“Atimana Kini nga Paras”!

GILATAS sa 12 ka espiya ang tibuok nga Yutang Saad. Gisugo sila ni Moises sa pagpaniid sa mga molupyo ug pagdalag mga sampol sa abot sa yuta. Unsa ang abot sa yuta nga nakadani gayod kanila? Nga dili layo sa Hebron, nakakita silag parasan nga may dagko kaayong mga ubas nga gikinahanglan ang duha ka espiya sa pagyayong ug usa ra ka pungpong. Makapahingangha kaayo ang mga bunga nga ginganlan sa mga espiya ang tabunok nga dapit nga “ang bul-oganang walog sa Escol,” o “Pungpong sa mga Ubas.”—Numeros 13:21-24.

Sa ika-19ng siglo, ang usa ka bisita sa Palestina mitaho: “Ang Escol, o Walog sa mga ubas, . . . napuno pag mga paras, ug ang mga ubas maoy labing lamian ug dagko sa Palestina.” Bisan pag labing maayo ang mga paras sa Escol, ang dakong bahin sa Palestina nagpatunghag lamiang mga ubas sa mga panahon sa Bibliya. Gipadayag sa mga talaan sa Ehipto nga ang mga Paraon namalit ug bino gikan sa Canaan.

“Ang batoon nga mga bakilid [sa Palestina], uban sa yuta nga may sagol nga gagmayng graba ug pagkabantang niini sa adlaw, ang kainit sa ting-adlaw, ug ang kusog nga agos sa ulan sa tingtugnaw, nagkatingob mao nga kini nahimong talagsaong yuta alang sa mga paras,” nagpatin-aw ang librong The Natural History of the Bible. Gipadayag ni Isaias nga moabot ug usa ka libong paras ang nabatonan sa pipila ka piniling dapit.—Isaias 7:23.

“Usa ka Yuta sa mga Paras”

Gisultihan ni Moises ang nasod sa Israel nga sila magpuyo sa usa ka yuta sa “mga paras ug sa mga igos ug sa mga granada.” (Deuteronomio 8:8) Sumala sa Baker Encyclopedia of Bible Plants, “daghan kaayog mga paras sa karaang Palestina nga ang mga liso sa ubas nakaplagan sa kadaghanan, kon dili man sa tanang dapit nga gikubkob.” Himunga kaayo ang mga paras sa  Yutang Saad nga bisan sa tuig 607 W.K.P. sa gilaglag ang Juda sa kasundalohan ni Nabukodonosor, ang mga tawo nga nahibilin sa yuta “nanigom ug daghan kaayong bino ug mga bunga sa ting-init.”—Jeremias 40:12; 52:16.

Aron makahimo ug daghang bino, atimanon gayod pag-ayo sa Israelinhong mga mag-uuma ang ilang mga paras. Gibatbat sa basahon ni Isaias nga ang kasagarang Israelinhong mag-uuma sa paras magkalot ug gamayng luna sa yuta diha sa bakilid ug magkuha sa dagkong mga bato sa dili pa itanom ang iyang “piniling pula nga paras.” Unya tingali magtukod siyag batong paril, nga gamiton ang mga batong nakalot niya gikan sa yuta. Kining parila makatabang nga mapanalipdan ang iyang kaparasan batok sa pagyatakyatak sa mga baka ug batok usab sa mga ihalas nga iro, ihalas nga baboy, ug kawatan. Tingali magkubkob usab siyag usa ka pug-anan sa paras ug magpatindog ug gamayng torre nga magsilbi nga bugnawng pasilongan sa ting-ani sa dihang ang giani nga ubas magkinahanglag ekstrang panalipod. Human sa tanang pasiuna nga trabaho, siya makadahom ug maayong abot sa ubas.—Isaias 5:1, 2. a

Aron makasegurog daghang bunga, ang magtitikad regular nga magpul-ong sa paras aron modaghan ang bunga ug magbunglay niini aron ang sagbot ug sampinit dili motubo. Tingali buboan pa niyag tubig ang kaparasan sa mga bulan sa ting-init kon menos ang umog.—Isaias 5:6; 18:5; 27:2-4.

Ang panahon sa pagpamupog ubas sa kataposan sa ting-init maoy panahon sa dakong pagmaya. (Isaias 16:10) Ang tulo sa mga salmo adunay superskripsiyon nga naglakip sa mga pulong “sa Gittith.” (Salmo 8, 81, ug Sal 84) Kining wala-matinong musikal nga pamulong gihubad nga “mga pug-anan sa ubas” diha sa bersiyong Septuagint ug mahimong magpasabot nga giawit sa mga Israelinhon ang maong mga salmo panahon sa pagpamupo ug ubas. Bisan pag ang ubas gamiton ilabina sa paghimog bino, mokaon usab ang mga Israelinhon ug bag-ong napupo nga ubas o magbulad niana aron mahimong pasas, nga tingali lutoon nila nga mga tinapay.—2 Samuel 6:19; 1 Cronicas 16:3.

