“Ang Imong mga Plano Mahimong Lig-on”

ANG salmistang si David miampo diha sa usa ka awit nga iyang gikomposo: “Buhati ako ug putli nga kasingkasing, Oh Diyos, ug ibutang sa akong kahiladman ang usa ka bag-ong espiritu, usa nga malig-on. Ipasig-uli kanako ang kasadya sa imong pagluwas, ug sapnayon mo unta ako uban sa masinugtanong espiritu.” (Salmo 51:10, 12) Human sa iyang sala uban kang Bat-seba, ang mahinulsolong si David dinhi nangaliyupo kang Jehova nga Diyos nga hinloan unta ang iyang kasingkasing ug ibutang sa iyang kahiladman ang bag-ong espiritu aron mabuhat niya kon unsay matarong.

Literal bang magbuhat si Jehova ug bag-ong kasingkasing diha kanato, nga ibutang sa atong kahiladman ang bag-o ug masinugtanong espiritu? O ang putling kasingkasing ba mao ang atong paningkamotan nga mabatonan ug mapanalipdan? “Si Jehova mao ang tig-usisa sa mga kasingkasing,” apan asa kutob makiglangkit siya sa nagakahitabo diha sa atong kahiladman? (Proverbio 17:3; Jeremias 17:10) Sa unsang gidak-on nagaimpluwensiya siya sa atong kinabuhi, mga motibo, ug mga buhat?

Pinaagi sa paggamit ug walo ka beses sa ngalan sa Diyos, ang unang siyam ka bersikulo sa Proverbio kapitulo 16 nagpakita kanato kon sa unsang paagi pagamhan nato sa Diyos ang atong kinabuhi aron ‘ang atong mga plano mahimong lig-on.’ (Proverbio 16:3) Ang mga bersikulo 10 hangtod sa 15 naghisgot gayod sa responsabilidad sa usa ka hari o magmamando.

“Ang mga Paghan-ay sa mga Laraw sa Kasingkasing”—Pinaagi ni Kinsa?

“Iya sa yutan-ong tawo ang mga paghan-ay sa mga laraw sa kasingkasing,” nag-ingon ang Proverbio 16:1a. Tin-aw, “ang mga paghan-ay sa mga laraw sa kasingkasing” maoy atong responsabilidad. Si Jehova dili magaandam sa milagrosong paagi sa atong kasingkasing ni siya maghatag kanatog masinugtanong espiritu. Kinahanglang maningkamot kita sa pagbaton ug tukmang kahibalo bahin sa iyang Pulong, ang Bibliya, sa pagpamalandong sa butang atong nakat-onan, ug sa pagpahiuyon sa atong mga hunahuna sa iyaha.—Proverbio 2:10, 11.

Hinuon, ang pagpangayo ni David ug “putli nga kasingkasing” ug “bag-ong espiritu” nagpakita nga iyang giila ang iyang makasasalang kiling ug nga iyang gikinahanglan ang tabang sa Diyos aron mahinloan ang iyang kasingkasing. Tungod kay kita dili hingpit, mahimong matental kita sa paghimo sa “mga buhat sa unod.” (Galacia 5:19-21) Aron ‘mapatay nato ang atong mga sangkap sa lawas nga anaa sa yuta maylabot sa pakighilawas, kahugawan, seksuwal nga gana, makadaot nga tinguha, ug hakog nga pangibog,’ atong gikinahanglan ang tabang ni Jehova. (Colosas 3:5) Pagkahinungdanon nga moampo kita alang sa iyang tabang aron makalikay kita nga madaog sa mga tentasyon ug aron mahanaw ang makasasalang mga kiling gikan sa atong kasingkasing!

Makatabang ba kita sa uban diha sa “mga paghan-ay sa mga laraw” sa ilang kasingkasing? “Adunay nagapamulong nga walay paghunahuna sama sa mga dunggab sa espada,” nag-ingon ang Bibliya, “apan ang dila sa mga maalamon makaayo.” (Proverbio 12:18) Kanus-a ba makaayo ang atong dila? Sa panahon lamang nga “ang tubag sa dila gikan ni Jehova,” nga mao, sa dihang kita mosulti sa hustong mga pulong sa kamatuoran sa Bibliya.—Proverbio 16:1b.

