Bantayi nga Dili Maugmad ang Mapahitas-ong Kasingkasing

“Ang Diyos magabatok sa mga mapahitas-on.”—SANTIAGO 4:6.

1. Paghatag ug usa ka pananglitan sa angay nga pagkamagarbohon.

 MAY usa ba gayod ka panghitabo nga mipabati kanimong magarbohon kaayo? Kadaghanan kanato nakasinati sa maong kahimut-anan nga pagbati. Dili daotan nga kita mobati usahay ug garbo. Pananglitan, sa dihang nabasa sa usa ka Kristohanong magtiayon ang usa ka report sa eskuylahan mahitungod sa maayong pamatasan ug pagkakugihan sa ilang anak nga babaye, lagmit milakra sa ilang mga nawong ang kalipay tungod sa mga kalamposan sa ilang anak. Si apostol Pablo ug ang iyang mga kauban mibatig garbo sa usa ka bag-ong kongregasyon nga ilang natabangan sa pagtukod, kay ang mga igsoon didto matinumanong nag-antos sa paglutos.—1 Tesalonica 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Tesalonica 1:1, 4.

2. Nganong ang pagbati ug garbo kasagarang dili maayo?

² Gikan sa nahisgotan nang mga pananglitan, atong masabtan nga ang garbo mahimong nagpasabot sa pagbatig kalipay tungod sa usa ka buhat o butang nga napanag-iya. Hinuon, ang garbo sagad nagpasabot ug dili-angayng pagtamod-sa-kaugalingon, pagbating labaw tungod sa mga abilidad, panagway, bahandi, o ranggo sa usa ka tawo. Kini kasagarang ipasundayag diha sa hambog nga tinamdan ug mapahitas-ong pamarog o panglihok. Kinahanglang magbantay ang mga Kristohanon batok sa maong garbo. Ngano? Tungod kay kita adunay kinaiyanhong kiling sa kahakog nga atong napanunod sa atong katigulangang si Adan. (Genesis 8:21) Ingong resulta, dali ra kitang malimbongan sa atong mga kasingkasing mao nga mobati kitag garbo tungod sa sayop nga mga katarongan. Pananglitan, kinahanglang pugngan sa mga Kristohanon nga magmagarbohon tungod sa rasa, bahandi, edukasyon, kinaiyanhong mga abilidad, o mga binuhatan nga itandi sa uban. Ang garbo gumikan sa maong mga butang maoy dili angay ug dili makapahimuot kang Jehova.—Jeremias 9:23; Buhat 10:34, 35; 1 Corinto 4:7; Galacia 5:26; 6:3, 4.

3. Unsay pagkamapahitas-on, ug unsay gisulti ni Jesus bahin niana?

³ Adunay laing katarongan sa pagsalikway sa dili-angay nga garbo. Kon patuboon nato kana sa atong kasingkasing, maugmad kini nga usa ka salawayon kaayong matang sa garbo nga gitawag ug pagkamapahitas-on. Unsay pagkamapahitas-on? Gawas sa pagbati nga siya labaw, ang mapahitas-ong tawo motamay sa ubang mga tawo nga giisip niyang ubos. (Lucas 18:9; Juan 7:47-49) Gihisgotan ni Jesus ang “pagkamapahitas-on” apil sa ubang daotang mga kinaiya nga ‘mogula gikan sa kasingkasing’ ug “magapahugaw sa usa ka tawo.” (Marcos 7:20-23) Masabtan sa mga Kristohanon nga hinungdanon kaayo nga likayang maugmad ang mapahitas-ong kasingkasing.