Ang Paras sa Israel

Ang Bibliya sa daghang higayon nagbatbat sa katawhan sa Diyos ingon nga paras—usa ka haom nga pagtandi tungod sa pagkahinungdanon sa paras alang sa mga Israelinhon. Sa Salmo 80, gitandi ni Asap ang nasod sa Israel ngadto sa usa ka paras nga gitanom ni Jehova sa Canaan. Ang yuta gihinloan aron ang paras sa Israel makagamot ug motubo nga lig-on. Apan paglabay sa katuigan, nalumpag ang mga paril nga salipod. Ang nasod wala na mosalig kang Jehova, ug gikuha niya ang  iyang panalipod. Samag ihalas nga baboy nga nagpang-it sa kaparasan, ang kaawayng mga nasod nagpadayon pag-ut-ot sa bahandi sa Israel. Si Asap miampo nga tabangan unta ni Jehova ang nasod aron mahibalik ang kanhing himaya niini. “Atimana kini nga paras,” siya nangaliyupo.—Salmo 80:8-15.

Gitandi ni Isaias “ang balay sa Israel” ngadto sa usa ka parasan nga inanayng namungag “ihalas nga mga ubas,” o dunot nga mga bunga. (Isaias 5:2, 7) Ang ihalas nga ubas mas gagmay kay sa tinanom nga ubas ug diyutay rang unod ang makaon, kay kini halos napunog liso. Ang ihalas nga ubas dili mapuslan sa paghimog bino ug sa pagkaon—usa ka haom nga simbolo sa apostatang nasod kansang mga bunga maoy kalapasan inay pagkamatarong. Ang maong way-pulos nga mga bunga dili sala sa Magtitikad sa paras. Gibuhat ni Jehova ang tanan niyang maarangan aron ang nasod magmabungahon unta. “Unsa pa ang buhaton sa akong parasan nga wala pa nako mabuhat niini?” nangutana siya.—Isaias 5:4.

Sanglit ang paras sa Israel wala man mamunga, sila gipasidan-an ni Jehova nga iyang lumpagon ang salipod nga paril nga iyang gipatindog palibot sa iyang katawhan. Dili na niya pul-ongan ang iyang masambingayong paras o bunglayan ang yuta niini. Dili moabot ang ulan sa tingpamulak nga mao ang gisaligan sa tanom, ug matuboan ug sampinit ug sagbot ang kaparasan.—Isaias 5:5, 6.

Gitagna ni Moises nga tungod sa apostasya sa Israel, bisan ang ilang literal nga mga kaparasan mangalaya. “Magtanom ka ug mga parasan ug magtikad niini, apan ikaw dili makainom sa bino ug ikaw walay maani, tungod kay hutdon kini ug kaon sa ulod.” (Deuteronomio 28:39) Ang paras mahimong malaya sa pipila ra ka adlaw kon makasulod ang usa ka ulod sa lawas sa paras ug kan-on ang sulod niini.—Isaias 24:7.

“Ang Matuod nga Punoan sa Paras”

Ingon nga gitandi ni Jehova ang literal nga Israel sa usa ka paras, gigamit ni Jesus ang susamang metapora o pagtandi. Panahon sa gitawag sa daghan nga Kataposang Panihapon, si Jesus miingon sa iyang mga tinun-an: “Ako mao ang matuod nga punoan sa paras, ug ang akong Amahan mao ang magtitikad.” (Juan 15:1) Gitandi ni Jesus ang iyang mga tinun-an ngadto sa mga sanga sa paras. Ingon nga ang mga sanga sa literal nga paras mokuhag kalig-on gikan sa lawas sa paras, busa ang mga tinun-an ni Kristo kinahanglang magpabilin nga nahiusa kaniya. “Bulag kanako wala gayod kamoy mahimo,” matod ni Jesus. (Juan 15:5) Ang mga mag-uuma magtikad sa usa ka paras alang sa bunga niini, ug gidahom ni Jehova nga ang iyang katawhan mamunga ug espirituwal nga mga bunga. Kini makahatag ug katagbawan ug kahimayaan sa Diyos, ang Magtitikad sa paras.—Juan 15:8.

