Mga Tambag nga Mosaler!

ANG katuyoan sa kadaghanang mga tambag nga makaplagan sa mga libro karon nga naghatag ug tambag mao ang pagtabang sa mga tawo nga nag-atubang ug grabeng mga suliran. Ang Bibliya lahi. Bisan tuod makatabang ang tambag niini niadtong anaa sa grabeng kalisdanan, ang Bibliya makahimo ug labaw pa niana. Ang tambag niini makatabang sa usa ka tawo sa paglikay sa mga kasaypanan nga makapalisod sa kinabuhi.

Ang Bibliya ‘makahatag ug kaalam ngadto sa walay kasinatian, ug kahibalo ug katakos sa panghunahuna ngadto sa batan-ong lalaki.’ (Proverbio 1:4) Kon imong ipadapat ang gisulti sa Bibliya, “ang katakos sa panghunahuna magabantay kanimo, ang katakos sa pag-ila magapanalipod kanimo, aron sa pagluwas kanimo gikan sa daotang dalan.” (Proverbio 2:11, 12) Tagda ang pipila ka espesipikong mga pananglitan kon sa unsang paagi ang pagsunod sa tambag sa Bibliya manalipod sa imong panglawas, magpauswag sa imong pamilyahanong kinabuhi, ug maghimo kanimo nga mas maayong trabahante o amo.

Magmakasaranganon sa Paggamit ug Alkoholikong Ilimnon

Wala hukmi sa Bibliya ang makasaranganong pag-inom ug alkoholikong ilimnon. Si apostol Pablo naghisgot nga tambal ang bino sa dihang iyang gitambagan ang batan-ong si Timoteo: “Pag-inom ug diyutayng bino alang sa imong tiyan ug sa subsob nimong pagkasakit.” (1 Timoteo 5:23) Ang ubang mga teksto sa Bibliya nagpakita nga katuyoan sa Diyos nga imnon ang bino, dili lang ingong tambal. Gihubit ang bino nga “makapalipay sa kasingkasing sa may-kamatayong tawo.” (Salmo 104:15) Apan, ang Bibliya nagpasidaan batok sa pagkahimong ‘ulipon sa daghang bino.’ (Tito 2:3) Kini nag-ingon: “Ayaw pagpakig-uban sa mga labihan ka hinginom ug bino, taliwala sa mga ulitan nga tigkaon ug unod. Kay ang palahubog ug ang ulitan modangat sa kakabos.” (Proverbio 23:20, 21) Unsay sangpotanan kon dili sundon ang maong timbang nga tambag? Matikdi ang taho gikan sa pipila lang ka nasod.

Ang Global Status Report on Alcohol 2004 sa World Health Organization nag-ingon: “Tungod sa mga suliran nga nalangkit sa alkoholikong ilimnon, ang mga Irlandes mogastog mga €2.4 bilyones [$3 bilyones, U.S.] kada tuig.” Nalakip niining dakong suliran sa pinansiyal mao ang “gasto sa pagpadoktor ($350 bilyones, U.S.), gasto tungod sa mga aksidente sa sakyanan ($380 bilyones, U.S.), gasto tungod sa mga krimen nga nalangkit sa alkoholikong ilimnon ($126 bilyones, U.S.), pagkaalkansi  gumikan sa mga trabahante nga wala makatrabaho tungod sa alkoholikong ilimnon ($1300 bilyones, U.S.),” nag-ingon ang taho.

Labaw pa sa pinansiyal nga mga suliran, ang pag-abuso sa alkoholikong ilimnon nagpahinabog pag-antos sa tawo. Pananglitan, sa Australia, kapin sa tunga ka milyong tawo ang nakaagom ug pisikal nga pag-abuso sa mga tawong hubog sulod lamang sa 12 ka bulan. Sa Pransiya, ang pag-abuso sa alkoholikong ilimnon maoy hinungdan sa 30 porsiyento sa kapintasan diha sa panimalay. Tungod niini, dili ka ba mouyon nga makataronganon ang tambag sa Bibliya bahin sa alkoholikong ilimnon?