“Ang kasingkasing labaw nga malimbongon kay sa bisan unsa pa ug desperado,” nag-ingon ang Bibliya. (Jeremias 17:9) Ang atong simbolikong kasingkasing makiling sa pagpakamatarong ug sa paglimbong sa kaugalingon. Sa pagpasidaan bahin sa maong kapeligrohan, si Haring Solomon sa  karaang Israel nag-ingon: “Ang tanang dalan sa usa ka tawo lunsay sa iyang kaugalingong mga mata, apan si Jehova nagatimbang sa mga espiritu.”—Proverbio 16:2.

Ang paghigugma sa kaugalingon mahimong magpahinabo nga kita magpakamatarong sa atong mga sayop, magtabon sa daotang mga taras, ug dili makakita sa atong kaugalingong pagkadaotan. Apan, si Jehova dili malimbongan. Siya nagatimbang sa mga espiritu. Ang espiritu sa usa ka tawo mao ang iyang nagpatigbabaw nga kiling sa panghunahuna ug kini konektado sa kasingkasing. Ang kaugmaran niini nagdepende pag-ayo sa kalihokan sa simbolikong kasingkasing, nga naglangkit sa mga butang sama sa atong mga hunahuna, mga emosyon, ug mga motibo. Ang espiritu mao ang ginatimbang sa “tig-usisa sa mga kasingkasing,” ug ang iyang mga panghukom walay paboritismo o pagkamapihigon. Maalamong bantayan nato ang atong espiritu.

“Itugyan ang Imong mga Buhat Kang Jehova”

Ang paghimog mga plano naglakip sa paagi sa paghunahuna—nga maoy kalihokan sa atong kasingkasing. Ang mga plano sagad pagasundan ug mga buhat. Molampos ba kita sa atong mga buluhaton? Si Solomon nag-ingon: “Itugyan ang imong mga buhat kang Jehova ug ang imong mga plano mahimong lig-on.” (Proverbio 16:3) Ang pagtugyan sa atong mga buluhaton kang Jehova nagpasabot sa pagbutang sa atong pagsalig kaniya, sa pagpiyal kaniya, sa pagpailalom sa iyang awtoridad—nga samag atong kuhaon ang palas-anon sa atong mga abaga aron ibutang sa iyaha. Ang salmista miawit: “Itugyan kang Jehova ang imong dalan, ug salig kaniya, ug siya molihok.”—Salmo 37:5.

Apan, aron mahimong lig-on ang atong mga plano, kinahanglang nahiuyon kana sa Pulong sa Diyos, ug nagsumikad sa maayong mga motibo. Dugang pa, angay kitang moampo gayod Jehova alang sa tabang ug pagpaluyo ug atong buhaton ang labing maarangan sa pagsunod sa tambag sa Bibliya. Hinungdanon ilabina nga ‘itugyan nato ang atong palas-anon kang Jehova’ sa dihang nag-atubang kitag mga pagsulay o mga kalisdanan, kay ‘siya magasapnay kanato.’ Sa pagkatinuod, “dili gayod niya itugot nga matarog ang matarong.”—Salmo 55:22.

“Ang Tanang Butang Gihimo ni Jehova Alang sa Iyang Katuyoan”

Unsa pay moresulta sa atong pagtugyan sa atong mga buhat kang Jehova? “Ang tanang butang gihimo ni Jehova alang sa iyang katuyoan,” nag-ingon ang maalamong hari. (Proverbio 16:4a) Ang Maglalalang sa uniberso maoy usa ka Diyos sa katuyoan. Sa dihang itugyan nato ang atong mga buhat kaniya, ang atong kinabuhi mapunog mapuslanong kalihokan, nga dili maway-pulos o makawang. Ug ang katuyoan ni Jehova alang sa yuta ug sa tawo diha niini maoy dumalayon. (Efeso 3:11) Iyang giumol ang yuta ug gilalang kini “aron pagapuy-an.” (Isaias 45:18) Dugang pa, ang iyang katuyoan sa sinugdan alang sa katawhan sa yuta matuman gayod. (Genesis 1:28) Ang kinabuhi nga gipahinungod ngadto sa matuod nga Diyos mahimong walay kataposan ug makahuloganon hangtod sa kahangtoran.