Sa kahimtang sa literal nga paras, ang pagkamabungahon nagdepende sa pagpul-ong ug paghinlo, ug gihisgotan ni Jesus kanang duha ka kalihokan. Ang mag-aatiman sa paras tingali magpul-ong sa paras kaduha kada tuig aron mamungag labing daghan. Sa mga bulan sa tingtugnaw,  tingali putlon ang daghan kaayong sanga. Putlon sa magtitikad ang kadaghanang sanga sa miaging tuig. Lagmit binlan niyag tulo o upat ka dagkong sanga ang lawas sa paras, nga may usa o duha ka salingsing ang matag sanga. Ang maong bag-ong mga salingsing, nga susama sa mga salingsing sa miaging tuig, mao unya ang mga sangang mamunga sa sunod nga ting-init. Sa kataposan, sa dihang mahuman na ang iyang pagpamul-ong, sunogon sa magtitikad ang gipul-ong nga mga sanga.

Gibatbat ni Jesus ang maong pagpul-ong sa daghan kaayong mga sanga: “Kon si bisan kinsa dili magpabilin nga nahiusa kanako, siya isalibay ingong usa ka sanga ug malaya; ug tigomon sa mga tawo kanang mga sangaha ug ilabog kini sa kalayo ug masunog kini.” (Juan 15:6) Bisan pag ang paras sa maong yugto daw wala nay mga sanga, ang laing pinili nga pagpul-ong mahitabo sa tingpamulak.

“Ang tanan kong sanga nga dili mamunga iyang pagaputlon,” matod ni Jesus. (Juan 15:2) Kini mahimong naghisgot sa ulahing pagpul-ong, human sa pagpanalingsing sa paras ug daghang bag-ong mga salingsing ug ang gagmayng mga pungpong sa ubas mailhan na. Ang mag-aatiman sa paras maghiling sa matag bag-ong sanga aron mailhan ang mga sanga nga mamunga ug dili mamunga. Kon pasagdang magpabilin, ang mga sangang walay bunga mokuha gihapog sustansiya ug tubig gikan sa lawas sa paras. Busa, ang magtitikad magpul-ong sa maong walay-bunga nga mga sanga aron ang sustansiya sa paras moadto lang sa mobunga nga mga sanga.

Sa kataposan, si Jesus naghisgot sa proseso sa paghinlo. “Ang tanan nga mamunga iyang pagahinloan, aron nga kini mamunga ug daghan pa,” siya miingon. (Juan 15:2) Sa dihang maputol na ang dili-mobunga nga mga sanga, ang mag-aatiman sa paras maghiling sa matag usa sa mobunga nga sanga. Duol sa gisukaran sa mobunga nga sanga, siya seguradong makakaplag ug gagmayng bag-ong mga salingsing nga angay gayong putlon. Kon pasagdang motubo, mokuha kanag duga gikan sa paras nga mahimong tuboran sa bililhong tubig alang sa ubas. Tingali putlon usab ang pipila sa dagkong mga dahon aron dili mahawongan ang bag-ong mga ubas. Mapuslanon kining mga tikanga aron modaghan ang bunga sa mobunga nga mga sanga.

“Magpadayon sa Pagpamungag Daghan”

Ang masambingayong mga sanga sa “matuod nga paras” naghawas sa dinihogang mga Kristohanon. Bisan pa niana, ang “ubang mga karnero” kinahanglang magpamatuod usab nga mabungahong mga tinun-an ni Kristo. (Juan 10:16) Sila ‘makapamunga usab ug daghan’ ug makahatag ug kahimayaan sa ilang langitnong Amahan. (Juan 15:5, 8) Ang ilustrasyon ni Jesus bahin sa matuod nga paras nagpahinumdom kanato nga ang kaluwasan nagdepende sa atong pagpabiling nahiusa kang Kristo ug sa pagpamungag daghang espirituwal nga mga bunga. Si Jesus miingon: “Kon sundon ninyo ang akong mga sugo, kamo magpabilin sa akong gugma, ingon nga ako nagsunod sa mga sugo sa Amahan ug nagpabilin sa iyang gugma.”—Juan 15:10.

Sa mga adlaw ni Zacarias, ang Diyos misaad sa matinumanong nahibilin sa mga Israelinhon nga masinati na usab sa yuta ang “binhi sa pakigdait; ang paras magahatag sa iyang bunga, ug ang yuta magahatag sa iyang abot.” (Zacarias 8:12) Ang paras gigamit usab sa pagbatbat sa pakigdait nga masinati sa katawhan sa Diyos sulod sa Milenyong Pagmando ni Kristo. Si Miqueas mitagna: “Sila manglingkod, ang tagsatagsa ilalom sa iyang paras ug ilalom sa iyang kahoyng igos, ug walay usa nga magpakurog kanila; kay ang baba ni Jehova sa mga panon nagsulti niini.”—Miqueas 4:4.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 18]

Paras nga bag-o pang nalaya

[Hulagway sa panid 18]

Pagpamul-ong sa tingtugnaw

[Hulagway sa panid 18]

Pagsunog sa gipul-ong nga mga sanga