Likayi ang mga Buhat nga Makahugaw sa Lawas

Sukad sa 1942, sa dihang ang pagpanigarilyo dinawat pa sa tanan, kining magasina nagtabang na sa mga magbabasa niini nga makasabot nga ang pagpanigarilyo naglapas sa mga prinsipyo sa Bibliya ug angayng likayan. Ang usa ka artikulo nga gipatik nianang tuiga nangatarongan nga kadtong gustong mopahimuot sa Diyos kinahanglang mosunod sa sugo sa Bibliya nga “hinloan [nila ang ilang] kaugalingon sa tanang kahugawan sa unod ug espiritu.” (2 Corinto 7:1) Karon, mga 65 ka tuig na ang milabay, dili ba napamatud-an nga maalamon kining binase-sa-Bibliya nga tambag?

Sa 2006 ang World Health Organization naghubit sa pagpanigarilyo nga maoy “ikaduha sa pangunang hinungdan sa kamatayon sa tibuok kalibotan.” Kada tuig, mga lima ka milyong tawo ang mangamatay tungod sa pagpanigarilyo. Sa pagtandi, mga tulo ka milyon ang mangamatay kada tuig gumikan sa HIV/AIDS. Sa ika-20ng siglo, gibanabana nga ang pagpanigarilyo mipatay ug mga 100 ka milyong tawo, nga halos katumbas sa gidaghanon sa nangamatay sa tanang gubat nianang sigloha. Sa pagkatinuod, kaylap nang gidawat karon nga maalamon ang paglikay sa pagpanigarilyo.

“Kalagiw Gikan sa Pakighilawas”

Wala kaayo dawata ang ginaingon sa Bibliya bahin sa seksuwal nga mga butang. Sukwahi sa gituohan sa kadaghanan, wala hukmi sa Bibliya ang tanang seksuwal nga tinguha. Apan kini naghatag ug maayong tambag kon sa unsang paagi ipahayag ang seksuwal nga mga tinguha sa tawo. Ang Bibliya nagtudlo nga ang seksuwal nga mga buhat gitagana lamang tali sa minyo nga lalaki ug babaye. (Genesis 2:24; Mateo 19:4-6; Hebreohanon 13:4) Ang pagpakigsekso maoy paagi sa pagpahayag ug pagdawat ug gugma ug malumong pagmahal sa mga magtiayon. (1 Corinto 7:1-5) Ang mga anak nga ipakatawo sa maong magtiayon makapahimulos sa pagbaton ug duha ka ginikanan nga nahigugma sa usag-usa.—Colosas 3:18-21.

Bahin sa pagkamahilayon sa sekso, ang Bibliya nagsugo: “Kalagiw gikan sa pakighilawas.” (1 Corinto 6:18) Unsa ang usa ka katarongan niini? Ang maong bersikulo nagpadayon: “Ang tanang ubang sala nga mahimong himoon sa tawo maoy gawas sa iyang lawas, apan siya nga nagapakighilawas nagapakasala batok sa iyang kaugalingong lawas.” Unsay moresulta kon dili panumbalingon ang tambag sa Bibliya bahin sa sekso?

Tagda kon unsay nagakahitabo sa Tinipong  Bansa. Sa tanang industriyalisadong mga nasod, ang Tinipong Bansa mao karon ang kinadaghanag nagmabdos nga mga tin-edyer—mga 850,000 kada tuig. Daghan sa mga bata nga wala ipakuha sa dihang gisabak matawo nga walay amahan. Walay duhaduha nga daghan niining batan-ong mga inahan naningkamot sa pagpadako sa ilang mga anak sa gugma ug disiplina, ug ang pipila milampos. Apan, ikasubo nga dakog purohan nga mapriso ang mga anak nga lalaki niining tin-edyer nga mga inahan ug ang mga anak nga babaye niini lagmit mahimo usab nga mga inahan samtang tin-edyer pa. Human masusi ang mga estadistika sa miaging pipila ka dekada, ang tigpanukiduki nga si Robert Lerman misulat: “Ang pagdagsang sa usag-ginikanan nga mga pamilya lagmit nakaamot sa pagsaka sa ubang mga suliran sa katilingban, sama sa mas taas nga gidaghanon sa mga estudyante nga nangundang sa pag-eskuyla, pag-abuso sa alkoholikong ilimnon ug droga, pagsabak ug pagpanganak samtang mga tin-edyer pa, ug pagkadelingkuwente sa mga batan-on.”

