Kinsa si Poncio Pilato?

“ANG matamayon, maduhaduhaong si Pilato maoy usa ka inilang tawo sa kasaysayan nga padayong gikatingad-an sa mga tawo. Alang sa pipila siya maoy santos, sa uban siya maoy larawan sa tawhanong kahuyangan, usa ka dakong politiko nga andam mosakripisyo sa usa ka tawo aron mapreserbar ang lig-ong katilingban.”—Pontius Pilate, ni Ann Wroe.

Bisan kon mouyon ka o dili sa bisan hain nianang mga panghunahunaa, si Poncio Pilato nailado tungod sa iyang paagi sa pagtagad kang Jesu-Kristo. Kinsa si Pilato? Unsay nahibaloan bahin kaniya? Kon mas masabtan ang iyang posisyon, mas tin-aw natong masabtan ang labing hinungdanong mga panghitabo sukad sa yuta.

Posisyon, mga Katungdanan, ug Gahom

Si Pilato gitudlo sa Romanong Emperador Tiberio isip gobernador sa probinsiya sa Judea niadtong 26 K.P. Kadtong hataas nga mga opisyales maoy mga sakop sa gitawag ug equestrian order o militaryong klase—ang ubos nga hamiling matang, nga lahi sa aristokratang matang nga gilangkoban ug mga senador. Si Pilato lagmit mianib sa kasundalohan ingon nga military tribune o ubos nga komandante; miasenso sa nagkalainlaing mga ranggo samtang nagsilbi sa lainlaing mga asaynment; ug natudlong gobernador sa dihang wala pay 30 anyos ang iyang edad.

Sa dihang nag-uniporme, lagmit nagsul-ob si Pilato ug ginama-sa-panit nga sinina ug metal nga panagang sa dughan. Ang sinina nga iyang isul-ob kon moatubang sa publiko mao ang puting toga nga may pulang sidsid. Mubo siyag buhok ug wala siyay balbas. Bisag nagtuo ang pipila nga siya taga-Espanya, gipaila sa iyang ngalan nga siya sakop sa tribong Pontii—mga hamiling Samnite nga taga-habagatang Italya.

Ang mga opisyales nga samag ranggo ni Pilato kasagarang gipadala ngadto sa dili-sibilisadong mga teritoryo. Giisip sa mga Romano ang Judea ingon nga dili sibilisado. Gawas pa sa pagpatunhay sa kalinaw, si Pilato ang nagdumala sa pagpangolektag direkta ug dili-direktang mga buhis gikan sa mga tawo. Ang Hudiyohanong mga korte maoy nagdumala sa adlaw-adlaw nga pagpatuman sa hustisya, apan ang mga kasong may silot nga kamatayon lagmit gidala ngadto sa gobernador, kinsa mas dako ug awtoridad sa pagpanghukom.

Uban ang pipila ka eskriba, mga kauban, ug mga mensahero, si Pilato ug iyang asawa nagpuyo sa dunggoanang siyudad sa Cesarea. Ubos sa pagmando ni Pilato ang lima ka dibisyon sa kasundalohan, nga ang matag usa may 500 ngadto 1,000 ka tawo ug usa ka grupo sa mga mangangabayo nga lagmit may 500 ka tawo. Ang iyang mga sundalo ang kasagarang tiglansang sa mga malapason sa balaod. Panahon sa kalinaw, gihimo ang mga pagpatay human sa dinalidali nga mga paghusay, apan panahon sa pag-alsa, gipamatay dihadiha nga tinagdaghan ang mga rebelde. Pananglitan, gilansang sa mga Romano ang 6,000 ka ulipon aron mapukgo ang pag-alsa nga gipangulohan ni Spartacus. Kon adunay kapeligrohan nga magkagubot sa Judea, ang gobernador kasagarang makadangop sa gobernador sa Sirya, nga nagmando  ug mga lehiyon sa kasundalohan. Hinuon, sa kinadak-ang bahin sa pagmando ni Pilato sa Judea ingong gobernador, wala ang maong gobernador sa Sirya, ug kinahanglang pukgoon gilayon ni Pilato ang kagubot.

Ang mga gobernador regular nga nakigkomunikar sa emperador. Ang mga butang may kalabotan sa dignidad sa emperador o bisan unsang mga kapeligrohan sa Romanhong awtoridad kinahanglang itaho ngadto sa emperador ug ingong resulta siya moluwat ug mga lagda. Ang gobernador maikag sa pag-asoy mismo ngadto sa emperador sa mga panghitabo diha sa iyang probinsiya sa dili pa moreklamo ang uban. Tungod kay ang kagubot nagkaugmad sa Judea, ang maong mga kabalaka maoy seryoso gayod alang kang Pilato.

