Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Molakaw Ka ba Uban sa Diyos?

Molakaw Ka ba Uban sa Diyos?

Molakaw Ka ba Uban sa Diyos?

“Lakaw nga makasaranganon uban sa imong Diyos.”—MIQUEAS 6:8.

1, 2. Sa unsang paagi ang pagbati ni Jehova kanato ikatandi nianang iya sa usa ka ginikanan nga nagtudlo sa iyang masuso sa paglakaw?

 ANG usa ka masuso nga dili pa lig-on ug mga tuhod mikab-ot sa gituy-od nga mga bukton sa iyang ginikanan ug mihimo sa iyang unang mga tikang. Morag gamayng butang lang kini, apan alang sa inahan ug amahan, kini usa ka hinungdanon ug masaaron kaayong yugto. Ang mga ginikanan naghinamhinam nga molakaw uban sa ilang anak, nga magkinuptanay, sa umaabot nga mga panahon. Sa daghang paagi, sila naglaom nga ilang giyahan ug paluyohan ang ilang anak hangtod sa umaabot.

2 Mao usab kanay gibati ni Jehova nga Diyos sa iyang yutan-ong mga anak. Kas-a siya miingon mahitungod sa iyang katawhan ang Israel, o Epraim: “Ako nagtudlo kang Epraim sa paglakaw, nagsapnay kanila sa akong mga bukton . . . Pinaagi sa mga pisi sa yutan-ong tawo ako nagbutad kanila, pinaagi sa mga pisi sa gugma.” (Oseas 11:3, 4) Dinhi gihubit ni Jehova ang iyang kaugalingon ingong mahigugmaong ginikanan nga mapailobong nagtudlo sa usa ka masuso sa paglakaw, tingali sapnayon Niya kini sa dihang kini matumba. Si Jehova, ang kinamaayohang Ginikanan, naghinamhinam nga motudlo kanato sa paglakaw. Malipay usab siya sa pag-uban kanato samtang kita magpadayon sa paglakaw. Ingon sa gipakita sa atong tema nga teksto, kita makalakaw uban sa Diyos! (Miqueas 6:8) Apan unsay kahulogan sa paglakaw uban sa Diyos? Nganong kinahanglan natong buhaton kana? Sa unsang paagi maposible kana? Ug unsang mga panalangin ang atong madawat gumikan sa paglakaw uban sa Diyos? Tagsatagsaon nato paghisgot kining upat ka pangutana.

Unsay Kahulogan sa Paglakaw Uban sa Diyos?

3, 4. (a) Unsay talagsaon bahin sa kahubitan sa paglakaw uban sa Diyos? (b) Unsay kahulogan sa paglakaw uban sa Diyos?

3 Siyempre, ang tawo dili literal nga makalakaw uban kang Jehova kinsa usa ka espiritung persona. (Exodo 33:20; Juan 4:24) Busa sa dihang ang Bibliya maghisgot bahin sa mga tawo nga naglakaw uban sa Diyos, kini naggamit ug masambingayong pinulongan. Kini naghatag ug talagsaong kahubitan, usa ka kahubitan nga wala malimitahe sa nasodnon ug kultural nga mga kagikan ug mapadapat gani sa bisan unsang yugto sa panahon. Sa pagkatinuod, may dapit ba o panahon nga ang mga tawo dili makasabot sa ideya bahin sa usa ka tawo nga naglakaw kauban sa lain? Kining maong kahubitan nagpadayag ug kainit ug kasuod, dili ba? Ang maong mga pagbati motabang kanato sa pagsabot kon unsay kahulogan sa paglakaw uban sa Diyos. Apan, magmaespesipiko kita.

