Balaod sa Gugma Diha sa mga Kasingkasing

“Ibutang ko ang akong balaod sa sulod nila, ug isulat ko kini sa ilang kasingkasing.”—JEREMIAS 31:33.

1, 2. (a) Unsay hisgotan nato karon? (b) Sa unsang paagi nagpadayag si Jehova sa iyang kaugalingon didto sa Bukid sa Sinai?

 SA NAG-UNANG duha ka artikulo, atong nasayran nga sa paglugsong ni Moises gikan sa Bukid sa Sinai, ang iyang nawong misilaw nga nagdan-ag sa himaya ni Jehova. Gihisgotan usab nato ang taptap sa nawong nga gigamit ni Moises. Ato karong hisgotan ang nalangkit nga butang nga adunay kahulogan alang sa mga Kristohanon karon.

² Sa didto pa sa bukid si Moises, nakadawat siyag mga instruksiyon gikan kang Jehova. Ang mga Israelinhon nga nagkatigom sa tiilan sa Bukid sa Sinai nakakitag makapahinganghang pagpadayag sa Diyos mismo. “Dihay mga dalugdog ug mga kilat, ug usa ka mabagang panganod sa bukid ug makusog kaayong tingog sa budyong, mao nga ang tanang katawhan nga diha sa kampo nangurog. . . . Ug ang tibuok Bukid sa Sinai miaso, tungod kay si Jehova nanaog man sa ibabaw niini sa kalayo; ug ang aso niini nagpadayon sa pag-utbo sama sa aso sa usa ka tapahan, ug ang tibuok bukid nauyog sa hilabihan.”—Exodo 19:16-18.

3. Sa unsang paagi gihatag ni Jehova ang Napulo ka Sugo sa Israel, ug unsay nasabtan sa maong nasod?

³ Si Jehova nakigsulti sa katawhan pinaagig usa ka manulonda, nga naghatag kanila ug mga balaod nga nailhang Napulo ka Sugo. (Exodo 20:1-17) Busa, dili kaduhaduhaan nga kadtong mga balaora naggikan sa Labing Gamhanan. Gisulat ni Jehova ang maong mga sugo diha sa mga papan nga bato—mga papan nga gibundak ni Moises mao nga nadugmok sa nakita niyang ang mga Israelinhon nagsimbag bulawan nga nating baka. Giusob pagsulat ni Jehova ang mga sugo diha sa bato. Niadtong higayona, sa paglugsong ni Moises dala ang mga papan, ang iyang nawong misilaw. Nasabtan niadto sa tanan nga ang maong mga balaod hinungdanon kaayo.—Exodo 32:15-19; 34:1, 4, 29, 30.

4. Nganong ang Napulo ka Sugo hinungdanon kaayo?

⁴ Ang duha ka papan nga gisulatan sa Napulo ka Sugo gisulod sa arka sa pakigsaad sa Labing Balaang lawak sa tabernakulo ug sa ulahi sa templo. Ang mga balaod nga nasulat sa mga papan nagpahayag  sa kinauyokang mga prinsipyo sa pakigsaad sa Moisesnong Balaod ug kadto mao ang pasikaranan sa paagi sa pagmando sa Diyos sa nasod sa Israel. Kadtong mga balaora maoy ebidensiya nga si Jehova nakiglabot sa usa ka tinong katawhan, nga usa ka piniling katawhan.

5. Sa unsang mga paagi ang mga balaod sa Diyos ngadto sa Israel nagpadayag sa iyang gugma?

⁵ Daghan ang gipadayag niadtong mga balaora bahin kang Jehova, ilabina ang iyang gugma alang sa iyang katawhan. Pagkabililhong gasa kadto alang sa mga nagmasinugtanon niana! Usa ka eskolar misulat: “Walay sistema sa moralidad nga nahimo sukad sa tawo nga una o human niana . . . ang halos kaamgid, makatupong o makalabaw niining napulo ka sugo sa Diyos.” Mahitungod sa Moisesnong Balaod sa katibuk-an, si Jehova miingon: “Kon kamo hugot nga magasugot sa akong tingog ug magatuman gayod sa akong pakigsaad, nan kamo tinong mahimong akong linaing katigayonan gikan sa tanang ubang mga katawhan, tungod kay ang tibuok yuta akoa man. Ug kamo mahimong usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaan nga nasod alang kanako.”—Exodo 19:5, 6.