4. Sa unsang paagi motabang kanato ang pagpamalandong sa mga pananglitan sa Bibliya bahin sa pagkamapahitas-on?

⁴ Matabangan ka nga dili magmapahitas-on pinaagi sa pagpamalandong ug pipila ka asoy sa Bibliya bahin sa mga mapahitas-on. Sa ingon imong mamatikdan ang dili-angay nga pagkamagarbohon nga mahimong imong gibati o maugmad sa kadugayan. Motabang usab kini kanimo sa pagsalikway  sa mga hunahuna o mga pagbati nga maghimo sa imong kasingkasing nga mapahitas-on. Ingong resulta, dili ka maangin sa dihang molihok na ang Diyos sa pagtuman sa iyang gipasidaan: “Kuhaon ko gikan sa imong taliwala ang imong mga mapahitas-on nga nagmasadyaon; ug ikaw dili na magmapahitas-on pag-usab diha sa akong balaang bukid.”—Sofonias 3:11.

Ang Diyos Molihok Batok sa mga Mapahitas-on

5, 6. Sa unsang paagi si Paraon nagpakitag pagkamapahitas-on, ug unsay resulta?

⁵ Imong masabtan usab ang panghunahuna ni Jehova bahin sa pagkamapahitas-on gikan sa iyang paagi sa pagdumala sa gamhanang mga magmamando sama kang Paraon. Walay duhaduha nga si Paraon may mapahitas-ong kasingkasing. Kay nag-isip sa iyang kaugalingon nga usa ka diyos nga angayng simbahon, iyang gitamay ang iyang mga ulipon, ang mga Israelinhon. Tagda ang iyang tubag sa hangyo nga ang Israel tugotang moadto sa kamingawan aron “sila magsaulog ug usa ka pista” alang kang Jehova. “Kinsa si Jehova, aron ako mamati sa iyang tingog sa pagpalakaw sa Israel?” mao ang mapahitas-ong tubag ni Paraon.—Exodo 5:1, 2.

⁶ Human mahiagomi ni Paraon ang unom ka hampak, gisugo ni Jehova si Moises sa pagsukna sa magmamando sa Ehipto: “Magmapahitas-on ka ba gihapon batok sa akong katawhan pinaagi sa dili pagpalakaw kanila?” (Exodo 9:17) Dayon gipahibalo ni Moises ang ikapitong hampak—ulan nga yelo nga nakadaot sa yuta. Sa dihang ang mga Israelinhon gitugotan na nga mogula human sa ikapulong hampak, ang hunahuna ni Paraon nausab ug iya silang gigukod. Sa kataposan, si Paraon ug ang iyang mga kasundalohan natanggong sa Pulang Dagat. Handurawa kon unsa gayod ang ilang nahunahunaan sa gitabonan sila sa katubigan! Unsay resulta sa pagkamapahitas-on ni Paraon? Ang iyang kinamaayohang mga sundalo miingon: “Mangalagiw kita gikan sa pakigharong sa Israel, tungod kay si Jehova tino nga nagapakig-away alang kanila batok sa mga Ehiptohanon.”—Exodo 14:25.

7. Sa unsang paagi ang mga magmamando sa Babilonya nagpakitag pagkamapahitas-on?

⁷ Gipakaulawan usab ni Jehova ang ubang mapahitas-ong mga magmamando. Usa kanila si Senakerib, ang hari sa Asirya. (Isaias 36:1-4, 20; 37:36-38) Sa kadugayan, ang Asirya gipukan sa mga Babilonyanhon, apan duha ka mapahitas-ong hari sa Babilonya ang gipakaulawan usab. Hinumdomi ang kombira nga gihimo ni Haring Belsazar diin siya ug ang iyang harianong mga bisita nanginom ug bino ginamit ang mga sudlanang gikuha gikan sa templo ni Jehova, nga nagdayeg sa mga diyos sa Babilonya. Sa kalit dihay mga tudlo sa kamot sa tawo nga migimaw ug misulat ug usa ka mensahe diha sa bungbong. Sa gihangyo nga ipatin-aw ang kahulogan sa misteryosong sinulat, ang manalagnang si Daniel nagpahinumdom kang Belsazar: “Ang Labing Hataas nga Diyos naghatag kang Nabucodonosor nga imong amahan sa gingharian . . . Apan sa dihang ang iyang kasingkasing nagmapahitas-on . . . , siya gipakanaog gikan sa trono sa iyang gingharian, ug ang iyang dignidad gikuha gikan kaniya. . . . Ug ikaw nga anak niyang si Belsazar, ikaw wala magmapainubsanon sa imong kasingkasing, bisan tuod nahibaloan mo kining tanan.” (Daniel 5:3, 18, 20, 22) Niadtong gabhiona mismo, ang Medo-Persianhong kasundalohan nagbihag sa Babilonya, ug si Belsazar gipatay.—Daniel 5:30, 31.