Gawas pa sa mga asoy sa Ebanghelyo, ang mga historyano nga si Flavius Josephus ug Philo mao ang pangunang mga tinubdan sa impormasyon bahin kang Pilato. Ang Romanong historyano nga si Tacitus nag-ingon usab nga si Pilato nagpapatay kang Christus, nga maoy gikuhaan sa mga Kristohanon sa ilang ngalan.

Napukaw ang Kasuko sa mga Hudiyo

Miingon si Josephus nga tungod kay gitahod ang pagsupak sa mga Hudiyo sa paggamag mga imahen, ang Romanong mga gobernador naglikay sa pagdala sa Jerusalem ug militaryong mga estandarte nga adunay dagway sa emperador. Kay nagdala man gayod si Pilato ug estandarte, ang nasukong mga Hudiyo midali pag-adto sa Cesarea aron moreklamo. Walay gihimo si Pilato sulod sa lima ka adlaw. Sa ikaunom nga adlaw, siya nagmando sa iyang mga sundalo nga libotan ang mga miprotesta ug baharan nga patyon kon sila dili magbulagbulag. Sa dihang ang mga Hudiyo miingon nga ilang palabihon nga mamatay inay makakita nga ang ilang Balaod gilapas, si Pilato mipahiuyon ug mimando sa pagkuha sa mga imahen.

Mahimo untang gamiton ni Pilato ang iyang gahom. Sa usa ka hitabo nga gisulat ni Josephus, gisugdan ni Pilato ang paggama ug agosanag tubig paingon sa Jerusalem ug gigamit ang pondo gikan sa tipiganag bahandi sa templo aron masuportahan ang maong proyekto. Apan wala pugsa pagkuha ni Pilato ang salapi, kay siya nahibalo nga ang pagkuhag salapi gikan sa templo maoy pagpasipala ug basin makapasuko sa mga Hudiyo ug unya hangyoon nila si Tiberio nga pabalikon siya sa Roma. Busa morag gipaluyohan si Pilato sa mga awtoridad sa templo. Ang gipahinungod nga pondo, nga gitawag ug “korban,” mahimong gamiton alang sa publikong mga proyekto aron makahatag ug kaayohan sa siyudad. Apan ang libolibong Hudiyo nagkatigom aron ipahayag ang ilang kasuko.

Ang mga sundalo gipasagol ni Pilato sa panon sa katawhan nga gimandoan sila nga dili mogamit ug mga espada kondili bunalan lang ug mga batuta ang mga miprotesta. Lagmit buot lang niyang kontrolahon ang magubtanong panon nga walay mahitabong pagpamatay. Morag milampos kadto bisan tuod may pipila nga nangamatay. Ang pipila ka tawo nga mitaho kang Jesus nga si Pilato nagsagol sa dugo sa mga Galileanhon sa ilang mga halad mahimong nagtumong sa maong hitabo.—Lucas 13:1.

“Unsa bay Kamatuoran?”

Ang nakadaot sa dungog ni Pilato mao ang iyang pag-imbestigar sa mga sumbong sa Hudiyo nga pangulong mga saserdote ug mga ansiyano nga si Jesus nagpaila nga usa ka Hari. Sa pagkadungog bahin sa buluhaton ni Jesus nga maoy pagpamatuod sa kamatuoran, si Pilato nakasabot nga ang binilanggo dili peligroso sa Roma. “Unsa bay kamatuoran?” siya nangutana, lagmit naghunahuna nga ang kamatuoran lisod kaayo nga sabton mao nga dili angayng hatagan ug dakong pagtagad. Iyang konklusyon? “Wala akoy nakaplagan nga salaod niining tawhana.”—Juan 18:37, 38; Lucas 23:4.

Mao na unta kadtoy nagtapos sa paghusay kang  Jesus, apan miinsistir ang mga Hudiyo nga siya nagdaot sa nasod. Ang kasina mao ang nagtukmod sa pangulong mga saserdote sa pagtugyan kang Jesus ug si Pilato nahibalo niadto. Nahibalo usab siya nga ang pagbuhi kang Jesus makapagubot, ug buot niyang malikayan kana. Dihay daghan nang suliran, kay si Barabas ug ang uban pa nabilanggo tungod sa pagrebelde ug pagbuno. (Marcos 15:7, 10; Lucas 23:2) Dugang pa, tungod sa nangaging mga pakigbingkil batok sa mga Hudiyo, ang dungog ni Pilato nadaot na ngadto kang Tiberio, kinsa gidungog nga estrikto kaayo sa dili-maayo nga mga gobernador. Bisan pa niana, ang pagpahiuyon sa mga Hudiyo maoy timaan sa kahuyang. Busa nalibog si Pilato.