Gihimo ni Jehova “bisan ang daotan alang sa adlaw nga daotan.” (Proverbio 16:4b) Wala siya maglalang sa mga daotan, kay “hingpit ang iyang kalihokan.” (Deuteronomio 32:4) Hinunoa, iyang gitugotan nga sila maglungtad ug magpadayong buhi hangtod iyang makita nga angay nang ipatuman ang iyang hukom sa kalaglagan. Pananglitan,  si Jehova miingon kang Paraon sa Ehipto: “Tungod niini nga hinungdan nga gipapadayon ko ikaw sa paglungtad, aron ipakita kanimo ang akong gahom ug aron ang akong ngalan ikapahayag sa tibuok yuta.” (Exodo 9:16) Ang Napulo ka Hampak ug ang pagkalaglag ni Paraon ug sa iyang kasundalohan sa Pulang Dagat maoy halandomon gayong mga pasundayag sa dili-hitupngang gahom sa Diyos.

Si Jehova makahikay usab sa mga kahimtang sa paagi nga ang mga daotan walay kalibotang nagtuman na diay sila sa iyang katuyoan. Ang salmista miingon: “Pagadayegon ka sa kaaligutgot sa tawo; igabakos mo [Jehova] ang nahibilin sa kaaligutgot.” (Salmo 76:10) Mahimong itugot ni Jehova nga ang iyang mga kaaway magpahayag sa ilang kaaligutgot ngadto sa iyang mga alagad—apan sa gidak-ong gikinahanglan lang aron madisiplina ang iyang katawhan ug sa ingon magbansay kanila. Kon kini maghinobra, sila manubag sa Diyos.

Samtang gipaluyohan ni Jehova ang iyang mapaubsanong mga alagad, komosta man ang garboso ug hambogiro? “Ang tagsatagsa nga garboso sa kasingkasing maoy dulumtanan kang Jehova,” nag-ingon ang hari sa Israel. “Bisan pa kon ang kamot madugtong sa kamot, apan ang usa dili mahigawas sa silot.” (Proverbio 16:5) Kadtong “garboso sa kasingkasing” tingali magtingob ug magtinabangay, apan sila dili makaikyas sa silot. Nan, maalamong ugmaron nato ang espiritu sa pagkamapaubsanon bisan pa kon unsa ka dako tingali ang atong kahibalo o kon unsay atong katakos o bisan kon unsang mga pribilehiyo sa pag-alagad ang atong nabatonan.

“Diha sa Pagkahadlok Kang Jehova”

Tungod kay natawong makasasala, kita daling masayop. (Roma 3:23; 5:12) Unsay makatabang kanato sa paglikay sa paghimog mga plano nga motultol sa makasasalang binuhatan? Ang Proverbio 16:6 nag-ingon: “Pinaagi sa mahigugmaong-kalulot ug pagkamatinud-anon ang sayop may pagtabon-sa-sala, ug diha sa pagkahadlok kang Jehova ang usa magapahilayo sa daotan.” Bisan pag si Jehova nagatabon sa atong mga sala pinaagi sa iyang mahigugmaong-kalulot ug pagkamatinud-anon, ang pagkahadlok kang Jehova mao ang magsilbing tigpugong sa paghimog mga sala. Pagkabililhon nga gawas pa sa paghigugma sa Diyos ug pagkamapasalamaton sa iyang mahigugmaong-kalulot, ugmaron usab nato ang kahadlok sa pagpasuko kaniya!