8. Sa unsang paagi si Jehova nagdumala sa pipila ka mapahitas-ong mga tawo?

⁸ Hunahunaa, usab, ang ubang mapahitas-ong mga tawo nga nagtamay sa katawhan ni Jehova: ang Filistehanong higante nga si Goliat, ang Persianong Primer Ministro nga si Haman, ug si Haring Herodes Agripa, kinsa nagmando sa probinsiya sa Judea. Tungod sa ilang pagkamapahitas-on, kanang tulo ka lalaki gipatay sa Diyos sa makauulaw nga paagi. (1 Samuel 17:42-51; Ester 3:5, 6; 7:10; Buhat 12:1-3, 21-23) Ang paagi sa pagdumala ni Jehova niadtong mapahitas-ong mga lalaki nagpasiugda niining kamatuorana: “Ang garbo nagauna sa pagkahagsa, ug ang mapahitas-ong espiritu nagauna sa pagkapukan.” (Proverbio 16:18) Sa pagkatinuod, walay duhaduha nga “ang Diyos magabatok sa mga mapahitas-on.”—Santiago 4:6.

9. Sa unsang paagi ang mga hari sa Tiro nahimong mabudhion?

⁹ Kasukwahi sa mapahitas-ong mga magmamando sa Ehipto, Asirya, ug Babilonya, may panahong ang hari sa Tiro nagmatinabangon sa katawhan sa Diyos. Panahon sa mga pagmando ni Haring David ug ni Solomon, siya ang nagtaganag batid nga mga magbubuhat ug materyales alang sa harianong mga  balay ug alang sa templo sa Diyos. (2 Samuel 5:11; 2 Cronicas 2:11-16) Ikasubo nga sa ulahi ang mga taga-Tiro mibatok sa katawhan ni Jehova. Nganong gibuhat nila kadto?—Salmo 83:3-7; Joel 3:4-6; Amos 1:9, 10.

“Ang Imong Kasingkasing Nahimong Mapahitas-on”

10, 11. (a) Kinsay ikapanig-ingon sa mga hari sa Tiro? (b) Unsay nakapausab sa tinamdan sa mga taga-Tiro bahin sa Israel?

¹⁰ Si Jehova nag-inspirar sa iyang manalagnang si Ezequiel sa pagyagyag ug pagsaway sa dinastiya sa mga hari sa Tiro. Ang maong mensahe nga gitumong sa “hari sa Tiro” adunay mga pulong nga mohaom sa dinastiya sa mga hari sa Tiro ug sa unang mabudhion nga si Satanas, kinsa “wala mobarog nga lig-on sa kamatuoran.” (Ezequiel 28:12; Juan 8:44) Si Satanas kanhi maoy maunongong espiritung linalang nga sakop sa organisasyon ni Jehova sa langitnong mga anak. Pinaagi ni Ezequiel, gipadayag ni Jehova nga Diyos ang lintunganayng hinungdan sa pagbudhi sa dinastiya sa mga hari sa Tiro ug ni Satanas:

¹¹ “Ikaw didto sa Eden, ang tanaman sa Diyos. Ang tanang bililhon nga bato maoy imong tabon . . . Ikaw ang dinihogang kerubin nga nagatabon . . . Ikaw walay-ikasaway sa imong mga dalan sukad sa adlaw sa paglalang kanimo hangtod nga ang pagkadili-matarong nakaplagan diha kanimo. Tungod sa kadaghan sa imong mga baligya sila nagtugob sa imong taliwala sa kapintasan, ug ikaw nagpakasala. Ug ako . . . maglaglag kanimo, Oh kerubin nga nagatabon . . . Ang imong kasingkasing nagmapahitas-on tungod sa imong katahom. Imong gidaot ang imong kaalam tungod sa imong masilaw nga kahalangdon.” (Ezequiel 28:13-17) Sa pagkatinuod, ang pagkamapahitas-on maoy nagtukmod sa mga hari sa Tiro aron magmapintason batok sa katawhan ni Jehova. Ang Tiro nahimong labihan ka bahandianon ingong sentro sa komersiyo ug nabantog tungod sa maanindot nga mga produkto niini. (Isaias 23:8, 9) Ang mga hari sa Tiro nahimong mga hambogiro kaayo, ug sila misugod pagdaogdaog sa katawhan sa Diyos.

12. Unsay mitultol sa pagbudhi ni Satanas, ug unsay iyang gipadayon sa pagbuhat?

¹² Sa susamang paagi, ang espiritung linalang nga nahimong Satanas may kaalam kanhi nga gikinahanglan sa pagtuman sa bisan unsang buluhaton nga gipabuhat sa Diyos kaniya. Inay magmapasalamaton, siya ‘miburot sa pagpagarbo’ ug misugod sa pagtamay sa paagi sa pagmando sa Diyos. (1 Timoteo 3:6) Labihan kaayo ang iyang paghunahuna sa iyang kaugalingon nga nangandoy siya nga simbahon ni Adan ug Eva. Kining daotang tinguha mitubo ug nanganak ug sala. (Santiago 1:14, 15) Gihaylo ni Satanas si Eva aron mokaon sa bunga sa bugtong kahoy nga gidili kanila sa Diyos. Unya, siya gigamit ni Satanas aron danihon si Adan sa pagkaon sa gidiling bunga. (Genesis 3:1-6) Busa gisalikway sa unang magtiayon ang katungod sa Diyos sa pagmando kanila ug sila nahimo gayong mga magsisimba ni Satanas. Way sukod ang iyang pagkamapahitas-on. Iyang gisulayan paghaylo ang tanang intelihenteng mga linalang sa langit ug sa yuta, apil si Jesu-Kristo, aron mosimba kaniya ug sa ingon isalikway ang pagkasoberano ni Jehova.—Mateo 4:8-10; Pinadayag 12:3, 4, 9.

13. Unsa ang mga resulta sa pagkamapahitas-on?

¹³ Busa imong masabtan nga ang pagkamapahitas-on naggikan kang Satanas; kini ang lintunganayng hinungdan sa sala, pag-antos, ug kahiwian diha sa kalibotan karon. Ingong “diyos niining sistema sa mga butang,” si Satanas nagpadayon  sa pagpasiugda sa dili-angay nga mga pagbati sa pagkamagarbohon ug pagkamapahitas-on. (2 Corinto 4:4) Nahibalo siya nga mubo na lang ang iyang panahon, mao nga siya nagpakig-away batok sa matuod nga mga Kristohanon. Ang iyang tumong mao ang pagpatalikod kanila sa Diyos, nga sila magmahigugmaon sa ilang kaugalingon, mapagawalon, ug mapahitas-on. Gitagna sa Bibliya nga ang maong mahakogong mga kinaiya mahimong kasagaran na lang niining “kataposang mga adlaw.”—2 Timoteo 3:1, 2; Pinadayag 12:12, 17.

14. Unsang lagda ang gisunod ni Jehova sa pagdumala sa iyang intelihenteng mga linalang?

¹⁴ Sa bahin ni Jesu-Kristo, maisogon niyang giyagyag ang dunot nga mga bunga sa pagkamapahitas-on ni Satanas. Sa labing menos tulo ka higayon ug atubangan sa nagpakamatarong-sa-kaugalingong mga kaaway, gipahiluna ni Jesus ang lagda nga gisunod ni Jehova sa pagdumala sa katawhan: “Ang matag usa nga magabayaw sa iyang kaugalingon igapaubos ug siya nga nagapaubos sa iyang kaugalingon igabayaw.”—Lucas 14:11; 18:14; Mateo 23:12.