4 Hinumdomi ang matinumanong mga lalaki nga sila si Enoc ug Noe. Nganong gihubit man sila ingong naglakaw uban sa Diyos? (Genesis 5:24; 6:9) Diha sa Bibliya, ang terminong “paglakaw” subsob nagpasabot ug pagsunod sa usa ka pamaagi. Si Enoc ug Noe mipili sa usa ka paagi sa pagkinabuhi nga kaharmonya sa kabubut-on ni Jehova nga Diyos. Dili sama niadtong anaa sa kalibotan sa ilang palibot, sila midangop kang Jehova alang sa giya ug mituman sa iyang sugo. Sila misalig kaniya. Nagpasabot ba kini nga si Jehova ang naghimog mga desisyon alang kanila? Wala. Gihatagan ni Jehova ang mga tawo ug kagawasan sa pagpili, ug buot niya nga gamiton nato ang maong gasa duyog sa atong “gahom sa pagpangatarongan.” (Roma 12:1) Apan samtang kita mohimog mga desisyon, kita mapainubsanong nagtugot sa atong gahom sa pagpangatarongan nga magiyahan sa labaw kaayo nga hunahuna ni Jehova. (Proverbio 3:5, 6; Isaias 55:8, 9) Sa pagkatinuod, samtang kita nagalakaw diha sa dalan sa kinabuhi, kita nagapanaw nga kauban si Jehova.

5. Nganong naghisgot si Jesus ug pagdugang ug usa ka maniko sa gitas-on sa kinabuhi sa usa?

5 Ang Bibliya subsob nga magtandi sa kinabuhi ngadto sa usa ka panaw o paglakaw. Sa pipila ka kahimtang, ang pagtandi direkta, apan sa ubang mga kahimtang, kini gipasumbingay lang. Pananglitan, si Jesus miingon: “Kinsa ba kaninyoy makadugang ug usa ka maniko sa gitas-on sa iyang kinabuhi pinaagi sa pagkabalaka?” (Mateo 6:27) Tingali nakapalibog kanimo kanang mga pulonga. Nganong maghisgot man si Jesus ug pagdugang ug “usa ka maniko,” nga usa ka sukod sa distansiya, ngadto sa “gitas-on sa kinabuhi” sa tawo, nga ginasukod pinaagi sa panahon? a Dayag nga gihulagway ni Jesus dinhi ang kinabuhi ingong usa ka panaw. Sa pagkatinuod, siya nagtudlo nga ang pagkabalaka dili motabang kanimo sa pagdugang bisag usa ka tikang diha sa imong panaw sa kinabuhi. Apan, angay ba kitang mohinapos nga dili na nato madugangan ang gitas-on sa maong panaw? Dili gayod! Kana magtultol kanato ngadto sa atong ikaduhang pangutana, Nganong kinahanglan kitang molakaw uban sa Diyos?

Nganong Kinahanglan Kitang Molakaw Uban sa Diyos?

6, 7. Unsay gikinahanglan pag-ayo sa dili-hingpit nga mga tawo, ug nganong kita angayng modangop kang Jehova aron matagbaw ang maong panginahanglan?

6 Ang usa ka rason kon nganong kita kinahanglang molakaw uban kang Jehova nga Diyos gisaysay diha sa Jeremias 10:23: “Ako nahibalo pag-ayo, Oh Jehova, nga dili iya sa yutan-ong tawo ang iyang dalan. Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.” Busa kitang mga tawo walay katakos ni katungod sa pagtultol sa atong kinabuhi. Kita nagkinahanglan gayod ug giya. Kadtong moinsistir sa pagsubay sa ilang kaugalingong dalan, nga independente sa Diyos, nakahimo sa samang sayop nga nahimo ni Adan ug Eva. Giabaga sa unang magtiayon ang katungod sa pagtino mismo kon unsay maayo ug daotan. (Genesis 3:1-6) “Dili” ato ang maong katungod.

7 Gibati ba nimo nga ikaw nagkinahanglan ug giya diha sa panaw sa kinabuhi? Kada adlaw, kita kinahanglang mohimog mga desisyon, gagmay man o dagko. Ang uban niini malisod ug makaapektar sa atong umaabot—maingon man nianang sa atong mga minahal. Apan, hunahunaa lang nga ang usa ka persona nga mas tigulang ug mas maalamon gayod kay kanato malipay nga mohatag kanato ug mahigugmaong giya sa paghimo nianang maong mga desisyon! Ikasubo nga kadaghanang tawo karon mas gustong mosalig sa ilang kaugalingong panghukom ug mogiya sa ilang kaugalingong mga lakang. Wala nila panumbalinga ang kamatuoran nga gipahayag diha sa Proverbio 28:26: “Siya nga nagasalig sa iyang kaugalingong kasingkasing maoy hungog, apan siya nga nagalakaw sa kaalam mao ang makaikyas.” Buot ni Jehova nga kita makaikyas sa mga katalagman nga moresulta sa pagsalig sa malimbongong kasingkasing sa tawo. (Jeremias 17:9) Buot niya nga kita molakaw diha sa kaalam, nga mosalig kaniya ingong atong maalamong Giya ug Instruktor. Kon buhaton nato kana, ang atong paglakaw adunay kasegurohan ug makapatagbaw.