Balaod nga Gisulat sa Kasingkasing

6. Unsang balaora ang mas bililhon kay sa mga balaod nga nasulat sa bato?

⁶ Tinuod, ang maong mga balaod sa Diyos maoy bililhon kaayo. Apan, nahibalo ka ba nga adunay nabatonan ang dinihogang mga Kristohanon nga labi pang bililhon kay sa mga balaod nga nasulat sa bato? Gitagna ni Jehova ang paghimog usa ka bag-ong pakigsaad nga lahi sa pakigsaad sa Balaod nga iyang gihimo uban sa nasod sa Israel. “Ibutang ko ang akong balaod sa sulod nila, ug isulat ko kini sa ilang kasingkasing.” (Jeremias 31:31-34) Si Jesus, ang Tigpataliwala sa bag-ong pakigsaad, wala mohatag ug sinulat nga kabalaoran sa iyang mga sumusunod. Iyang gisilsil ang balaod ni Jehova diha sa mga hunahuna ug mga kasingkasing sa iyang mga tinun-an pinaagi sa mga butang nga iyang gisulti ug gibuhat.

7. Kinsay unang gihatagan sa “balaod ni Kristo,” ug kinsay midawat niana sa ulahi?

⁷ Ang maong balaod gitawag ang “balaod ni Kristo.” Kana unang gihatag, dili sa kinaiyanhong nasod sa Israel, nga maoy mga kaliwat ni Jacob, kondili sa espirituwal nga nasod, ang “Israel sa Diyos.” (Galacia 6:2, 16; Roma 2:28, 29) Ang Israel sa Diyos gilangkoban sa dinihogan-sa-espiritung mga Kristohanon. Sa ulahi, sila gikuyogan sa “usa ka dakong panon” gikan sa tanang kanasoran nga nagtinguha usab sa pagsimba kang Jehova. (Pinadayag 7:9, 10; Zacarias 8:23) Ingong “usa ka panon” ubos sa “usa ka magbalantay,” gidawat sa duha ka grupo ang “balaod ni Kristo,” nga nagagiya sa tanang butang nga ilang ginabuhat.—Juan 10:16.

8. Unsay kalainan tali sa Moisesnong Balaod ug sa Balaod ni Kristo?

⁸ Lahi sa kinaiyanhong mga Israelinhon, kinsa obligadong motuman sa Moisesnong Balaod tungod kay natawo sa nasod sa Israel, ang mga Kristohanon nagpailalom sa balaod ni Kristo tungod kay ilang gipili nga magpailalom niana, walay sapayan kon unsay ilang rasa ug yutang-natawhan. Nakakat-on sila bahin kang Jehova ug sa iyang mga dalan ug nangandoy nga buhaton ang iyang  kabubut-on. Tungod kay ang balaod sa Diyos anaa man sa “sulod nila,” nga nahisulat “sa ilang kasingkasing” sa masambingayong pagkasulti, ang dinihogang mga Kristohanon magmasinugtanon sa Diyos dili lang tungod kay mahimong silotan niya kadtong dili masinugtanon; ni sila magmasinugtanon kaniya tungod kay kana maoy ilang katungdanan. Ang ilang pagkamasinugtanon gipasukad sa mas paninugdan ug labi pang gamhanang butang, ug kadtong sakop sa ubang mga karnero susamang magmasinugtanon tungod kay ang balaod sa Diyos anaa man sa ilang mga kasingkasing.

Mga Balaod nga Gipasukad sa Gugma

9. Sa unsang paagi gipaila ni Jesus nga ang gugma mao diwa sa mga balaod ni Jehova?

⁹ Ang diwa sa tanang balaod ug kalagdaan ni Jehova masumaryo sa usa lang ka pulong: gugma. Sa tanang panahon kana usa ka kinahanglanong bahin sa maputling pagsimba. Sa gipangutana kon unsay kinadak-ang sugo sa Balaod, si Jesus mitubag: “Higugmaon mo si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan.” Ang ikaduha mao: “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.” Unya siya miingon: “Niining duha ka sugo nagsukad ang tibuok Balaod, ug ang mga Manalagna.” (Mateo 22:35-40) Busa gipaila ni Jesus nga ang Balaod uban ang Napulo ka Sugo gipasukad sa gugma ug ingon man usab ang tibuok nga Hebreohanong Kasulatan.

