“Ilang Gipatigom ang Sanhedrin”

ANG hataas nga saserdote ug ang mga magmamando sa mga Hudiyo naglibog. Unsay ilang buhaton aron mapahunong ang kaguliyang maylabot kang Jesu-Kristo? Milampos sila sa pagpapatay kaniya, apan karon ang mga tinun-an ni Jesus nagsangyaw sa tibuok Jerusalem bahin sa iyang pagkabanhaw. Unsaon sila pagpahilom? Aron makadesisyon, ang hataas nga saserdote ug ang iyang mga luyoluyo ‘nagpatigom sa Sanhedrin,’ ang korte suprema sa mga Hudiyo.—Buhat 5:21.

Sa unang-siglo nga Israel, ang Romanong Gobernador nga si Poncio Pilato adunay dakong awtoridad. Apan sa unsang paagi nakiglabot ang Sanhedrin kang Pilato? Unsa ka dako ang sakop sa ilang awtoridad? Kinsay naglangkob sa Sanhedrin? Ug sa unsang paagi kini naglihok?

Pagkaugmad sa Sanhedrin

Ang Gregong pulong nga gihubad ug “Sanhedrin” literal nga nagkahulogang “nag-uban sa pagpanglingkod.” Kini maoy usa ka termino nga kasagarang gigamit alang sa usa ka panagkatigom. Sa tradisyon sa mga Hudiyo, kini sagad nagtumong sa usa ka relihiyosong lawas sa mga maghuhukom, o hukmanan.

Ang mga magsusulat sa Talmud, nga gihikay human malaglag ang Jerusalem sa 70 K.P., naghubit sa Sanhedrin nga daw kini usa ka karaang lawas sa mga maghuhukom. Sila nagtuo nga kini gilangkoban kanunay sa mga eskolar nga nagtigom aron debatehan ang mga punto sa balaod sa mga Hudiyo ug nga kini nagsugod sukad pa sa pagtigom ni Moises sa 70 ka ansiyano nga mitabang kaniya sa pagpanguna sa Israel. (Numeros 11:16, 17) Wala uyoni  sa mga historyano kining ideyaha. Sila nag-ingon nga ang kahikayan nga susama sa unang-siglo nga Sanhedrin mitungha lang panahon sa pagmando sa mga Persiano sa Israel. Ang mga historyano nagtuo usab nga ang makinaadmanong grupo sa mga Talmudista morag mas mohaom sa ikaduha ug ikatulong siglo nga rabinikong mga panagkatigom, dili sa Sanhedrin. Busa, kanus-a nagsugod ang Sanhedrin?

Ang Bibliya nagbutyag nga ang mga nadestiyero sa Babilonya nga namalik sa Juda sa 537 W.K.P. adunay usa ka sistema nga makamando sa usa ka nasod. Si Nehemias ug Esdras naghisgot ug mga prinsipe, mga ansiyano, mga hamili, ug luyoluyong mga magmamando—lagmit ang sinugdanan sa umaabot nga Sanhedrin.—Esdras 10:8; Nehemias 5:7.

Ang yugto gikan sa pagkahuman sa Hebreohanong Kasulatan ngadto sa pagsulat sa Ebanghelyo ni Mateo maoy panahon sa kaguliyang sa mga Hudiyo. Sa 332 W.K.P., gikontrolar ni Alejandrong Bantogan ang Judea. Human mamatay si Alejandro, ang Judea nailalom sa duha ka Gregong mga gingharian sa iyang dominyo—ang una mao ang iya sa mga Ptolemy, ug ang ikaduha mao ang iya sa mga Seleucid. Sumala sa mga talaan sa pagmando sa mga Seleucid, nga nagsugod sa 198 W.K.P., atong makita ang unang paghisgot sa usa ka senado sa mga Hudiyo. Kini nga panagkatigom lagmit limitado rag awtoridad, apan pinaagi niini morag ang mga Hudiyo ang nagmando sa ilang nasod.

Sa 167 W.K.P., ang Seleucid nga Haring Antiochus IV (Epiphanes) misulay sa pagpatuman sa Gregong kultura nganha sa mga Hudiyo. Iyang gipasipalahan ang templo sa Jerusalem pinaagi sa paghalad ug baboy alang kang Zeus diha sa halaran niini. Tungod niini nahitabo ang pag-alsa nga nianang panahona ang mga Macabeo wala na magpailalom sa Seleucid nga pagmando ug ilang gitukod ang dinastiya sa mga Hasmonaeano. a Sa samang panahon, ang mga eskriba ug mga Pariseo—mga lider sa katawhan nga nagpaluyo sa pag-alsa—nakabatog awtoridad diha sa pamunoan sa nasod puli sa mga saserdote.

