Sugilanon sa Kinabuhi

Ang Among Pakigbisog sa Pagpabiling Lig-on sa Espirituwal

Sumala sa Giasoy ni Rolf Brüggemeier

Ang unang sulat nga akong nadawat human mabilanggo naggikan sa usa ka higala. Iya akong gipahibalo nga ang akong inahan ug ang akong mga manghod nga lalaki—sila si Peter, Jochen, ug Manfred—gidakop usab. Mao nga ang duha nako ka manghod nga babaye mao na lay nahibilin nga walay mga ginikanan o mga igsoon. Nganong gilutos man sa mga awtoridad sa Sidlakang Alemanya ang among pamilya? Unsay nakatabang kanamo sa pagpabiling lig-on sa espirituwal?

ANG Gubat sa Kalibotan II nagtugaw sa malinawon namong pagkabata; among nakat-onan mismo ang kapintas sa gubat. Si Papa miduyog sa kasundalohan sa Alemanya ug namatay ingong usa ka binilanggo sa gubat. Nagpasabot kini nga si Mama Berta na lay moatiman sa unom niya ka anak nga nagpanuigon ug usa ngadto sa 16 anyos.

Ang relihiyon nga iyang gianiban nakapahigawad gayod kang Mama maylabot sa relihiyon, mao nga dili na siya gustong makabati pa bahin sa Diyos. Apan usa niana ka adlaw sa 1949, si Ilse Fuchs, usa ka maalamon nga babaye nga gamayon ug pamarog, miabot sa among balay aron sa pagpakig-estorya bahin sa Gingharian sa Diyos. Ang iyang mga pangutana ug pangatarongan nakapaikag kang Mama. Usa ka pagtuon sa Bibliya ang naghatag kang Mama ug paglaom.

Apan, kaming mga lalaki nagduhaduha sa sinugdan. Ang mga Nazi ug dayon ang mga Komunista naghatag ug talagsaon kaayong mga panaad, nga nakapahigawad lamang kanamo. Bisan tuod matahapon kami sa bisan unsang bag-ong mga panaad, kami nakadayeg sa dihang among nahibaloan nga dunay mga Saksi nga napriso sa mga kampo konsentrasyon tungod sa ilang pagdumili sa pagpaluyo sa gubat. Pagkasunod tuig, si Mama, si Peter, ug ako nabawtismohan.

Ang among kinamanghorang lalaki nga si Manfred  nabawtismohan usab, apan dayag nga ang kamatuoran sa Bibliya wala makagamot sa iyang kasingkasing. Sa dihang gidili sa mga Komunista ang among buluhaton sa 1950 ug sa dihang gilisodlisod siya sa kapolisan—ang ilado nga Stasi—iyang gibutyag kon diin kami nagtigom. Mao kanay hinungdan nga nadakpan ang akong inahan ug ang akong mga manghod.

Pag-alagad Ilalom sa Pagdili

Tungod sa pagdili, kinahanglan nga among ipayuhot ang mga literatura sa Bibliya ngadto sa Sidlakang Alemanya. Sanglit ako ang tigdala, akong kuhaon ang mga suplay didto sa kasadpang bahin sa Berlin, diin wala idili ang among mga literatura, ug dad-on kini latas sa utlanan. Makadaghan akong nakaikyas sa kapolisan, apan sa Nobyembre 1950, ako nadakpan.

Gibalhog ako sa Stasi sa usa ka selda sa ilalom sa yuta nga walay bentana. Dili ko nila pakatulgon sa maadlaw, ug sa magabii ila akong sukitsukiton ug usahay kulatahon. Wala ako mahibalo kon hain na ang akong pamilya hangtod sa Marso 1951 sa dihang si Mama, Peter, ug Jochen mitambong sa akong bista. Ako gisentensiyahan ug unom ka tuig nga pagkabilanggo.