10. Nganong nahibalo kita nga ang gugma maoy pasikaranan sa balaod ni Kristo?

¹⁰ Ang gugma sa Diyos ug sa silingan pasikaranan ba usab sa balaod diha sa mga kasingkasing sa mga Kristohanon? Sa walay duhaduha! Ang balaod ni Kristo naglangkit sa kinasingkasing nga gugma sa Diyos ug naglakip sa usa ka bag-ong sugo—ang mga Kristohanon kinahanglang adunay nagsakripisyo-sa-kaugalingong gugma sa usag usa. Sila angayng mahigugma sama kang Jesus, ug siya kinabubut-ong  nagtugyan sa iyang kinabuhi alang sa iyang mga higala. Gitudloan niya ang iyang mga tinun-an sa paghigugma sa Diyos ug sa paghigugma sa usag usa, sama gayod sa iyang paghigugma kanila. Ang talagsaong gugma nga ilang ipakita sa usag usa mao ang pangunang hiyas nga magpaila sa matuod nga mga Kristohanon. (Juan 13:34, 35; 15:12, 13) Si Jesus nagsugo pa gani kanila nga higugmaon ang ilang mga kaaway.—Mateo 5:44.

11. Sa unsang paagi gipasundayag ni Jesus ang gugma alang sa Diyos ug sa katawhan?

¹¹ Si Jesus mihatag ug hingpit nga panig-ingnan diha sa pagpakitag gugma. Ingong gamhanan nga espiritung linalang sa langit, malipayon niyang gidawat ang kahigayonan nga pauswagon ang intereses sa iyang Amahan dinhi sa yuta. Gawas pa sa paghalad sa iyang tawhanong kinabuhi aron ang uban mabuhing walay kataposan, iyang gipakita sa katawhan kon sa unsang paagi sila angayng magkinabuhi. Siya mapaubsanon, maluloton, ug mahunahunaon, nga nagtabang niadtong nabug-atan ug gidaogdaog. Siya nagpahayag usab ug “mga pulong mahitungod sa kinabuhing walay kataposan,” nga makugihong nagtabang sa uban aron sila makaila kang Jehova.—Juan 6:68.

12. Nganong ikaingon nga ang gugma sa Diyos ug sa silingan nagkalanggikit gayod?

¹² Sa pagkatinuod, ang gugma sa Diyos ug sa silingan nagkalanggikit gayod. Si apostol Juan miingon: “Ang gugma nagagikan sa Diyos . . . Kon adunay magpahayag: ‘Gihigugma ko ang Diyos,’ apan nagdumot sa iyang igsoon, siya bakakon. Kay siya nga wala mahigugma sa iyang igsoon, nga iyang nakita, dili makahimo sa paghigugma sa Diyos, nga wala niya makita.” (1 Juan 4:7, 20) Si Jehova mao gayod ang tinubdan ug personipikasyon sa gugma. Ang gugma mao ang nag-impluwensiya sa tanang ginabuhat ni Jehova. Kita nahigugma tungod kay kita gibuhat sa iyang dagway. (Genesis 1:27) Pinaagi sa pagpakitag gugma sa atong silingan, atong gipasundayag ang atong gugma sa Diyos.

Ang Paghigugma Nagpasabot sa Pagkamasinugtanon

13. Aron mahigugma kita sa Diyos, unsay una natong buhaton?

¹³ Sa unsang paagi mahimong higugmaon nato ang Diyos, kinsa dili nato makita? Ang hinungdanon nga unang lakang mao ang pagkaila kaniya. Kita dili mahimong tinuod nga mahigugma o makasalig sa usa ka estranghero. Busa, ang Pulong sa Diyos nagdasig kanato nga makaila sa Diyos pinaagi sa pagbasa sa Bibliya, pag-ampo, ug pagpakig-uban niadtong nakaila ug nahigugma na kaniya. (Salmo 1:1, 2; Filipos 4:6; Hebreohanon 10:25) Ang upat ka Ebanghelyo ilabinang bililhon, kay kana nagpadayag sa personalidad ni Jehova ingong gipadayag diha sa kinabuhi ug ministeryo ni Jesu-Kristo. Mas modako pa ang atong tinguha nga sugton ang Diyos ug sundogon ang iyang personalidad sa dihang ato siyang mailhan ug mapabilhan ang gugma nga iyang gipakita kanato. Oo, ang paghigugma sa Diyos naglakip sa pagkamasinugtanon kaniya.

14. Nganong ikaingon nga ang mga balaod sa Diyos dili mabug-at?

¹⁴ Kon nahigugma kita sa mga tawo, nahibalo kita kon unsay ilang gusto ug dili gusto, ug kita molihok uyon niana. Dili nato gustong pasuk-on ang mga tawo nga atong gihigugma. “Kini ang kahulogan sa paghigugma sa Diyos,” misulat si apostol Juan, “nga atong bantayan ang iyang mga sugo; ug bisan pa ang iyang mga sugo dili mabug-at.” (1 Juan 5:3) Ang iyang mga sugo dili mabug-at, ni daghan kaayo. Gugma ang magagiya sa atong dalan. Dili kinahanglang magsag-ulo kitag daghang kalagdaan nga magagiya sa atong matag lihok; ang atong gugma sa Diyos maoy magagiya kanato. Dili mabug-at ang mga balaod sa Diyos, kay makapalipay kanato ang pag-alagad niadtong tinuod natong gihigugma. Kon kita nahigugma sa Diyos, makalilipay ang pagbuhat sa iyang kabubut-on. Sa ingong paagi maangkon nato ang pag-uyon sa Diyos, ug makabaton kitag kaayohan, kay ang iyang pagtultol kanunayng makahatag kanatog kaayohan.—Isaias 48:17.