8. Unsay paingnan sa mga tawo tungod sa sala ug pagkadili-hingpit, apan unsay gusto ni Jehova alang kanato?

8 Ang laing rason kon nganong kita kinahanglang molakaw uban sa Diyos naglangkit sa gidugayon sa paglakaw nga gusto nato. Ang Bibliya nagpahayag ug usa ka makapasubong kamatuoran. Sa usa ka diwa, ang tanang dili-hingpit nga mga tawo naglakaw paingon sa samang dapit. Sa paghisgot sa mga kalisdanan nga moduyog sa pagkatigulang, ang Ecclesiastes 12:5 nag-ingon: “Ang tawo maglakaw ngadto sa iyang dumalayong pinuy-anan ug ang mga nagminatay maglakaw libot sa dalan.” Unsa kining “dumalayong pinuy-anan”? Ang lubnganan, nga maoy paingnan natong tanan tungod sa sala ug pagkadili-hingpit. (Roma 6:23) Apan, gusto ni Jehova ug labaw pa alang kanato kay sa mubo, gubot nga paglakaw gikan sa duyan ngadto sa lubnganan. (Job 14:1) Pinaagi lamang sa paglakaw uban sa Diyos nga kita makalaom sa paglakaw sumala sa gidugayon nga iyang gihunahuna alang kanato—hangtod sa hangtod. Dili ba mao man kanay imong gusto? Nan, klaro nga kinahanglang molakaw ka uban sa imong Amahan.

Sa Unsang Paagi Kita Makalakaw Uban sa Diyos?

9. Nganong si Jehova natago usahay gikan sa iyang katawhan, apan unsang pasalig ang iyang gihatag sumala sa Isaias 30:20?

9 Kinahanglang hatagan nato ug dako kaayong pagtagad ang ikatulong pangutana nga atong hisgotan. Mao kini, Sa unsang paagi kita makalakaw uban sa Diyos? Atong makita ang tubag diha sa Isaias 30:20, 21: “Ang imong Dakong Instruktor dili na magtago sa iyang kaugalingon, ug ang imong mga mata mahimo gayong mga mata nga makakita sa imong Dakong Instruktor. Ug ang imong mga igdulungog makadungog ug pulong sa imong luyo nga mag-ingon: ‘Mao kini ang dalan. Lakaw kamo niini,’ kon kamo moadto sa tuo o kon kamo moadto sa wala.” Niining makapadasig nga teksto, ang mga pulong ni Jehova nga nasulat diha sa bersikulo 20 lagmit nagpahinumdom sa iyang katawhan nga sa dihang sila mirebelde kaniya, siya, sa pagkatinuod, natago gikan kanila. (Isaias 1:15; 59:2) Apan, dinhi si Jehova gihulagway nga wala magtago, kondili nagbarog atubangan sa iyang matinumanong katawhan. Mahimong hunahunaon nato ang usa ka instruktor nga nagbarog atubangan sa iyang mga estudyante, nga nagpakita kanila kon unsay gusto niyang makat-onan nila.

10. Sa unsang diwa nga ikaw tingali “makadungog ug pulong sa imong luyo” gikan sa imong Dakong Instruktor?

10 Sa bersikulo 21, lahi nga paghubit ang gihisgotan. Si Jehova gihubit ingong naglakaw luyo sa iyang katawhan, nga naghatag ug instruksiyon kon unsang dalana ang angayng subayon. Ang mga eskolar sa Bibliya nag-ingon nga kining maong pamulong mahimong gipasukad sa paagi nga ang usa ka magbalantay magsunod usahay sa iyang mga karnero, nga magtawag kanila aron sa paggiya kanila ug aron sila dili mahitipas sa laing dalan. Sa unsang paagi kining maong kahubitan mapadapat kanato? Aw, sa dihang kita moliso ngadto sa Pulong sa Diyos alang sa giya, atong gibasa ang mga pulong nga nasulat libolibo ka tuig kanhi. Kini naggikan sa atong luyo, ingnon ta, sa agos sa panahon. Bisan pa niana, kini mapadapat gihapon karon sama sa panahon nga kini nasulat. Ang tambag sa Bibliya makagiya kanato diha sa atong paghimog mga desisyon adlaw-adlaw, ug kini makatabang kanato sa pagplano sa dagan sa atong kinabuhi sa umaabot. (Salmo 119:105) Sa dihang kita kinasingkasing nga mangita sa maong tambag ug magpadapat niana, nan si Jehova mao ang atong Giya. Kita nagalakaw uban sa Diyos.

