Nagpabilin Bang Awaaw ang Juda?

GITAGNA sa Bibliya nga ang yuta sa gingharian sa Juda pagagun-obon sa mga Babilonyanhon ug magpabiling awaaw hangtod makapauli ang binihag nga mga Hudiyo. (Jeremias 25:8-11) Ang labing dakong pamatuod nga kining tagnaa natuman mao ang inspiradong asoy sa kasaysayan nga gitala mga 75 ka tuig human nakabalik sa ilang yutang natawhan ang unang grupo sa namauli nga mga binihag. Kini nag-ingon nga “gidalang binihag ngadto sa Babilonya [sa hari sa Babilonya] kadtong mga nahibilin gikan sa espada, ug sila nahimong mga alagad niya ug sa iyang mga anak nga lalaki hangtod nga ang paghari sa Persia misugod.” Ug kini ang gikataho mahitungod sa gingharian sa Juda: “Sa tanang adlaw sa pagkabiniyaan kini nagtuman sa igpapahulay.” (2 Cronicas 36:20, 21) Aduna bay arkeolohikal nga pamatuod niini?

Sa basahong Biblical Archaeology Review, si Ephraim Stern, usa ka propesor sa arkeolohiya sa Palestina sa Hebrew University, nag-ingon: “Ang mga Asiryanhon ug mga Babilonyanhon naglaglag sa dakong bahin sa karaang Israel, apan ang arkeolohikal nga pamatuod bahin sa epekto sa ilang pagpangsakop nagbutyag ug duha ka magkalahi kaayo nga mga asoy.” Siya nagsaysay: “Samtang ang mga Asiryanhon nagbilin ug klarong mga ebidensiya sa ilang presensiya sa Palestina, sa mga Babilonyanhon walay makitang ebidensiya sa pagpanglaglag. . . . Kami walay nakaplagang pamatuod sa pagpangsakop hangtod miabot ang mga Persianhon . . . Wala gayoy ebidensiya sa pagpangsakop. Nianang panahona, walay lungsod nga gilaglag sa mga Babilonyanhon ang gipuy-an pag-usab.”

Ang propesor nga si Lawrence E. Stager sa Harvard University miuyon niini. “Sa tibuok Filistia, ug sa ulahi sa tibuok Juda,” matod niya, ang polisa sa hari sa Babilonya nga “sunog-yuta miresultag hilabihang pagkaumaw sa yuta sa kasadpang bahin sa Suba sa Jordan.” Midugang si Stager: “Sa pagmando na lamang ni Ciro nga Bantogan, ang Persianhong manununod sa mga Babilonyanhon, nga naglungtad pag-usab ang arkeolohikal nga mga rekord . . . sa Jerusalem ug Juda, diin daghang nadestiyero nga mga Hudiyo ang namalik sa ilang yutang-natawhan.”

Oo, ang pulong ni Jehova bahin sa pagkaawaaw sa Juda natuman gayod. Ang mga tagna ni Jehova nga Diyos kanunayng mamatuman. (Isaias 55: 10, 11) Kita bug-os nga makasalig kang Jehova ug sa mga saad nga narekord sa iyang Pulong, ang Bibliya.—2 Timoteo 3:16.