Ang Pulong ni Jehova Buhi

Mga Pangunang Punto Gikan sa Basahon sa Lamentaciones

ANG manalagnang si Jeremias nakakita sa katumanan sa mensahe sa paghukom nga iyang gipamulong sulod sa 40 ka tuig. Unsay gibati sa manalagna sa dihang iyang nasaksihan ang pagkalaglag sa iyang minahal nga siyudad? “Si Jeremias naglingkod nga nagbakho tungod sa Jerusalem,” nag-ingon ang Gregong Septuagint diha sa pasiunang mga pulong niini sa basahon sa Lamentaciones. Ang basahon sa Lamentaciones gikomposo niadtong 607 W.K.P. samtang lab-as pa sa panumdoman sa manalagna ang 18-ka-bulan nga paglikos sa Jerusalem nga gisundan sa pagsunog niini ug kini tatawng naghubit sa tumang kaguol nga gibati ni Jeremias. (Jeremias 52:3-5, 12-14) Walay laing siyudad sa kasaysayan ang gibakhoan ginamit ang mga pulong nga hilabihan ka makapatandog sama niini.

Ang basahon sa Lamentaciones maoy koleksiyon sa lima ka balak nga gihimong awit. Ang unang upat maoy mga awit sa pagbangotan o pagbakho; ang ikalima maoy pangaliya, o pag-ampo. Ang nag-unang upat ka awit maoy sa estilo nga akrostiko, nga nagpasabot nga ang matag bersikulo magsugod sa usa ka letra sumala sa pagkasunodsunod sa 22 ka titik sa Hebreohanong alpabeto. Bisan tuod ang ikalimang awit adunay 22 ka bersikulo nga motakdo sa gidaghanon sa mga letra sa Hebreohanong alpabeto, kini wala han-aya sumala sa pagkasunodsunod sa alpabeto.—Lamentaciones 5:1.

‘ANG AKONG MGA MATA NAHALAP TUNGOD SA PAGHILAK’

(Lamentaciones 1:1–2:22)

“Oh naunsa nga siya naglingkod man nga nag-inusara, ang siyudad nga kanhi puno sa katawhan! Naunsa nga siya nahimo man nga sama sa usa ka babayeng balo, siya nga kanhi daghag-molupyo taliwala sa kanasoran! Naunsa nga siya nga kaniadto usa ka prinsesa taliwala sa mga sakop nga distrito nahimo man nga alang sa pinugos nga trabaho!” Nianang paagiha nagsugod ang pagbakho ni manalagnang Jeremias maylabot sa Jerusalem. Kon unsay hinungdan sa maong katalagman, ang manalagna nag-ingon: “Si Jehova nagdalag kagul-anan kaniya tungod sa kadaghan sa iyang mga kalapasan.”—Lamentaciones 1:1, 5.

Gipanag-ingon ngadto sa usa ka babayeng balo nga nagbangotan tungod sa pagkamatay sa iyang bana ug mga anak, ang Jerusalem mituaw: “Aduna bay kasakit sama sa akong kasakit?” Bahin sa iyang mga kaaway, siya nag-ampo sa Diyos: “Hinaot ang tanan nilang pagkadaotan modangat sa imong atubangan, ug magmapig-oton ka kanila, maingon nga ikaw nagmapig-oton kanako tungod sa tanan nakong mga kalapasan. Kay daghan ang akong mga pagpanghupaw, ug nagmasakiton ang akong kasingkasing.”—Lamentaciones 1:12, 22.

Sa tumang kaguol, si Jeremias miingon: ‘Sa kainit sa iyang kasuko giputol ni Jehova ang tanang sungay sa Israel. Iyang gikuha ang iyang tuong kamot gikan sa atubangan sa kaaway; ug diha kang Jacob siya nagsiga sama sa usa ka nagdilaab nga kalayo nga milamoy sa tibuok palibot.’ Sa paghulagway sa iyang grabeng kagul-anan, ang manalagna mituaw: “Ang akong mga mata nahalap tungod sa hilabihang paghilak. Ang akong ginhawaan naukay. Ang akong atay gibubo sa yuta.” Bisan kadtong mga lumalabay sa katingala miingon: “Mao ba kini ang siyudad nga ilang ginaingon, ‘Kini ang kahingpitan sa kaanyag, usa ka kasadya alang sa tibuok yuta’?”—Lamentaciones 2:3, 11, 15.

Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:

1:15—Sa unsang paagi si Jehova ‘nagtamaktamak sa pug-anan sa bino nga iya sa ulay nga anak nga babaye sa Juda’? Sa paglaglag sa siyudad, nga gihulagway ingong usa ka ulay, ang mga Babilonyanhon  nag-ula ug daghan kaayong dugo nga ikatandi sa pagpuga sa mga ubas diha sa pug-anan sa bino. Si Jehova nagtagna niini ug nagtugot niini nga mahitabo, busa ikaingon nga siya ‘nagtamaktamak sa pug-anan sa bino.’

2:1—Sa unsang paagi ang ‘katahom sa Israel nahulog gikan sa langit ngadto sa yuta’? Sanglit ang “mga langit mas taas kay sa yuta,” ang pagkapukan sa gibayaw nga mga butang usahay ihulagway ingong ‘pagkahulog gikan sa langit ngadto sa yuta.’ Ang “katahom sa Israel”—ang himaya ug gahom niini sa giuyonan pa kini ni Jehova—nahulog sa dihang nalaglag ang Jerusalem ug naawaaw ang Juda.—Isaias 55:9.

2:1, 6—Unsa ang “tumbanan sa tiil” ug ang “balongbalong” ni Jehova? Ang salmista miawit: “Mangadto kita sa iyang dakong tabernakulo; mangyukbo kita sa tumbanan sa iyang mga tiil.” (Salmo 132:7) Busa, ang “tumbanan sa tiil” diha sa Lamentaciones 2:1 nagtumong sa balay sa pagsimba ni Jehova, o sa iyang templo. Ang mga Babilonyanhon ‘nagsunog sa balay ni Jehova’ nga samag usa kini ka balongbalong, o usa lamang ka payag, diha sa tanaman.—Jeremias 52:12, 13.

2:16, 17—Dili ba angay untang magsugod sa Hebreohanong letra nga ayin ang ika-16 nga bersikulo ug sa letrang pe ang ika-17 aron motakdo sa pagkasunodsunod sa Hebreohanong alpabeto? Sa dihang motagik ug mga balak sumala niini nga estilo, ang mga magsusulat nga giinspirar sagad mosunod sa kahan-ayan sa alpabeto. Hinunoa, sila dili mosunod niining lagdaa kon tungod niini mahimong bakikaw o dili natural pamation ang balak. Ang kahulogan sa balak giisip nga mas hinungdanon kay sa pagsunod sa pamaagi sa katitikan nga gimugna isip tabang sa paghinumdom. Ang balit-ad nga paggamit niana gihapong duha ka letra makaplagan usab diha sa kapitulo 3 ug 4 sa Lamentaciones.—Lamentaciones 3:46, 49; 4:16, 17.

2:17—Unsay partikular nga “gisulti” ni Jehova nga iyang gipahinabo sa Jerusalem? Lagmit nagpunting kini sa Levitico 26:17, nga nag-ingon: “Ako magtumong gayod sa akong nawong batok kaninyo, ug kamo tino nga mapildi atubangan sa inyong mga kaaway; ug yatakyatakan lamang kamo sa mga nagadumot kaninyo, ug mangalagiw kamo nga walay nagagukod kaninyo.”

Mga Leksiyon Alang Kanato:

1:1-9. Ang Jerusalem nagdanguyngoy panahon sa kagabhion, ug ang iyang mga luha nanaligdig sa iyang mga aping. Ang iyang mga ganghaan nahimong biniyaan, ug ang iyang mga saserdote nanagpanghupaw. Ang iyang mga ulay nag-antos sa kaguol, ug siya mismo may kapaitan. Ngano man? Tungod kay ang Jerusalem nakahimog grabeng kasal-anan. Ang iyang kahugawan anaa sa iyang mga sidsid. Ang bunga sa kalapasan dili kalipay; kondili mga luha, pagpanghupaw, kagul-anan, ug kapaitan.

1:18. Sa pagsilot sa mga malinapason, si Jehova kanunayng makataronganon.

2:20. Ang mga Israelinhon gipasidan-an nga kon dili sila mamati sa tingog ni Jehova, sila makaagom sa mga maldisyon, nga naglakip sa pagkaon sa ‘unod sa ilang mga anak nga lalaki ug babaye.’ (Deuteronomio 28:15, 45, 53) Dili gayod maalamon kon kita magmasinupakon sa Diyos!