11. Sumala sa Jeremias 6:16, unsa ang makapadasig nga paghubit ni Jehova sa iyang katawhan, apan sa unsang paagi sila misanong?

11 Gitugotan ba gayod nato ang Pulong sa Diyos nga mogiya kanato? Mapuslanon nga mohunong usahay ug matinud-anong susihon ang atong kaugalingon. Konsideraha ang usa ka bersikulo nga motabang kanato sa pagbuhat niana: “Mao kini ang giingon ni Jehova: ‘Barog kamo diha sa kadalanan, ug tan-aw ug pagpakisayod bahin sa mga alagianan sa dugay na kanhi, kon hain na, karon, ang maayong dalan; ug agi kamo diha niana, ug makakaplag kamo ug kahayahay sa inyong mga kalag.’” (Jeremias 6:16) Kining mga pulonga magpahinumdom tingali kanato sa usa ka magpapanaw nga mohunong diha sa kinasang-an sa dalan aron mangutana kon haing dalana ang iyang subayon. Sa espirituwal nga diwa, ang rebelyosong katawhan ni Jehova sa Israel kinahanglang mohimog susama niana. Kinahanglang makabalik sila “sa mga alagianan sa dugay na kanhi.” Kanang “maayong dalan” mao ang dalan nga gisubay sa ilang matinumanong mga katigulangan, ang dalan nga sa pagkabinuang wala subaya sa nasod. Ikasubo, ang Israel wala mosanong niining mahigugmaong pahinumdom gikan kang Jehova. Ang mao gihapong bersikulo nagpadayon: “Apan sila nagpadayon sa pag-ingon: ‘Dili kami moagi niana.’” Hinunoa, sa modernong panahon ang katawhan sa Diyos lahi ug pagsanong sa maong tambag.

12, 13. (a) Sa unsang paagi ang dinihogang mga sumusunod ni Kristo misanong sa tambag sa Jeremias 6:16? (b) Sa unsang paagi masusi nato ang atong kaugalingon mahitungod sa paagi sa atong paglakaw karon?

12 Sukad sa ulahing bahin sa ika-19ng siglo, ang dinihogang mga sumusunod ni Kristo nagpadapat sa tambag sa Jeremias 6:16 nganha sa ilang kaugalingon. Ingong pundok, sila nanguna diha sa tibuok-kasingkasing nga pagbalik ngadto “sa mga alagianan sa dugay na kanhi.” Dili sama sa apostatang Kakristiyanohan, sila matinumanong nagsunod “sa sumbanan sa makapahimsog nga mga pulong” nga gihatag ni Jesu-Kristo ug gipaluyohan sa iyang matinumanong mga sumusunod niadtong unang siglo K.P. (2 Timoteo 1:13) Hangtod karon, ang mga dinihogan nagtinabangay sa usag usa maingon man sa ilang mga kauban nga “ubang mga karnero” sa pagsubay sa makapahimsog, makapalipay nga dalan sa kinabuhi nga gitalikdan sa Kakristiyanohan.—Juan 10:16.

13 Pinaagi sa pagtagana ug espirituwal nga pagkaon sa hustong panahon, ang matinumanong ulipon nga matang nakatabang sa milyonmilyong tawo nga makakaplag “sa mga alagianan sa dugay na kanhi” ug sa paglakaw uban sa Diyos. (Mateo 24:45-47) Nalakip ka ba nianang milyonmilyon? Kon mao, unsay imong mahimo aron dili mahitipas, nga mosubay na hinuon sa imong kaugalingong dalan? Maalamon nga mohunong matag karon ug unya ug susihon ang paagi sa imong paglakaw. Kon ikaw kanunayng nagabasa sa Bibliya ug sa binase-sa-Bibliya nga mga publikasyon ug nagatambong sa mga programa sa pagtudlo nga gipaluyohan sa mga dinihogan karon, nan ikaw ginabansay sa paglakaw uban sa Diyos. Ug kon ikaw mapainubsanong nagapadapat sa tambag nga gihatag kanimo, sa pagkatinuod ikaw nagalakaw uban sa Diyos, nga nagasubay “sa mga alagianan sa dugay na kanhi.”