Ang pagkahadlok sa Diyos mosulod sa atong kasingkasing sa dihang maugmad nato ang kataha ug pagtahod sa talagsaon kaayong gahom sa Diyos. Hunahunaa lang ang iyang gahom nga gibanaag diha sa kalalangan! Tungod kay gipahinumdoman sa mga pasundayag sa gahom diha sa mga linalang sa Diyos, ang patriarkang si Job natabangan sa pagtul-id sa iyang panghunahuna. (Job 42:1-6) Dili ba kita maapektohan usab sa dihang atong mabasa ug mapamalandong ang mga asoy bahin sa mga pakiglabot ni Jehova uban sa iyang katawhan ingon sa natala diha sa Bibliya? Ang salmista miawit: “Dali kamo, ug tan-awa ang mga buhat sa Diyos. Ang iyang ginabuhat sa mga anak sa mga tawo makalilisang.” (Salmo 66:5) Dili angayng pakasayonon lang ang mahigugmaong-kalulot ni Jehova. Sa dihang ang mga Israelinhon ‘misukol ug nagpasakit sa balaang espiritu sa Diyos, si Jehova nahimo na nga ilang kaaway; siya nakiggubat batok kanila.’ (Isaias 63:10) Sa laing bahin, “kon si Jehova mahimuot sa mga dalan sa usa ka tawo iyang ipahinabo nga bisan ang iyang mga kaaway makigdait kaniya.” (Proverbio 16:7) Pagkadakong panalipod ang pagkahadlok kang Jehova!

“Mas maayo pa ang diyutay uban ang pagkamatarong kay sa dagayang mga abot nga walay hustisya,” matod sa maalamong hari. (Proverbio 16:8) Ang Proverbio 15:16 nag-ingon: “Mas maayo pa ang diyutay uban ang kahadlok kang Jehova kay sa dagayang tagana nga inubanan sa kasamok.” Ang masimbahong pagkahadlok sa Diyos kinahanglanon gayod sa pagpadayon sa pagsubay sa matarong nga dalan.

“Ang Kasingkasing sa Yutan-ong Tawo Magalaraw sa Iyang Dalan”

Ang tawo gilalang nga may kagawasan sa pagpili, nga makapili tali sa matarong ug sa daotan. (Deuteronomio 30:19, 20) Ang atong simbolikong kasingkasing adunay katakos sa pagpamalandong sa nagkalainlaing mga kapilian ug pagpunting sa usa o mas pa niana. Sa pagpasabot nga ang pagpili maoy atong responsabilidad, si Solomon nag-ingon: “Ang kasingkasing sa yutan-ong tawo magalaraw sa iyang dalan.” Human sa pagpili, “si Jehova mao ang magatultol sa iyang mga lakang.” (Proverbio 16:9) Sanglit si Jehova makagiya sa atong mga lakang, kita maalamon kon tinguhaon nato ang iyang tabang sa ‘paghimo nga lig-on sa atong mga plano.’

 Sumala sa ato nang nahisgotan, ang kasingkasing malimbongon ug takos makapatuman ug bakak nga pangatarongan. Pananglitan, ang usa ka tawo tingali makasala, ug ang iyang kasingkasing mahimong magpakamatarong sa iyang sala. Imbes biyaan ang iyang makasasalang dalan, ang maong tawo mahimong mangatarongan nga ang Diyos maoy mahigugmaon, maluloton, maluluy-on, ug mapasayloon. Ang maong tawo nag-ingon diha sa iyang kasingkasing: “Ang Diyos nakalimot na. Gitagoan niya ang iyang nawong. Dili gayod siya makakita niini.” (Salmo 10:11) Ugaling, dili angay ug peligroso nga pakasayonon lang ang kaluoy sa Diyos.

“Ang Eksaktong Sukdanan ug Timbangan Iya ni Jehova”

Sa pag-usab sa ulohan gikan sa kasingkasing ug sa mga buhat sa yutan-ong tawo ngadto nianang iya sa usa ka hari, si Solomon nag-ingon: “Ang inspiradong hukom angay nga anaa sa mga ngabil sa usa ka hari; sa paghukom ang iyang baba dili angay nga mahimong dili kasaligan.” (Proverbio 16:10) Matuod gayod kini sa naentronong Haring Jesu-Kristo. Ang iyang pagmando ibabaw sa yuta mahiuyon gayod sa kabubut-on sa Diyos.