Sila si Peter, Jochen, ug Mama gidakop unom ka adlaw liwas sa akong bista. Human niana, usa ka sister ang misagop sa akong manghod nga babaye nga si Hannelore, nga nag-edad ug 11, ug ang akong iyaan maoy misagop kang Sabine, nga nag-edad ug 7. Ang mga guwardiyang Stasi nagtratar kang Mama ug sa akong mga manghod ingong kuyaw nga mga kriminal, nga nagkuha pa gani sa mga liston sa ilang mga sapatos. Sila pabiling nagtindog hangtod nahuman ang pagsukitsukit. Sila usab gisentensiyahan ug tagun-om ka tuig nga pagkabilanggo.

Sa 1953, ang ubang binilanggo nga mga Saksi ug ako patrabahoon unta sa usa ka tugpahanan sa militar, apan wala namo kadto dawata. Gilain kami sa mga awtoridad sulod sa 21 ka adlaw isip silot, nga walay trabaho, walay sulat, ug gamay rag pagkaon. Gihipos sa pipila ka Kristohanong mga sister ang ilang gamayng rasyon sa pagkaon ug gipayuhot kini kanamo. Tungod niini akong nailaila si Anni, nga usa sa maong mga sister, ug naminyo kaniya human siya buhii sa 1956 ug ako sa 1957. Usa ka tuig human sa among kasal, natawo ang among anak nga babaye nga si Ruth. Sila si Peter, Jochen, ug Hannelore nangaminyo usab nianang mga panahona.

Mga tulo ka tuig human sa akong pagkagawas, ako gidakop pag-usab. Usa ka opisyal sa Stasi misulay sa pagdani kanako nga mahimong impormer. Siya miingon: “Minahal nga G. Brüggemeier, palihog paminsar pag-ayo. Nahibalo ka kon sama sa unsa ang mabilanggo, ug dili kami gustong mabilanggo ka pag-usab. Makapabilin kang Saksi, makapadayon sa imong mga pagtuon, ug makasangyaw bahin sa Bibliya kon buot nimo. Gusto lang namo nga imo kaming pahibaloon sa kinaulahiang mga kasayoran. Hunahunaa lang ang imong asawa ug gamayng anak.” Ang kataposang tudling pulong maoy nakapabalaka pag-ayo kanako. Apan, nahibalo ako nga bisag mabilanggo  ko, mas maatiman ni Jehova ang akong pamilya kay kanako, ug wala gayod ako masayop!

Ang mga awtoridad misulay sa pagpugos kang Anni sa pagtrabaho nga bug-os panahon ug nagtugot sa ubang mga tawo sa pag-atiman kang Ruth sa tibuok semana. Wala mosugot si Anni ug siya nagtrabaho sa magabii aron iyang maatiman si Ruth sa maadlaw. Buotan kaayo ang among espirituwal nga mga igsoon ug gihatagan nilag daghang butang ang akong asawa nga nakapanghatag pa gani siya sa uban. Sa kasamtangan, ako nabilanggo ug halos unom pa ka tuig.

Kon sa Unsang Paagi Among Nahuptan ang Among Pagtuo Samtang Nabilanggo

Sa akong pagbalik sa bilanggoan, ang mga Saksi nga akong gikauban sa selda maikagon kaayong mahibalo kon unsay kinaulahiang gipatik. Malipayon gayod ako nga ako mainampingong nagtuon sa magasing Bantayanang Torre ug regular nga nagtambong sa mga tigom, aron ako mahimong tuboran sa espirituwal nga pagdasig kanila!

Sa dihang among gipangayoan ang mga guwardiya ug Bibliya, sila mitubag: “Ang paghatag ug Bibliya sa mga Saksi ni Jehova sama ra ka peligroso sa paghatag ug mga himan sa usa ka binilanggong kawatan aron makaikyas.” Matag adlaw, ang nanguna nga mga igsoon magpili ug usa ka teksto sa Bibliya nga hisgotan. Panahon sa among tunga-sa-oras nga paglakawlakaw diha sa lagwerta, mas interesado kami sa paghisgot sa teksto nianang adlawa kay sa pag-ehersisyo ug paghanggap ug lab-as nga hangin. Bisan tuod kami kinahanglang maglagyo ug 15 ka piye ug wala tugoting mag-estorya, kami makalugar gihapon sa pagpasa sa teksto ngadto sa lain. Balik sa among mga selda, among tapoon ang nadunggan sa matag usa, ug dayon ipahigayon namo ang among adlaw-adlaw nga panaghisgot sa Bibliya.

