Ang Maayo Gilibotan sa Daotan

NIINING kalibotana, daw pipila ra ka tawo ang andam nga mosakripisyo sa ilang kaugalingon. Apan, ang uban nagtinguha gihapon sa pagbuhat ug maayo sa uban. Matag tuig, daghang tawo ang naghatag ug bilyonbilyong dolyar ngadto sa ilang gituohan nga maayong mga kawsa. Pananglitan, sa Britanya ang mga donasyon alang sa mga buhat sa kaluoy mikabat ug $13 ka bilyon (U.S.) sa 2002 nga maoy kinatas-an sukad masukad. Sukad sa 1999, napulo ka manggihatagong mga pilantropo ang mihatag o misaad nga modonar ug kapin sa $38 ka bilyon (U.S.) aron tabangan ang mga kabos.

Ang pipila ka maayong mga buhat nga nahimo sa mga tig-alagad sa mga buhat sa kaluoy naglakip sa pagbayad sa mga galastohan sa ospital sa mga pamilyang gamayg kita, pagtudlo ug paggiya sa mga bata sa mga ginikanang nag-inusara, pagtaganag pondong salapi alang sa mga programa sa imyunisasyon diha sa kabos nga mga nasod, paghatag sa mga bata ug ilang unang libro, pagpang-apod-apod ug mga hayop ngadto sa mga mag-uuma diha sa kabos nga mga nasod aron kini buhion ug pasanayon, ug paghatod ug mga hinabang ngadto sa mga biktima sa kinaiyanhong mga katalagman.

Ang nahisgotang mga impormasyon nagpakita nga ang mga tawo adunay katakos sa pagbuhat ug maayo ngadto sa uban. Apan, ikasubo nga adunay mga tawo usab nga naghimog makalilisang kaayong mga buhat.

Midagsang ang Daotan

Sukad nga natapos ang Gubat sa Kalibotan II, diha nay duolan sa 50 ka natalang mga hitabo sa pagpuo sa kaliwat ug dinaghang pagpamatay tungod sa politika. “Kini nga mga panghitabo,” nag-ingon ang magasing American Political Science Review, “nakakalas ug labing menos 12 ka milyong kinabuhi ug 22 ka milyong sibilyan, nga mas daghan kon itandi sa tanang biktima sa mga gubat sibil ug mga gubat tali sa kanasoran sukad sa 1945.”

Sa hinapos sa ika-20ng siglo, mga 2.2 ka milyong tawo ang gipamatay sa Cambodia tungod sa politika. Ang etnikong pagdumot sa Rwanda misangpot sa kamatayon sa kapin sa 800,000 ka lalaki, babaye, ug mga bata. Ang pagpamatay didto sa Bosnia tungod sa relihiyon ug politika miresulta sa pagkakalas sa kapin sa 200,000 ka kinabuhi.

Naghisgot sa bobag-o pang daotang mga buhat, ang sekretaryo-heneral sa Hiniusang Kanasoran miingon sa 2004: “Sa Iraq, dihay mga sibilyan nga way-kokaluoyng gimasaker, samtang ang mga relief worker, mga tigbalita ug ubang mga sibilyan gibihag ug gipamatay sa linuog kaayong paagi. Sa samang higayon, dihay mga binilanggong Iraqi nga gidagmalan sa makauulawng paagi. Sa Darfur, ang tanang molupyo napugos sa pagkalagiw gikan sa ilang mga pinuy-anan, ug ang ilang mga balay  gipangguba, ug sa samang higayon ang pagpanglugos gigamit ingong estratehiya. Sa amihanang Uganda, dihay mga batang nangapungkol ug gipugos sa pagpakigbahin sa mga buhat sa makalilisang nga kabangisan. Sa Beslan, dihay mga bata nga gibihag ug mapintasong gimasaker.”

Bisan diha sa gitawag ug dato nga mga nasod, ang mga krimen gumikan sa etnikong pagdumot daw midagsang. Pananglitan, ang Independent News mitaho sa 2004 nga ang Britanya nakasaksi sa “onse-ka-pilo nga pag-uswag sa gidaghanon sa mga biktima sa mga pag-atake o pag-abuso tungod sa pagpihig sa rasa sulod sa milabayng dekada.”

Nganong ang mga tawo nga adunay katakos sa pagbuhat ug maayo kaayong mga butang naghimo nianang daotan kaayong mga buhat? Makalingkawas pa kaha kita gikan sa daotan? Sumala sa hisgotan sa mosunod nga mga artikulo, ang Bibliya nagtaganag makapatagbawng mga tubag niining makalilibog nga mga pangutana.

 [Picture Credit Line sa panid 2]

COVER: Mark Edwards/Still Pictures/Peter Arnold, Inc.