Sa pagkabati kon tagadiin si Jesus, si Pilato misulay pagtugyan sa kaso ngadto kang Herodes Antipas, ang distritong magmamando sa Galilea. Sa dihang wala kana molampos, gitinguha ni Pilato nga ang mga tawong nagtigom sa gawas sa iyang palasyo ang mohangyo sa pagbuhi kang Jesus, sumala sa batasan sa pagbuhig usa ka binilanggo panahon sa Paskuwa. Si Barabas mao hinuon ang gipabuhian sa panon sa katawhan.—Lucas 23:5-19.

Gusto tingaling buhaton ni Pilato kon unsay husto, apan siya nagtinguha usab sa pagpabilin sa katungdanan ug sa pagpahimuot sa panon sa katawhan. Sa kataposan, giisip niyang ang iyang karera mas hinungdanon kay sa iyang tanlag ug sa hustisya. Nga nangayog tubig, siya nanghunaw ug miangkong wala siyay kasal-anan bahin sa kamatayon nga iyang giaprobahan niadtong higayona. a Bisan pag siya nagtuo nga si Jesus walay sala, gipabunalan siya ni Pilato ug gitugotan ang mga sundalo sa pagbugalbugal, pagsagpa, ug pagluwa kaniya.—Mateo 27:24-31.

Si Pilato mihimog kataposang pagsulay sa pagbuhi kang Jesus, apan ang panon sa katawhan misinggit nga kon kana iyang buhaton, siya dili higala ni Cesar. (Juan 19:12) Pagkadungog niadto, si Pilato mipahiuyon. Usa ka eskolar miingon niini bahin sa desisyon ni Pilato: “Ang solusyon masayon: patyon ang maong tawo. Ang mawala lamang mao ang kinabuhi sa lagmit way-pulos nga Hudiyo; binuang nga tugotang mahitabo ang kagubot tungod lamang kaniya.”

Unsay Nahitabo Kang Pilato?

Ang kataposang nahitala nga hitabo sa karera ni Pilato maoy laing gilantugian. Si Josephus nag-ingon nga dihay kapid-ang armadong mga Samarianhon nga nagtigom sa Bukid sa Gerizim nga naglaom nga makakubkob ug mga bahandi nga gilubong kono didto ni Moises. Si Pilato misalga, ug ang iyang mga sundalo nakapatay ug ubay-ubayng tawo sa maong panon. Ang mga Samarianhon mireklamo ngadto sa labaw ni Pilato, si Lucius Vitellius, gobernador sa Sirya. Wala isulti kon si Vitellius naghunahuna ba nga sobra ra kaayo ang gibuhat ni Pilato. Bisan kon unsay kahimtang, iyang gimando nga si Pilato moadto sa Roma aron manubag ngadto sa emperador tungod sa iyang mga buhat. Ugaling, sa wala pa siya makaabot didto, si Tiberio namatay.

“Sukad niadto,” matod sa usa ka magasin, “si Pilato wala na hisgoti sa mga sinulat sa kasaysayan, apan adunay daghang sugilanon bahin kaniya.” Apan daghan ang misulay pagtagana sa nawalang mga detalye. Giingon nga si Pilato nahimong Kristohanon. Ang Etiopianhong “mga Kristohanon” naghimo kaniyang usa ka “santos.” Si Eusebius, kinsa misulat sa ulahing bahin sa ikatulo ug sa sinugdan sa ikaupat nga mga siglo, maoy unang nag-ingon nga si Pilato naghikog sama kang Judas Iskariote. Bisan pa niana, wala gayoy usang nasayod kon unsay nahitabo kang Pilato.

Si Pilato mahimong gahig ulo, maayong manulti, ug daogdaogan. Apan siya nagpabilin sa katungdanan sulod sa napulo ka tuig, samtang ang kadaghanang opisyales sa Judea may mas mugbong mga yugto sa pagpangatungdanan. Busa, gikan sa Romanhong punto-debista, si Pilato may katakos. Gitawag siyang talawan nga sa pagkasalawayon nagpaantos ug nagpapatay kang Jesus aron panalipdan ang iyang kaugalingon. Ang uban moergo nga ang labaw nga katungdanan ni Pilato mao ang pagpausbaw sa kalinaw ug intereses sa mga Romano, dili ang pagtuboy sa hustisya.

Ang kapanahonan ni Pilato tingali lahi kaayo kay sa atong panahon. Bisan pa niana, walay maghuhukom nga makahukom sa makataronganon ug dili-mapihigong paagi sa usa ka tawo nga giisip niyang walay sala. Kon dili pa tungod sa iyang pagkahimamat kang Jesus, si Poncio Pilato basin usa lang ka laing ngalan diha sa mga basahon sa kasaysayan.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 11]

Kining sinulat nga nagpaila kang Poncio Pilato isip gobernador sa Judea nakaplagan sa Cesarea