Lakaw nga Daw “Nakakita sa Usa nga Dili-Makita”

14. Kon tinuod si Jehova alang kanato, sa unsang paagi mabanaag kana sa personal nga mga desisyon nga atong himoon?

14 Aron kita makalakaw uban kang Jehova, siya kinahanglang tinuod alang kanato. Hinumdomi nga gipasaligan ni Jehova ang mga matinumanon sa karaang Israel nga siya wala matago gikan kanila. Karon, gipadayag usab niya ang iyang kaugalingon ngadto sa iyang katawhan ingong Dakong Instruktor. Ingon ba niana ka tinuod si Jehova alang kanimo, nga daw siya nagbarog sa imong atubangan aron sa pagtudlo kanimo? Mao kana ang matang sa pagtuo nga atong gikinahanglan aron kita makalakaw uban sa Diyos. Nabatonan ni Moises ang maong pagtuo, “kay siya nagpabiling lig-on nga daw nakakita sa Usa nga dili-makita.” (Hebreohanon 11:27) Kon si Jehova tinuod alang kanato, nan atong hunahunaon kon unsay iyang bation sa dihang kita mohimog mga desisyon. Pananglitan, dili gani kita maghunahuna sa pagbuhat ug sayop ug dayon sulayan pagtago ang atong mga sala gikan sa Kristohanong mga ansiyano o sa mga membro sa pamilya. Hinunoa, kita maningkamot sa paglakaw uban sa Diyos bisan pag walay laing tawo nga makakita kanato. Sama kang Haring David sa kakaraanan, kita nakahukom: “Magalakaw ako sa integridad sa akong kasingkasing sulod sa akong balay.”—Salmo 101:2.

15. Sa unsang paagi ang pagpakig-uban sa atong Kristohanong mga igsoon motabang kanato sa paghunahuna nga si Jehova tinuod alang kanato?

15 Si Jehova nakasabot nga kita maoy dili hingpit, unodnon nga mga linalang ug kita tingali malisdan usahay sa pagtuo sa dili nato makita. (Salmo 103:14) Dako siyag nahimo sa pagtabang kanato sa pagbuntog sa maong kahuyangan. Pananglitan, iyang gitigom ang “usa ka katawhan alang sa iyang ngalan” gikan sa tanang kanasoran sa yuta. (Buhat 15:14) Samtang kita nagkahiusa sa pag-alagad, kita makapalig-on sa usag usa. Kon atong madunggan kon sa unsang paagi gitabangan ni Jehova ang usa ka espirituwal nga igsoon sa pagbuntog sa usa ka kahuyangan o sa paglabang sa usa ka malisod nga pagsulay, ang atong Diyos mahimong mas tinuod alang kanato.—1 Pedro 5:9.

16. Sa unsang paagi ang pagkakat-on bahin kang Jesus motabang kanato sa paglakaw uban sa Diyos?

16 Labaw sa tanan, si Jehova naghatag kanato sa panig-ingnan sa iyang Anak. Si Jesus miingon: “Ako ang dalan ug ang kamatuoran ug ang kinabuhi. Walay makaadto sa Amahan kon dili pinaagi kanako.” (Juan 14:6) Ang pagtuon bahin sa kinabuhi ni Jesus dinhi sa yuta maoy usa sa labing maayong mga paagi nga si Jehova mahimong mas tinuod alang kanato. Ang tanan nga gisulti o gibuhat ni Jesus maoy hingpit nga pagsumbalik-silaw sa personalidad ug mga paagi sa iyang langitnong Amahan. (Juan 14:9) Sa dihang kita mohimog mga desisyon, kita kinahanglang maghunahuna pag-ayo kon sa unsang paagi dumalahon ni Jesus kanang mga butanga. Sa dihang ang atong mga desisyon nagbanaag ug mainampingon ug mainampoon nga paghunahuna, nan kita nagasunod sa mga lakang ni Kristo. (1 Pedro 2:21) Kon buhaton nato kana, kita nagalakaw uban sa Diyos.