15. Unsay modasig kanato sa pagsundog kang Jehova? Ipatin-aw.

¹⁵ Ang paghigugma sa Diyos modasig kanato sa pagsundog sa iyang mga hiyas. Sa dihang kita nahigugma sa usa ka tawo, kita nagadayeg sa iyang mga hiyas ug nagtinguha nga mahisama kaniya. Tagda ang relasyon ni Jehova ug ni Jesus. Sila nagkauban sa langit sulod tingali sa bilyonbilyong katuigan. Ilang naugmad ang dulot, tiunay nga gugma alang sa usag usa. Hingpit kaayo ang  pagsundog ni Jesus sa iyang langitnong Amahan nga siya nakaingon ngadto sa iyang mga tinun-an: “Siya nga nakakita kanako nakakita usab sa Amahan.” (Juan 14:9) Samtang mabatonan nato ang kahibalo ug pagpabili alang kang Jehova ug sa iyang Anak, madasig kita nga manig-ingon kanila. Tungod sa atong gugma kang Jehova, uban sa tabang sa iyang balaang espiritu, kita makaarang sa ‘paghukas sa daang pagkatawo uban ang mga buhat niini, ug pagsul-ob sa atong kaugalingon sa bag-ong pagkatawo.’—Colosas 3:9, 10; Galacia 5:22, 23.

Gugma nga Gipadayag sa Buhat

16. Sa unsang paagi ang gugma alang sa Diyos ug sa silingan gipasundayag diha sa atong buluhatong pagwali ug pagpanudlo?

¹⁶ Ingong mga Kristohanon, atong tugotan nga ang atong gugma sa Diyos ug silingan modasig kanato sa pagpakigbahin sa buluhatong pagwali sa Gingharian ug paghimog tinun-an. Sa pagbuhat niana, gipahimut-an nato si Jehova nga Diyos, “kansang kabubut-on mao nga ang tanang matang sa mga tawo mangaluwas unta ug makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran.” (1 Timoteo 2:3, 4) Sa ingon atong masinati ang kalipay diha sa pagtabang sa uban aron ang balaod ni Kristo mahisulat sa ilang mga kasingkasing. Ug malipay kita sa pagkakita sa ilang pag-uswag sa dihang mabag-o ang ilang mga personalidad nga mosumbalik-silaw sa balaang mga hiyas ni Jehova. (2 Corinto 3:18) Sa pagkatinuod, ang pagtabang sa uban aron makaila sila sa Diyos mao ang labing bililhong gasa nga atong ikahatag kanila. Kadtong makighigala kang Jehova makatagamtam niana hangtod sa hangtod.

17. Nganong maalamon nga ugmaron ang gugma alang sa Diyos ug sa silingan kay sa materyal nga mga butang?

¹⁷ Nagkinabuhi kita sa kalibotan diin ang materyal nga mga butang gipabilhan pag-ayo, nga gimahal pa. Apan, ang materyal nga mga butang  dili mohangtod sa walay kataposan. Kana mahimong kawaton o kaha madunot. (Mateo 6:19) Ang Bibliya nagpasidaan kanato: “Ang kalibotan nagakahanaw ingon man ang tinguha niini, apan siya nga nagabuhat sa kabubut-on sa Diyos magpabilin hangtod sa kahangtoran.” (1 Juan 2:16, 17) Oo, si Jehova magpadayon sa walay kataposan, ug mao man usab ang mga nahigugma ug nag-alagad kaniya. Busa, dili ba mas maalamon nga atong ugmaron ang gugma alang sa Diyos ug alang sa mga tawo kay sa atong pangagpason ang mga butang sa kalibotan, nga umalagi lang gayod?