Bantayi ang Imong Kasingkasing Batok sa Pagkamapahitas-on

15, 16. Nganong si Agar nahimong mapahitas-on?

¹⁵ Namatikdan mo tingali nga ang nalangkit sa mga pananglitan sa pagkamapahitas-on nga gihisgotan sa itaas maoy inilang mga tawo. Nagpasabot ba kana nga ang ordinaryong mga tawo dili makiling nga mahimong mapahitas-on? Wala gayod. Tagda ang usa ka hitabo sulod sa panimalay ni Abraham. Ang patriarka walay anak nga lalaki aron mahimo niyang manununod, ug ang iyang asawang si Sara lapas na sa edad nga makapanganak. Maoy batasan kaniadto nga ang usa ka lalaking anaa sa kahimtang ni Abraham mokuhag ikaduhang asawa aron makabatog mga anak. Gitugotan sa Diyos ang maong mga kaminyoon tungod kay dili pa kadto panahon aron iyang ipahiluna pag-usab ang iyang orihinal nga sukdanan sa kaminyoon taliwala sa matuod nga mga magsisimba.—Mateo 19:3-9.

¹⁶ Sa pag-agda sa iyang asawa, si Abraham miuyon nga magpatunghag umaabot nga manununod pinaagi sa Ehiptohanon nga sulugoong babaye ni Sara nga si Agar. Ingong ikaduhang asawa ni Abraham, si Agar namabdos. Angay untang siya magmapasalamaton kaayo sa iyang madungganong kahimtang. Ugaling lang, iyang gitugotan nga ang iyang kasingkasing magmapahitas-on. Ang Bibliya nag-asoy: “Sa dihang iyang nasayran nga siya nagmabdos, niana ang iyang agalong babaye nahimong tinamay sa iyang mga mata.” Ang maong tinamdan nakapahinabog kasamok sulod sa panimalay ni Abraham mao nga gipalayas ni Sara si Agar. Apan may solusyon ang ilang problema. Ang manulonda sa Diyos nagtambag kang Agar: “Balik sa imong agalong babaye ug magpaubos ka ilalom sa iyang kamot.” (Genesis 16:4, 9) Lagmit nga si Agar misunod sa maong tambag, nag-usob sa iyang tinamdan bahin kang Sara, ug nahimong katigulangan sa daghang katawhan.

17, 18. Nganong kitang tanan kinahanglang magbantay batok sa pagkamapahitas-on?

 ¹⁷ Ang kahimtang ni Agar nag-ilustrar nga sa dihang moasenso ang usa ka tawo, kini mahimong moresulta sa pagkamapahitas-on. Ang pagtulon-an mao nga bisan ang Kristohanong nagpakitag maayong kasingkasing diha sa pag-alagad sa Diyos mahimo nga magmapahitas-on sa dihang makabaton ug bahandi o awtoridad. Ang maong tinamdan mahimong maugmad usab kon siya dayegon sa uban tungod sa iyang kalamposan, kaalam, o abilidad. Oo, ang Kristohanon angayng magbantay nga dili maugmad ang pagkamapahitas-on diha sa iyang kasingkasing. Kana tinuod ilabina kon siya magmalamposon o makadawat ug dugang responsabilidad.

¹⁸ Ang labing bug-at nga katarongan nga likayan ang pagkamapahitas-on mao ang panglantaw sa Diyos bahin sa maong kinaiya. Ang iyang Pulong nag-ingon: “Ang mapahitas-ong mga mata ug ang mapasigarbohong kasingkasing, ang lampara sa mga daotan, maoy sala.” (Proverbio 21:4) Makaiikag, ang Bibliya ilabinang nagpasidaan sa mga Kristohanon “nga dato niining presenteng sistema sa mga butang” nga dili “magmapahitas-on.” (1 Timoteo 6:17; Deuteronomio 8:11-17) Kadtong mga Kristohanon nga dili dato angayng maglikay nga makabaton ug “mata nga masinahon,” ug angay silang mahinumdom nga ang pagkamapahitas-on mahimong maugmad kang bisan kinsa—dato man siya o kabos.—Marcos 7:21-23; Santiago 4:5.