Naugmad ang Sanhedrin sumala sa pagkahubit niini diha sa Gregong Kasulatan. Kini nahimong administratibong konseho sa nasod ug supremong lawas sa mga maghuhukom nga magbadbad sa kahulogan sa balaod sa mga Hudiyo.

Ang Pagkatimbang sa Gahom

Pag-abot sa unang siglo, ang Roma maoy nagkontrolar sa Judea. Apan ang mga Hudiyo adunay dakong kagawasan. Polisa sa Roma nga hatagan ug katungod ang mga nasod nga sakop niini sa pagpili sa gusto nilang matang sa gobyerno. Busa, ang Romanong mga opisyal wala manghilabot sa mga katungdanan nga gihimo sa lokal nga mga hukmanan, ug sila naglikay sa mga problema nga mahimong motungha gumikan sa kalainan sa kultura. Ang tuyo mao ang pagpalambo sa kalinaw ug pagdasig sa pagkamaunongon sa mga tawo pinaagi sa pagtugot kanila sa pagtuman sa kaugalingon nilang mga kostumbre ug sa pagmando sa ilang kaugalingon. Gawas sa pagtudlo ug pagtangtang sa hataas nga saserdote—nga mao ang pangulo sa Sanhedrin—ug sa pagpaningil ug buhis, ang mga Romano mangilabot lamang sa kalihokan sa mga Hudiyo kon nalangkit ang ilang pagmando ug ang ilang mga intereses. Sumala sa gipakita  sa kahimtang maylabot sa paghusay kang Jesus, morag giampingan sa Roma ang iyang awtoridad sa pagpahamtang ug silot nga kamatayon.—Juan 18:31.

Busa ang Sanhedrin maoy nagdumala sa kadaghanan sa nasodnong mga kalihokan sa mga Hudiyo. Kini adunay mga polis nga mahimong manakop. (Juan 7:32) Ang ubos nga mga hukmanan maoy naghusay sa ginagmayng mga krimen ug sibil nga mga kaso nga dili hilabtan sa mga Romano. Kon ang ubos nga mga hukmanan dili makadesisyon sa usa ka kaso, kini ilang ipasaka sa Sanhedrin, nga maoy mohimo sa kataposang desisyon.

Aron mahuptan ang mga pribilehiyo niini, kinahanglang mentinahon sa Sanhedrin ang kalinaw ug paluyohan ang pagmando sa Roma. Apan kon ang mga Romano magsuspetsa nga may nahimong politikal nga kalapasan, sila mangilabot ug molihok sumala sa giisip nilang nahiangay. Ang usa sa maong kaso mao ang pagdakop kang apostol Pablo.—Buhat 21:31-40.

Pagkahimong Membro sa Hukmanan

Ang Sanhedrin dunay 71 ka membro—ang hataas nga saserdote ug ang 70 ka inilang mga tawo sa nasod. Sa panahon sa Roma, kini gilangkoban sa hamiling mga saserdote (kadaghanan mga Saduseo), dungganong mga tawo, ug edukadong mga eskriba sa hut-ong sa mga Pariseo. Ang hamiling mga saserdote, nga gipaluyohan sa mga dagkong tawo, maoy nagdominar sa hukmanan. b Samtang gihuptan sa mga Saduseo ang tradisyonal nga mga panghunahuna, ang mga Pariseo maoy matugoton ug kadaghanan kanila maoy ordinaryong mga tawo nga may dakong impluwensiya sa katawhan. Sumala sa historyano nga si Josephus, kontra-gustong gisunod sa mga Saduseo ang gipatuman sa mga Pariseo. Gipahimuslan ni Pablo ang ilang panagbangi ug kasungian sa pagtuo sa dihang gidepensahan niya ang iyang kaugalingon atubangan sa Sanhedrin.—Buhat 23:6-9.