18. Sa unsang paagi gipasundayag sa usa ka misyonarya ang nagsakripisyo-sa-kaugalingong gugma?

¹⁸ Kadtong nagpadayon sa paghigugma makadayeg kang Jehova. Tagda si Sonia, usa ka misyonarya sa Senegal. Siya nagtuon sa Bibliya uban sa usa ka babayeng ginganlag Heidi, kinsa natakdan ug HIV sa iyang dili-magtutuong bana. Sa pagkamatay sa iyang bana, si Heidi nabawtismohan, apan sa wala madugay siya nasakit, ug naospital gumikan sa AIDS. Si Sonia miasoy: “Gibuhat sa mga kawani sa ospital ang ilang labing maarangan, apan diyutay lang sila. Nangayo silag mga boluntaryo gikan sa kongregasyon aron maoy moatiman kaniya sa ospital. Sa ikaduhang gabii, diha lang ako sa banig tapad sa iyang katre ug mitabang sa pag-atiman kaniya hangtod siya namatay. Ang doktor nga nagdumala miingon: ‘Ang among kinadak-ang suliran mao nga bisan mga paryente sagad moabandonar sa mga membro sa pamilya sa dihang masayran nilang sila may AIDS. Nganong ikaw, kinsa dili paryente, ug gikan pa sa laing nasod, nga lain pag kolor sa panit, misugot nga ipameligro ang imong kaugalingon?’ Gipatin-aw ko nga alang kanako, si Heidi samag tinuod kong igsoon, nga daw pareho ang among inahan ug amahan. Tungod sa akong relasyon kang Heidi, nga siya samag tinuod kong igsoon, ako nalipay sa pag-atiman kaniya.” Lain pay ato, si Sonia walay giantos nga daotang mga epekto tungod sa iyang mahigugmaong mga paningkamot sa pag-atiman kang Heidi.

19. Tungod kay ang balaod sa Diyos anaa sa atong mga kasingkasing, unsay angay natong pahimuslan?

¹⁹ Ang daghang panig-ingnan bahin sa nagsakripisyo-sa-kaugalingong gugma mahimong makaplagan taliwala sa mga alagad ni Jehova. Walay sinulat nga kabalaoran ang nagpaila sa katawhan sa Diyos karon. Hinunoa, atong makita ang katumanan sa nahisulat sa Hebreohanon 8:10: “‘Kini mao ang pakigsaad nga akong ipakigsaad sa balay sa Israel human niadtong mga adlawa,’ nag-ingon si Jehova. ‘Ibutang ko ang akong mga balaod diha sa ilang hunahuna, ug isulat ko kini sa ilang mga kasingkasing. Ug ako mahimong ilang Diyos, ug sila mahimong akong katawhan.’” Hinaot kanunay natong mahalon ang balaod sa gugma nga gisulat ni Jehova sa atong mga kasingkasing, nga pahimuslan ang tanang kahigayonan sa pagpasundayag sa gugma.

20. Nganong ang balaod ni Kristo maoy bililhon kaayong kabtangan?

²⁰ Pagkamakalilipay gayod ang pag-alagad sa Diyos duyog sa kaigsoonan sa tibuok kalibotan nga nagpasundayag sa maong gugma! Kadtong nakabaton sa balaod ni Kristo diha sa ilang kasingkasing nagtagamtam ug bililhon kaayong kabtangan niining walay-gugma nga kalibotan. Sila nagtagamtam sa gugma ni Jehova ug nagkalipay usab sa lig-ong bugkos sa gugma sa kaigsoonan. “Tan-awa! Pagkamaayo ug pagkamakalilipay nga ang mga igsoon mag-uban pagpuyo diha sa panaghiusa!” Bisan pag ang mga Saksi ni Jehova nagpuyo diha sa daghang kanasoran, nagsultig daghang pinulongan, ug naghawas sa daghang kultura, sila nagtagamtam ug dili-hitupngang relihiyosong panaghiusa. Tungod sa maong panaghiusa sila giuyonan ni Jehova. Misulat ang salmista: “Didto [taliwala sa katawhang nahiusa sa gugma] gisugo ni Jehova nga maanaa ang panalangin, bisan ang kinabuhi hangtod sa panahong walay tino.”—Salmo 133:1-3.

Makatubag Ka Ba?

• Unsa ka hinungdanon ang Napulo ka Sugo?

• Unsa ang balaod nga nasulat sa mga kasingkasing?

• Unsay papel sa gugma diha sa “balaod ni Kristo”?

• Sa unsang mga paagi ikapasundayag nato ang atong gugma alang sa Diyos ug sa silingan?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 25]

Ang mga Israelinhon may mga balaod nga nasulat sa mga papan nga bato

[Mga hulagway sa panid 26]

Ang mga Kristohanon adunay balaod sa Diyos nga nasulat sa ilang mga kasingkasing

[Hulagway sa panid 28]

Si Sonia kauban sa batan-ong babaye nga taga-Senegal panahon sa 2004 nga distritong kombensiyon