Sa ngadtongadto, gibisto kami sa usa ka impormer, ug ako gibartolina. Malipayon gayod ako nga niadtong tungora nakasag-ulo na ako ug gatosan ka teksto! Akong gihimo nga puliki ang akong kaugalingon pinaagi sa pagpamalandong sa nagkalainlaing mga topiko sa Bibliya. Dayon ako gibalhin ngadto sa laing bilanggoan, diin gibutang ako sa guwardiya sa usa ka selda uban sa duha pa ka Saksi ug—sa tuman namong kalipay—kami gihatagag Bibliya. Human sa unom ka bulan nga pagbartolina, ako nalipay nga nakapakighisgot na usab sa mga topiko sa Bibliya uban sa mga isigkamagtutuo.

Ang akong manghod nga si Peter naghubit kon unsay nakatabang kaniya sa paglahutay didto sa laing bilanggoan: “Akong gihunahuna ang kinabuhi sa bag-ong kalibotan ug akong gipuno kanunay ang akong hunahuna ug mga teksto sa Bibliya. Kaming mga Saksi nagpalig-on sa usag usa pinaagi sa pagsuknag mga pangutana bahin sa Bibliya o sa paghatag ug mga pasulit sa Bibliya. Lisod ang kinabuhi. Usahay 11 mi nga magpunsisok sa 12-metro-kuwadrado nga luna. Didto kami mangaon, matulog, maligo, mangihi ug malibang pa gani. Kami nahimong nerbiyoso ug sapoton.”

Ang usa pa nako ka manghod nga si Jochen, nahinumdom sa iyang mga kasinatian sa bilanggoan: “Akong gikanta ang mga awit nga akong nahinumdoman gikan sa among songbok. Matag adlaw akong gipamalandong ang usa ka teksto nga akong nasag-ulo. Human nga ako gibuhian, akong gipadayon ang usa ka maayong rutina sa espirituwal nga pagtulon-an. Matag adlaw, akong basahon ang adlaw-adlaw nga teksto sa Bibliya uban sa akong pamilya. Among pangandaman usab ang tanang tigom.”

Si Mama Gipagawas sa Bilanggoan

Human mabilanggo ug kapig diyutay sa duha ka tuig, si Mama gibuhian. Gigamit niya ang iyang kagawasan sa pagtuon sa Bibliya uban kang Hannelore ug Sabine, nga nagtabang kanila aron malig-on ang pundasyon sa ilang pagtuo. Iyang gitudloan usab sila kon unsaon pagdumala ang mga isyu nga mahimong motungha sa eskuylahan tungod sa ilang pagtuo sa Diyos. Si Hannelore miingon: “Kami wala magsapayan sa mga sangpotanan tungod kay sa balay pa lang gipalig-on na namo ang usag usa. Among nasagubang ang bisan unsang kalisdanan nga among naagoman tungod sa lig-ong bugkos sa among pamilya.”

Si Hannelore mipadayon: “Kami usab nagtaganag espirituwal nga pagkaon sa among mga igsoon sa bilanggoan. Among gikinamot pagkopya diha sa waxed paper ang tibuok gula sa Ang Bantayanang Torre, nga pino ang pagkasulat niini. Dayon among puston ang mga panid diha sa papel nga dili mabasag tubig ug isuksok kini diha sa mga pinaugang pasas nga among ipadala matag bulan. Malipayon gayod kami nga makabati nga ang mga pasas ‘lami kaayo.’ Giganahan kaayo kami sa among buluhaton nga ako makaingon nga kadto maoy usa ka talagsaong panahon.”