19. Sa unsang paagi gidaot ni Uzzias ang iyang maayong rekord?

¹⁹ Ang pagkamapahitas-on ug ang ubang daotang mga kinaiya makadaot sa maayong relasyon uban kang Jehova. Pananglitan, tagda ang unang bahin sa pagmando ni Haring Uzzias: “Siya nagpadayon pagbuhat kon unsay matarong sa mga mata ni Jehova . . . Ug siya padayong nakiling sa pagpangita sa Diyos . . . ; ug, sa mga adlaw sa iyang pagpangita kang Jehova, ang matuod nga Diyos naghimo kaniyang mauswagon.” (2 Cronicas 26:4, 5) Apan ikasubo nga gidaot ni Haring Uzzias ang iyang maayong rekord, kay “ang iyang kasingkasing nagmapahitas-on hangtod nga kini nagpahinabog kadaot.” Labihan ang iyang paghunahuna sa iyang kaugalingon nga siya misulod sa templo aron maghalad ug insenso. Sa dihang gipasidan-an siya sa mga saserdote nga dili buhaton ang maong mapangahasong buhat, “si Uzzias napungot.” Ingong resulta, gipahinabo ni Jehova nga taptan siyag sanla, ug siya namatay nga walay pag-uyon sa Diyos.—2 Cronicas 26:16-21.

20. (a) Sa unsang paagi nameligro ang maayong rekord ni Haring Ezequias? (b) Unsay hisgotan sa sunod artikulo?

²⁰ Pagkalahi niana sa panig-ingnan ni Haring Ezequias. Sa usa ka higayon, ang talagsaong rekord sa hari nameligrong madaot tungod kay “ang iyang kasingkasing nagmapahitas-on.” Ikalipay, “si Ezequias nagpaubos sa iyang kaugalingon bisan pa sa pagkamapahitas-on sa iyang kasingkasing” ug nakaangkon pag-usab sa pag-uyon sa Diyos. (2 Cronicas 32:25, 26) Matikdi nga ang nakaayo sa pagkamapahitas-on ni Ezequias mao ang pagpaubos. Oo, ang pagpaubos mao ang kaatbang sa pagkamapahitas-on. Busa, sa sunod artikulo, atong hisgotan kon sa unsang paagi maugmad nato ug padayong mahuptan ang Kristohanong pagkamapainubsanon.

21. Unsay malaoman sa mapainubsanong mga Kristohanon?

²¹ Apan hinaot nga dili nato kalimtan ang tanang  daotang mga bunga sa pagkamapahitas-on. Sanglit “ang Diyos magabatok sa mga mapahitas-on,” magmadeterminado kita sa pagsalikway sa mga pagbati sa dili-angay nga garbo. Samtang maningkamot kita nga mahimong mapainubsanong mga Kristohanon, kita makalaom nga makalabang-buhi sa dakong adlaw sa Diyos, sa dihang ang mga mapahitas-on ug ang mga bunga niana pagahanawon gikan sa yuta. Unya “ang pagkamapahitas-on sa yutan-ong tawo igapaubos, ug ang pagkahataas sa mga tawo mapaubos; ug si Jehova lamang ang igatuboy nianang adlawa.”—Isaias 2:17.

Mga Punto nga Palandongon

• Unsaon nimo pagbatbat ang usa ka mapahitas-ong tawo?

• Unsay sinugdanan sa pagkamapahitas-on?

• Unsay makapahimo sa usa ka tawo nga magmapahitas-on?

• Nganong kinahanglang magbantay kita batok sa pagkamapahitas-on?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 23]

Ang pagkamapahitas-on ni Paraon misangpot sa iyang kaulawan

[Hulagway sa panid 24]

Tungod sa pag-asenso ni Agar, siya nahimong mapahitas-on

[Hulagway sa panid 25]

Si Ezequias nagpaubos sa iyang kaugalingon ug nakaangkon pag-usab sa pag-uyon sa Diyos