Tungod kay ang kadaghanang membro sa Sanhedrin maoy mga dungganon, halos permanente na ang pagkamembro niini ug ang mga bakante pulihan sa itudlo sa presenteng mga membro. Sumala sa Mishnah, ang bag-ong mga membro kinahanglang “mga saserdote, mga Levihanon, ug Israelinhon kansang mga anak nga babaye gitugotan sa pagpamana sa mga saserdote,” sa ato pa, mga Hudiyo nga makapatunghag talaan sa kagikan nga magpamatuod sa pagkatinuod sa ilang kagikan. Sanglit ang hataas nga hukmanan mao man ang nagdumala sa sistema sa mga hukmanan sa tibuok nasod, morag makataronganon nga ang mga tawo nga maayog reputasyon sa ubos nga mga hukmanan mao ang ituboy ngadto sa katungdanan sa pagkamembro sa Sanhedrin.

Teritoryo ug Awtoridad

Gitahod pag-ayo sa mga Hudiyo ang Sanhedrin, ug ang mga maghuhukom sa ubos nga mga hukmanan obligadong modawat sa mga desisyon niini, kay kon dili, sila mahimong silotan ug kamatayon. Ang hukmanan ilabinang interesado bahin sa kuwalipikasyon sa mga saserdote ug sa mga butang nga naglangkit sa Jerusalem, sa templo niini, ug sa pagsimba diha sa templo. Sa pagkatinuod, ang teritoryo sa Sanhedrin mao ang tibuok Judea lamang. Apan kay ang Sanhedrin mao man ang kataposang awtoridad sa pagbadbad sa kahulogan sa Balaod, kini adunay dakong impluwensiya sa moral nga mga sukdanan sa mga Hudiyo bisan asa. Pananglitan, gimandoan sa hataas nga saserdote ug sa iyang konseho ang mga lider sa mga sinagoga sa Damasco sa pagkooperar maylabot sa pagdakop sa mga sumusunod ni Kristo. (Buhat 9:1, 2; 22:4, 5; 26:12) Sa samang paagi, ang mga Hudiyo nga nangadto sa Jerusalem alang sa mga pista lagmit namauli dala ang balita bahin sa gipahayag sa Sanhedrin.

Sumala sa Mishnah, ang Sanhedrin lamang ang may katungod sa paghusay sa nasodnong mga isyu, sa pagdumala sa mga maghuhukom nga wala mosunod sa ilang mga desisyon, ug sa paghukom sa mini nga mga manalagna. Si Jesus ug Esteban miatubang sa hukmanan sa sumbong nga pagpasipala, si Pedro ug Juan gisumbong ingong mga tigdaot sa nasod, ug si Pablo ingong tigpasipala sa templo.—Marcos 14:64; Buhat 4:15-17; 6:11; 23:1; 24:6.

Paghukom Kang Jesus ug sa Iyang mga Tinun-an

Gawas sa mga Igpapahulay ug balaang mga adlaw, ang Sanhedrin magtigom kada adlaw gikan sa  halad sa buntag hangtod sa halad sa gabii. Ang mga husay ginahimo lamang sa adlaw. Sanglit ang mga sentensiya nga kamatayon dili ipahayag hangtod sa sunod adlaw pagkahuman sa husay, ang maong mga kaso dili himoon antes sa Igpapahulay o sa usa ka pista. Ang mga saksi hugot nga gipahimangnoan mahitungod sa kaseryoso sa pag-ulag inosenteng dugo. Busa, ang husay nga gihimo sa gabii ug ang paghukom kang Jesus nga gihimo sa balay ni Caifas antes sa pista maoy ilegal. Mas daotan pa, ang mga maghuhukom pa gayod ang nangitag mini nga mga saksi ug nagdani kang Pilato sa pagpapatay kang Jesus.—Mateo 26:57-59; Juan 11:47-53; 19:31.

Ang Talmud nag-ingon nga ang mga maghuhukom labot sa bug-at nga mga kaso naningkamot sa pagluwas sa sinumbong panahon sa dili-dinalidali nga mga husay. Bisan pa niana, si Esteban, sama kang Jesus una kaniya, wala husaya sa ingon. Ang iyang gisulti atubangan sa Sanhedrin misangpot sa pagbato kaniya sa magubtanong panon sa mga tawo. Kon wala pa mangilabot ang mga Romano, napatay na unta si apostol Pablo ubos sa susamang mga kahimtang. Nagkunsabo pa gani ang mga maghuhukom sa Sanhedrin sa pagpatay kaniya.—Buhat 6:12; 7:58; 23:6-15.