 Pagkinabuhi Ilalom sa Pagdili

Gihubit ni Peter kon sama sa unsa ang pagkinabuhi sulod sa daghang katuigan ilalom sa pagdili sa Sidlakang Alemanya: “Kami magtigom diha sa pribadong mga balay sa ginagmayng mga grupo, nga dili magdungan sa pag-abot ug pagbiya. Sa matag tigom, magsabot kami kon asa himoon ang sunod nga tigom. Gihimo namo kini pinaagig mga signal ug sinulat nga mga nota tungod kay anaa kanunay ang kapeligrohan nga sekretong maminaw ang mga Stasi.

Si Hannelore miingon: “Usahay makadawat kamig mga rekording sa teyp sa mga programa sa asembliya. Tungod niini malipayon kaayo ang among panagkatigom. Ang among gamayng grupo magtigom aron sa pagpaminaw sulod sa daghang oras nga pagpanudlo sa Bibliya. Bisan tuod dili namo makita ang mga mamumulong, among sundan pag-ayo ang programa ug magkuhag mga nota.”

Si Peter miingon: “Ang among Kristohanong mga igsoon sa ubang mga nasod naningkamot gayod aron mahatagan kamig literatura sa Bibliya. Sa miaging mga katuigan sa wala pa mahugno ang Berlin Wall sa 1989, sila nagpatik ug linain nga gagmayng mga publikasyon alang namo. Ang uban nagpameligro sa ilang mga sakyanan, salapi, ug bisan sa ilang kagawasan aron ikahatod lang ang espirituwal nga pagkaon ngadto sa Sidlakang Alemanya. Usa niana ka gabii, ang magtiayon nga among gihulat wala moabot. Nakit-an diay sa mga polis ang mga literatura ug gikompiskar ang ilang sakyanan. Bisan pa sa mga kapeligrohan, wala gayod kami maghunahuna sa paghunong sa buluhaton aron lang makabaton ug mas malinawong kinabuhi.”

Si Manfred, ang akong manghod nga nagbudhi kanamo niadtong 1950, naghubit kon unsay nakatabang kaniya nga makabalik pag-usab ug makahupot sa iyang pagtuo: “Human sa akong pagkabilanggo sulod sa pipila ka bulan, mibalhin ako ngadto sa Kasadpang Alemanya ug mibiya sa kamatuoran sa Bibliya. Mibalik ako sa Sidlakang Alemanya sa 1954 ug naminyo pagkasunod tuig. Wala madugay ang akong asawa midawat sa kamatuoran sa Bibliya, ug nabawtismohan siya sa 1957. Sa ngadtongadto, gihasol ako sa akong tanlag, ug sa tabang sa akong asawa, ako mibalik sa kongregasyon.

“Ang Kristohanong mga igsoon nga nakaila nako sa wala pa ako mobiya sa kamatuoran mahigugmaong midawat kanako pag-usab, nga daw wala ray nahitabo. Ang ilang mapahiyomong pagtimbaya ug paghalog kanako makapadasig kaayo. Malipayon kaayo ako nga mahiusa pag-usab kang Jehova ug sa akong mga igsoon.”

Ang Espirituwal nga Pakigbisog Nagpadayon

Ang tanan sa among pamilya nakigbisog pag-ayo alang sa pagtuo. Matod pa sa akong manghod nga si Peter: “Sukad masukad, gilibotan kami karon ug daghang kabaldahan ug materyal nga mga tentasyon. Panahon sa pagdili, kontento na kami sa among nabatonan. Pananglitan, walay usa kanamo ang gustong mobalhin sa laing grupo sa pagtuon tungod lang sa kaugalingong mga katarongan, ug walay mireklamo nga ang mga tigom layo kaayo ug lawom nang gabii. Kaming tanan malipayon nga motambong, bisan pag ang uban kanamo kinahanglang maghulat hangtod sa alas 11:00 s.g. alang sa among turno sa pagbiya sa tigomanan.”