Kadtong mahilayon sa sekso nag-atubang usab ug grabeng risgo sa panglawas, sa pisikal ug mental. Pananglitan, ang basahong Pediatrics nagtaho: “Sumala sa mga estadistika, ang mga tin-edyer nga aktibo sa pagpakigsekso nameligro nga makaagom ug depresyon ug paghikog.” Kon bahin sa uban pang epekto niini sa panglawas, ang American Social Health Association nag-ingon: “Kapin sa katunga sa tanang tawo [sa Tinipong Bansa] makabaton ug mapasa-sa-sekso nga sakit sa usa ka yugto sa ilang kinabuhi.” Hunahunaa ang kasakit ug pag-antos nga malikayan unta kon gisunod pa ang praktikal nga tambag sa Bibliya bahin sa sekso!

Palig-ona ang Bugkos sa Pamilya

Ang Bibliya wala lamang magpasidaan batok sa makadaot nga mga buhat. Matikdi ang praktikal nga tambag niini bahin sa kon unsaon pagpauswag sa kalidad sa pamilyahanong kinabuhi.

Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Ang mga bana angay nga maghigugma sa ilang mga asawa sama sa ilang kaugalingong mga lawas.” (Efeso 5:28) Imbes lantawong ubos ang ilang mga asawa, ang mga bana giawhag sa pagpuyo uban kanila “sumala sa kahibalo, nga maghatag kanila ug kadungganan samag ngadto sa usa ka sudlanan nga mas mahuyang, ang babaye.” (1 Pedro 3:7) Kon motungha ang panaglalis, ang mga bana gitambagan: “Magpadayon sa paghigugma sa inyong mga asawa ug ayaw pagkasuko nga hilabihan kanila.” (Colosas 3:19) Dili ka ba mouyon nga ang usa ka bana nga magpadapat niining tambaga makabaton sa gugma ug pagtahod sa iyang asawa?

Alang sa mga asawa, ang Bibliya naghatag niini nga sugo: “Ang mga asawa kinahanglang magpasakop sa ilang mga bana ingon nga sa Ginoo, tungod kay ang bana maoy ulo sa iyang asawa ingon nga si Kristo usab maoy ulo sa kongregasyon . . . Ang asawa angay nga adunay halawom nga pagtahod sa iyang bana.” (Efeso 5:22, 23, 33) Dili ba ang usa ka asawa higugmaon gayod sa iyang bana kon mosunod siya niining tambaga sa dihang siya mosulti ngadto—o bahin—sa iyang bana?

Maylabot sa pagbansay sa mga bata, ang tambag sa Bibliya sa mga ginikanan mao nga kamo makigkomunikar sa inyong mga anak ‘sa maglingkod kamo sa inyong balay ug sa maglakaw kamo sa dalan ug sa inyong paghigda ug sa inyong pagbangon.’ (Deuteronomio 6:7) Espesipikong gisugo ang mga amahan sa pagtagana sa ilang mga anak ug moral nga giya ug mahigugmaong disiplina. “Mga amahan, ayaw palagota ang inyong mga anak, kondili magpadayon sa pagmatuto kanila sa disiplina ug sa pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova,” matod pa sa Pulong sa Diyos. (Efeso 6:4) Giingnan usab ang mga anak: “Magmasinugtanon sa inyong mga ginikanan,” ug ‘pasidunggi ang inyong amahan ug ang inyong inahan.’ a—Efeso 6:1, 2.

Sa imong hunahuna, makabenepisyo kaha ang mga pamilya kon ipadapat kining tambaga? Moingon tingali ka nga ‘Oo, morag maayo man kanang paminawon, apan mosaler ba gyod kaha kana?’ Kami nagdapit kanimo sa pagduaw sa lokal nga Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova. Didto makahimamat kag mga pamilya nga naningkamot sa pagpadapat sa maalamong tambag sa Bibliya. Pakigsulti kanila. Matikdi kon giunsa pagtratar sa matag membro sa pamilya ang usag usa. Makita nimo mismo nga ang pagkinabuhi subay sa mga prinsipyo sa Bibliya makahimo gayod sa pamilya nga malipayon!