Sa pagpaila kon diin gikan ang hustisya ug pagkamatarong, ang maalamong hari nag-ingon: “Ang eksaktong sukdanan ug timbangan iya ni Jehova; ang tanang igtitimbang nga bato sa puntil maoy iyang mga buhat.” (Proverbio 16:11) Ang eksaktong mga sukdanan ug mga timbangan gitagana ni Jehova. Ang usa ka hari dili maoy magtino sa maong mga sukdanan sumala sa iyang gusto. Sa dinhi si Jesus sa yuta, siya miingon: “Dili ako makahimo ug usa ka butang sa akong kaugalingong pagbuot; sumala sa akong madungog, ako magahukom; ug ang paghukom nga akong ipakanaog matarong, tungod kay akong gitinguha, dili ang akong kaugalingong kabubut-on, kondili ang kabubut-on niya nga nagpadala kanako.” Makadahom kitag hingpit nga hustisya gikan sa Anak nga kaniya ang Amahan ‘nagpiyal sa tanang pagpanghukom.’—Juan 5:22, 30.

Unsa pay laing madahom gikan sa usa ka hari nga naghawas kang Jehova? “Ang pagbuhat sa pagkadaotan maoy dulumtanan sa mga hari,” matod sa hari sa Israel, “kay pinaagi sa pagkamatarong ang trono lig-on nga natukod.” (Proverbio 16:12) Ang Mesiyanikong Gingharian gimandoan sa matarong nga mga prinsipyo sa Diyos. Dili kini makig-alyansa sa “trono nga nagapahinabog kagul-anan.”—Salmo 94:20; Juan 18:36; 1 Juan 5:19.

Pagbaton sa Maayong Kabubut-on sa Usa ka Hari

Unsa ang angay nga sanong sa mga ginsakpan ngadto sa usa ka halangdong hari? Si Solomon nag-ingon: “Ang matarong nga mga ngabil makapahimuot sa dakong hari; ug ang nagapamulong sa matul-id nga mga butang iyang gihigugma. Ang kaaligutgot sa usa ka hari maoy mga mensahero sa kamatayon, apan ang maalamong tawo magapuypoy niana.” (Proverbio 16:13, 14) Gisunod sa mga magsisimba ni Jehova kining mga pulonga ug sila aktibo sa buluhatong pagwali sa Gingharian ug paghimog mga tinun-an. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Nahibalo sila nga ang paggamit sa ilang mga ngabil niining paagiha makapahimuot sa Mesiyanikong Hari, si Jesu-Kristo. Ang pagpuypoy sa kasuko sa usa ka gamhanan nga tawhanong hari ug pagtinguha sa iyang pag-uyon maalamon gayod. Pagkalabi pang maalamon ang pagtinguha sa pag-uyon sa Mesiyanikong Hari!

“Diha sa kahayag sa nawong sa hari adunay kinabuhi,” nagpadayon si Solomon, “ug ang iyang maayong kabubut-on maoy ingon sa panganod sa ulan sa tingpamulak.” (Proverbio 16:15) Ang “kahayag sa nawong sa hari” nagpasabot sa iyang pag-uyon, maingon nga ‘ang kahayag sa nawong ni Jehova’ nagkahulogan sa pag-uyon sa Diyos. (Salmo 44:3; 89:15) Ingon nga ang panganod sa ulan maoy pasalig nga adunay tubig nga makatabang sa pagpahinog sa bunga sa mga tanom, ang maayong kabubut-on sa usa ka hari maoy ebidensiya nga taliabot ang maayong mga butang. Ang kinabuhi ilalom sa pagmando sa Mesiyanikong Hari mapuno unyag mga panalangin ug kauswagan, sama ra sa paghari ni Haring Solomon sa mas gamay nga paagi.—Salmo 72:1-17.

Samtang atong gipaabot nga ang Gingharian sa Diyos mao nay magmando sa tanang kahikayan sa silong sa adlaw, hinaot nga atong tinguhaon ang iyang tabang sa paghinlo sa atong kasingkasing. Hinaot nga atong ibutang usab ang atong pagsalig diha kang Jehova ug ugmaron ang diyosnong pagkahadlok. Unya kita bug-os nga magmasaligon nga ‘ang atong mga plano mahimong lig-on.’—Proverbio 16:3.

[Hulagway sa panid 18]

Sa unsang diwa gihimo ni Jehova ang “daotan alang sa adlaw nga daotan”?