos usab ang pagtan-aw sa mga tawo kaniya. Daw mao kini ang pagbati sa mga magmamando sa kalibotan. Bisan tuod enterong mga nasod ang ilang gimandoan, ang mga lider sa politika mouk-ok kon bahin na sa mapainubsanong pag-admitir sa ilang kasaypanan. Kon may magmamando nga moingon, “Pasayloa ako,” dako na kaayo kini nga balita. Sa dihang usa ka kanhi opisyal sa gobyerno di pa dugayng nangayog pasaylo tungod sa iyang kapakyasan sa usa ka makamatayng katalagman, ang iyang gisulti nahimong ulohang balita sa mga mantalaan.

Ang pagpaubos gihubit ingong pagkamapainubsanon o pagbaton ug makasaranganon nga pagtamod sa kaugalingon . . . kasukwahi kini sa garbo o pagkamapahitas-on. Busa ang pagpaubos nagpasabot nga gilantaw sa usa ang iyang kaugalingon nga ubos, apan wala kini magpasabot nga ubos na ang pagtan-aw sa uban kaniya. Ang mapaubsanong pag-admitir sa iyang kasaypanan ug ang sinserong pagpangayo ug pasaylo dili makapaubos sa bili sa usa ka tawo; hinunoa, makahatag kini kaniyag maayong reputasyon. Ang Bibliya nag-ingon: “Sa dili pa ang pagkahagsa ang kasingkasing sa usa ka tawo mapahitas-on, ug sa dili pa ang himaya anaa ang pagpaubos.”—Proverbio 18:12.

 Naghisgot bahin sa mga politiko nga dili mangayog pasaylo sa ilang kasaypanan, usa ka analista miingon: “Ikasubo nga daw giisip nila ang pag-admitir sa ilang kasaypanan ingong ilhanan sa kahuyangan. Ang huyang ug way-kompiyansa nga mga tawo dili gayod moingon ug, ‘Pasayloa ako.’ Ang mga tawo lamang nga way-kahadlok ug may-kompiyansa ang dili mawad-ag pagtahod sa kaugalingon sa dihang moingon, ‘Nasayop ako.’” Tinuod gihapon kini bisag ikaw dili politiko. Kon maningkamot ka nga wad-on ang garbo ug magpaubos, dako gayod ang purohan nga mahusay nimo ang imong mga kasungian sa uban. Matikdi kon sa unsang paagi napamatud-an sa usa ka pamilya ang kaepektibo niini.

Tungod kay wala magkasinabot, si Julie ug ang iyang igsoong si William nagkabangi. Si William nasuko pag-ayo kang Julie ug sa iyang bana, si Joseph, busa wala na gayod siya makig-estorya kanila. Giuli pa gani niya ang tanang gasa nga gihatag kaniya ni Julie ug Joseph sa milabayng katuigan. Sa pag-aginod sa daghang bulan, ang kasuod sa managsoon napulihan ug kayugot.

Hinunoa, si Joseph nakahukom sa pagpadapat sa Mateo 5:23, 24. Gisulayan niya pagduol ang iyang bayaw nga lalaki diha sa espiritu sa kalumo ug nagpadala kaniyag mga sulat diin nangayo siyag pasaylo tungod sa pagpasakit kaniya. Gidasig ni Joseph ang iyang asawa sa pagpasaylo sa iyang igsoon. Sa kadugayan, nakita ni William nga si Julie ug Joseph sinsero sa ilang tinguha nga makigdait kaniya, ug siya nalukmay. Si William ug ang iyang asawa nakigkita kang Julie ug Joseph; silang tanan nangayog pasaylo, naggaksanay, ug nagpasig-uli sa ilang maayong relasyon.

Kon gusto gayod nimong mahusay ang imong panagbangi sa laing tawo, mapailobong ipadapat ang mga pagtulon-an sa Bibliya ug paningkamoti ang pagpakigdait sa maong tawo. Si Jehova motabang kanimo. Matagamtam unya nimo ang giingon sa Diyos sa karaang Israel: “Oh kon ikaw mamati lamang unta gayod sa akong mga sugo! Niana ang imong kalinaw mahimong sama gayod sa usa ka suba, ug ang imong pagkamatarong sama sa mga balod sa dagat.”—Isaias 48:18.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 7]

Ang pagpangayog pasaylo sagad makapasig-uli sa malinawong relasyon