 Kugihang Trabahante ug Matinud-anon nga Amo

Unsay giingon sa Bibliya bahin sa adlaw-adlaw nga hagit sa paghupot ug trabaho? Kini nag-ingon nga ang usa ka trabahante nga hanas sa iyang trabaho lagmit pabilhan ug pagagantihan. “Nakakita ka na ba ug usa ka tawo nga hanas sa iyang buhat?” nangutana si Haring Solomon. “Siya magatindog sa atubangan sa mga hari.” (Proverbio 22:29) Sa laing bahin, “ang tawong tapolan” makalagot sa iyang amo nga samag “aso alang sa mata.” (Proverbio 10:26) Ang Bibliya nag-awhag sa mga trabahante nga magmatinud-anon ug magmakugihon. “Ang kawatan kinahanglan nga dili na mangawat, hinuon maghago siya, nga magbuhat pinaagi sa iyang mga kamot sa maayong buluhaton.” (Efeso 4:28) Kining tambaga mapadapat bisan kon wala magtan-aw ang amo. “Magmasinugtanon kamo sa inyong mga agalon nga unodnon sa tanang butang, dili pinaagig mga buhat sa pakita-lang nga pag-alagad, ingong mga tigpahimuot sa mga tawo, kondili uban ang katim-os sa kasingkasing, nga may kahadlok kang Jehova.” (Colosas 3:22) Kon ikaw usa ka amo, dili ba nimo pabilhan ang usa ka trabahante nga nagpadapat niining tambaga?

Alang sa mga amo, ang Bibliya nagpahinumdom: “Ang mamumuo takos sa iyang suhol.” (1 Timoteo 5:18) Ang Balaod sa Diyos ngadto sa mga Israelinhon nagsugo sa mga amo nga suholan nila ang ilang mga trabahante sa eksaktong kantidad ug nga dili nila iangan-angan kini. “Dili ka manikas sa imong isigkatawo, ug dili ka manulis. Ang suhol sa usa ka sinuholang mamumuo dili mo pagahawiran sa tibuok gabii hangtod sa pagkabuntag,” misulat si Moises. (Levitico 19:13) Dili ka ba malipay nga magtrabaho alang sa usa ka amo nga nagsunod sa sugo sa Bibliya ug nagsuhol kanimo sa eksaktong kantidad ug wala mag-angan-angan sa paghimo niana?

Usa ka Labaw nga Tinubdan sa Kaalam

Natingala ka ba nga ang usa ka karaang basahon, ang Bibliya, naundan diay ug mga tambag nga praktikal sa atong panahon? Ang hinungdan kon nganong kanunayng mapuslanon ang mga tambag niini, dili sama sa ubang mga basahon, maoy tungod kay ang Bibliya naundan, dili sa pulong sa mga tawo, kondili sa “pulong sa Diyos.”—1 Tesalonica 2:13.

Kami nag-awhag kanimo sa paggahin ug panahon sa pagtuon sa Pulong sa Diyos. Kon buhaton nimo kana, ikaw mobating suod sa Awtor sa Bibliya, si Jehova nga Diyos. Ipadapat ang iyang tambag, ug imong makita nga kini manalipod kanimo gikan sa kadaot ug motabang kanimo sa pagpauswag sa imong kinabuhi. Pinaagi sa pagbuhat niana, ikaw ‘masuod sa Diyos, ug siya makigsuod kanimo.’ (Santiago 4:8) Walay laing basahon ang makatabang kanimo sama niana.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 4]

Sa imong hunahuna, praktikal ba ang panghunahuna sa Bibliya bahin sa alkoholikong ilimnon?

[Hulagway sa panid 5]

Mouyon ka ba sa binase-sa-Bibliya nga tambag sa paglikay sa pagpanigarilyo?

[Mga hulagway sa panid 7]

Ang pagsunod sa tambag sa Bibliya makapauswag sa pamilyahanong kinabuhi

[Picture Credit Line sa panid 5]

Globe: Based on NASA photo