Unsang mga Panalangin ang Moresulta?

17. Kon kita magalakaw diha sa dalan ni Jehova, unsang “kahayahay” ang atong makaplagan alang sa atong mga kalag?

17 Ang paglakaw uban kang Jehova nga Diyos nagkahulogan ug pagkabaton ug makapatagbaw nga kinabuhi. Hinumdomi kon unsay gisaad ni Jehova sa iyang katawhan mahitungod sa pagpangita sa “maayong dalan.” Siya miingon: “Agi kamo diha niana, ug makakaplag kamo ug kahayahay sa inyong mga kalag.” (Jeremias 6:16) Unsay buot ipasabot nianang maong “kahayahay”? Nagpasabot ba kini nga kita magdahom ug hayahay nga kinabuhi nga puno sa mga kalingawan ug mga luho? Dili. Si Jehova nagtagana ug labaw pa niana, usa ka butang nga talagsa rang makaplagan bisan sa kinadatoan sa mga tawo. Ang pagkakaplag ug kahayahay sa imong kalag nagpasabot nga makakaplag ka ug pangsulod nga kalinaw, kalipay, pagkakontento, ug espirituwal nga katagbawan. Ang maong kahayahay nagpasabot nga ikaw makasalig nga imong gipili ang kinamaayohang dalan sa kinabuhi. Ang maong kalinaw sa hunahuna maoy talagsaong panalangin niining punog-problema nga kalibotan!

18. Unsang panalangin ang buot nga ihatag ni Jehova kanimo, ug unsay imong determinadong buhaton?

18 Siyempre, ang kinabuhi mismo maoy dakong panalangin. Bisan ang mubo nga kinabuhi mas maayo kay sa wala gayoy kinabuhi. Apan, dili katuyoan ni Jehova nga ang imong kinabuhi mao lamay usa ka mubo nga panaw gikan sa kalagsik sa pagkabatan-on ngadto sa kasakit sa pagkatigulang. Dili, buot ni Jehova nga mabatonan nimo ang kinadak-ang panalangin sa tanan. Buot niya nga ikaw magalakaw uban kaniya hangtod sa kahangtoran! Maayo kining pagkapahayag diha sa Miqueas 4:5: “Ang tanang mga katawhan, sa ilang bahin, magalakaw ang tagsatagsa sa ngalan sa iyang diyos; apan kita, sa atong bahin, magalakaw sa ngalan ni Jehova nga atong Diyos hangtod sa panahong walay tino, bisan hangtod sa kahangtoran.” Buot ba nimong madawat ang maong panalangin? Buot ba nimong matagamtam ang makapadaning gitawag ni Jehova nga “tinuod nga kinabuhi”? (1 Timoteo 6:19) Nan, magmadeterminado nga molakaw uban kang Jehova karon, ugma, ug kada adlaw hangtod sa kahangtoran!

[Footnote]

a Giilisan sa ubang mga hubad sa Bibliya ang “maniko” niining bersikuloha ug usa ka sukod sa panahon, sama sa “usa ka gutling” (The Emphatic Diaglott) o “usa ka gutlo” (A Translation in the Language of the People, ni Charles B. Williams). Apan, ang pulong nga gigamit sa orihinal nga sinulat tinong nagkahulogan ug usa ka maniko, nga duolan sa 45 sentimetros ang gitas-on.

Unsaon Nimo Pagtubag?

• Unsay kahulogan sa paglakaw uban sa Diyos?

• Nganong gibati nimo ang panginahanglan nga molakaw uban sa Diyos?

• Unsay motabang kanimo sa paglakaw uban sa Diyos?

• Unsang mga panalangin ang modangat niadtong molakaw uban sa Diyos?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Mga hulagway sa panid 23]

Pinaagi sa mga panid sa Bibliya, atong madungog ang tingog ni Jehova sa atong luyo nga nag-ingon, “Kini ang dalan”

[Hulagway sa panid 25]

Diha sa mga tigom, atong madawat ang espirituwal nga pagkaon sa hustong panahon