Niadtong 1959, nakahukom si Mama sa pagbalhin ngadto sa Kasadpang Alemanya uban kang  Sabine, nga 16 anyos na niadtong higayona. Tungod kay buot silang moalagad diin may dakong panginahanglan sa mga magmamantala sa Gingharian, sila gipadala sa sangang buhatan ngadto sa Ellwangen, Baden-Württemberg. Ang kadasig ni Mama bisan pa sa dili maayo niyang panglawas maoy nakadasig kang Sabine sa pagpayunir sa edad nga 18. Sa dihang naminyo si Sabine, si Mama—nga 58 nay pangedaron—nagtuon sa pagmaneho aron mapauswag ang iyang pagpakigbahin sa pagsangyaw. Gipabilhan gayod niya kini nga pag-alagad hangtod sa iyang kamatayon sa 1974.

Bahin nako, human mabilanggo sa halos unom ka tuig sa ikaduha nakong sentensiya, ako gipapahawa sa nasod niadtong 1965 ngadto Kasadpang Alemanya, nga wala mahibalo ang akong pamilya. Apan sa ngadtongadto, ako nahiusa pag-usab sa akong asawa nga si Anni ug sa among anak nga si Ruth. Ako mihangyo sa sangang buhatan kon kami puwedeng makaalagad diin mas dako ang panginahanglan sa mga magmamantala, busa sila mihangyo nga moadto kami sa Nördlingen, Bavaria. Didto nagdako si Ruth ug ang iyang manghod nga si Johannes. Si Anni nagpayunir. Ang iyang maayong panig-ingnan nakadasig kang Ruth sa pagpayunir human dayon sa iyang pagtungha. Ang duha namo ka mga anak naminyo ug mga payunir. Karon sila aduna nay mga pamilya, ug kami nakabaton ug unom ka mga apo.

Sa 1987, akong gipahimuslan ang kahigayonan sa pagretiro ug sayo ug sa pagpayunir uban kang Anni. Tulo ka tuig sa ulahi, ako gidapit ngadto sa sangang buhatan sa Selters sa pagtabang sa pagpalapad sa mga pasilidad. Human niana, kami mitabang sa pagtukod sa unang Assembly Hall sa mga Saksi ni Jehova didto sa kanhing Sidlakang Alemanya, sa Glauchau, diin kami sa ulahi nag-alagad ingong mga tig-atiman. Tungod sa among panglawas, kami mibalik pagpuyo uban sa among anak nga babaye didto sa Nördlingen Congregation, diin kami nagpayunir.

Sa akong dakong kalipay, ang tanan nakong mga igsoon ug kadaghanan sa mga membro sa among pamilya nagpadayon sa pag-alagad sa among kahibulongang Diyos nga si Jehova. Latas sa katuigan, among nakat-onan nga basta kami magpabiling lig-on sa espirituwal, kami makasinati sa kamatuoran sa mga pulong sa Salmo 126:3: “Si Jehova nagbuhat ug usa ka dakong butang sa iyang gibuhat kanamo. Kami nagmalipayon.”

[Hulagway sa panid 13]

Sa among adlaw sa kasal, sa 1957

[Hulagway sa panid 13]

Uban sa akong pamilya sa 1948: (atubangan, wala patuo) si Manfred, si Mama Berta, si Sabine, si Hannelore, si Peter; (likod, wala patuo) ako ug si Jochen

[Mga hulagway sa panid 15]

Usa ka gamayng libro nga gigamit panahon sa pagdili ug ang aparato sa “Stasi” aron sekretong madunggan ang panagsultihay

[Credit Line]

Forschungs- und Gedenkstätte NORMANNENSTRASSE

[Hulagway sa panid 16]

Uban sa akong mga igsoon: (atubangan, wala patuo) si Hannelore ug Sabine; (likod, wala patuo) ako, si Jochen, si Peter, ug si Manfred