Maayo na lang kay dunay pipila ka tarong nga mga membro sa hukmanan. Ang usa ka batan-ong magmamando sa mga Hudiyo nga nakigsulti kang Jesus lagmit membro sa Sanhedrin. Bisan tuod nakababag ang kabahandianon sa maong tawo, siya lagmit adunay maayong mga hiyas, tungod kay gidapit man siya ni Jesus nga mahimong Iyang sumusunod.—Mateo 19:16-22; Lucas 18:18, 22.

Ang kahadlok kon unsa tingaliy hunahunaon sa iyang kaubang mga maghuhukom mao ang nakaaghat kang Nicodemo, “usa ka magmamando sa mga Hudiyo,” sa pagduaw kang Jesus sa kagabhion. Bisan pa niana, gidepensahan ni Nicodemo si Jesus atubangan sa Sanhedrin pinaagi sa pagsukna: “Ang atong balaod dili magahukom sa usa ka tawo gawas kon kini makapaminaw una gikan kaniya ug mahibaloan ang iyang gibuhat, dili ba?” Sa ulahi, si Nicodemo nagdalag “usa ka rolyo nga mira ug mga aloe” sa pag-andam sa lawas ni Jesus alang sa paglubong.—Juan 3:1, 2; 7:51, 52; 19:39.

Si Jose nga taga-Arimatea, laing membro sa Sanhedrin, maisogong mihangyo kang Pilato nga kuhaon niya ang lawas ni Jesus ug ilubong kini sa iyang bag-ong lubnganan. Si Jose “nagpaabot sa Gingharian sa Diyos,” apan ang kahadlok sa mga Hudiyo nagpugong kaniya sa pagpaila sa iyang kaugalingon ingong usa sa mga tinun-an ni Jesus. Hinunoa, dalayegon si Jose tungod kay wala siya mobotar dapig sa Sanhedrin sa ilang laraw sa pagpapatay kang Jesus.—Marcos 15:43-46; Mateo 27:57-60; Lucas 23:50-53; Juan 19:38.

Ang membro sa Sanhedrin nga si Gamaliel maalamong nagtambag sa iyang mga isigkamaghuhukom nga dili hilabtan ang mga tinun-an ni Jesus. “Kay kon dili,” matod niya, “basin baya hinuon nga makaplagan kamo nga mga kaaway diay sa Diyos.” (Buhat 5:34-39) Unsay nakapugong sa hataas nga hukmanan sa pag-ila nga ang Diyos nagpaluyo kang Jesus ug sa iyang mga tinun-an? Inay tuohan ang mga milagro ni Jesus, ang Sanhedrin nangatarongan: “Unsay atong buhaton, tungod kay kining tawhana nagbuhat ug daghang ilhanan? Kon pasagdan lang nato siya niini, silang tanan magbutang ug pagtuo kaniya, ug moanhi ang mga Romano ug kuhaon ang atong dapit ug ang atong nasod.” (Juan 11:47, 48) Ang kahakog sa gahom maoy nagtuis sa hustisya sa hataas nga hukmanan sa mga Hudiyo. Sa susama, imbes malipay sa dihang giayo sa mga tinun-an ni Jesus ang mga tawo, ang relihiyosong mga lider “napuno sa pangabugho.” (Buhat 5:17) Ingong mga maghuhukom, angay unta silang mahadlok sa Diyos ug mahimong makiangayon, apan kadaghanan kanila daotan ug dili matinud-anon.—Exodo 18:21; Deuteronomio 16:18-20.

Paghukom sa Diyos

Tungod sa pagkamasinupakon sa Israel sa Balaod sa Diyos ug sa pagsalikway nila sa Mesiyas, sa kataposan gisalikway ni Jehova kanang nasora ingong iyang piniling katawhan. Niadtong 70 K.P., gilaglag sa mga Romano ang siyudad sa Jerusalem ug ang templo niini ug gitapos ang tibuok sistema sa mga butang sa mga Hudiyo ug hasta ang Sanhedrin mismo.

Ang tinudlong Maghuhukom ni Jehova, nga mao si Jesu-Kristo, maoy magtino kon duna bay angayng banhawon sa mga membro sa Sanhedrin sa unang siglo ug kon si kinsa kanila ang nakasala batok sa balaang espiritu. (Marcos 3:29; Juan 5:22) Kita makaseguro nga sa paghimo sa maong mga desisyon, si Jesus molihok uban ang hingpit nga hustisya.—Isaias 11:3-5.

[Mga footnote]