 “AYAW ITAGO ANG IMONG IGDULUNGOG GIKAN SA PAGHUPAY KANAKO”

(Lamentaciones 3:1–5:22)

Sa Lamentaciones kapitulo 3, ang nasod sa Israel gitawag nga “ang tawo nga lig-on ug lawas.” Bisan pag nakasinatig kalisdanan, kining maong tawo miawit: “Maayo si Jehova alang sa usa nga naglaom kaniya, alang sa kalag nga nagpadayon sa pagpangita kaniya.” Sa iyang pag-ampo sa matuod nga Diyos, siya mituaw: “Paminawa ang akong tingog. Ayaw itago ang imong igdulungog gikan sa paghupay kanako, sa akong pagtuaw alang sa tabang.” Sa iyang paghangyo nga hatagan untag pagtagad ni Jehova ang pagpakaulaw sa iyang mga kaaway, siya miingon: “Balosan mo sila, Oh Jehova, sumala sa buhat sa ilang mga kamot.”—Lamentaciones 3:1, 25, 56, 64.

Si Jeremias nagpahungaw sa iyang gibati tungod sa makalilisang nga mga epekto sa 18 ka bulan nga paglikos sa Jerusalem ug mituaw: “Ang silot sa kasaypanan sa anak nga babaye sa akong katawhan nahimo usab nga labi pang dako kay sa silot sa sala sa Sodoma, nga gipukan sa daklit lamang, ug nga walay kamot nga mitabang kaniya.” Si Jeremias nagpadayon: “Mas maayo pa kadtong nangamatay pinaagi sa espada kay niadtong nangamatay tungod sa gutom, tungod kay sila wala nay umoy, gipalagbasan tungod sa kakulang sa abot sa kapatagan.”—Lamentaciones 4:6, 9.

Diha sa ikalima nga balak, ang mga molupyo sa Jerusalem gihulagway nga daw maoy nagsulti. Sila nag-ingon: “Hinumdomi, Oh Jehova, ang nahitabo kanamo. Sud-onga ug tan-awa ang among kaulaw.” Sa ilang pag-asoy sa ilang kasakitan, sila nangaliya: “Oh Jehova, ikaw maglingkod hangtod sa panahong walay tino. Ang imong trono maoy hangtod sa sunodsunod nga mga kaliwatan. Dad-a kami pagbalik, Oh Jehova, nganha kanimo, ug kami mobalik gayod. Dad-i kami ug bag-ong mga adlaw ingon sa kanhing panahon.”—Lamentaciones 5:1, 19, 21.

Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:

3:16—Unsay gipasabot sa pamulong nga: “Pinaagi sa graba iyang gidugmok ang akong mga ngipon”? Ang usa ka basahon nag-ingon: “Sa ilang panaw ngadto sa pagkadestiyero, napugos ang mga Hudiyo sa pagluto sa ilang tinapay diha sa kinalot nga mga lungag sa yuta, mao nga ang ilang tinapay nasagolan ug graba.” Ang pagkaon sa maong mga tinapay makatipak sa mga ngipon sa usa.

4:3, 10—Nganong gitandi man ni Jeremias ang “anak nga babaye sa [iyang] katawhan” ngadto sa “mga ostrik sa kamingawan”? Ang ostrik “maharasharason sa iyang mga anak, nga daw dili iyaha,” nag-ingon ang Job 39:16. Pananglitan, sa dihang mapusa na ang mga itlog niini, biyaan sa inahan ang salag niini aron makig-uban sa ubang mga bayeng ostrik ug pasagdan ang laking ostrik nga maoy moatiman sa piso. Unsay mahitabo kon sila makaatubang ug kapeligrohan? Biyaan sa laki ug baye ang salag ug pabay-an na lang ang ilang piso. Panahon sa paglikos sa Babilonya, grabe kaayo ang kagutmanan sa Jerusalem nga ang mga inahan, nga sa kinaiyanhon mabination, wala na mobatig kaluoy sa ilang kaugalingong anak, sama sa mga ostrik sa kamingawan. Sukwahi gayod kini sa pag-atiman sa irong ihalas sa mga itoy niini.

 5:7—Silotan ba ni Jehova ang mga tawo tungod sa mga kasaypanan sa ilang mga katigulangan? Dili, si Jehova dili magsilot sa mga tawo tungod sa mga sala sa ilang mga katigulangan. Kay ang Bibliya nag-ingon: “Ang matag usa kanato manubag alang sa iyang kaugalingon ngadto sa Diyos.” (Roma 14:12) Apan, ang mga sangpotanan sa kasal-anan mahimong magpabilin ug maagoman sa ulahing mga kaliwatan. Pananglitan, ang pagdangop sa karaang Israel sa idolatriya nakapalisod bisan sa matinumanong mga Israelinhon sa ulahing panahon sa pagsubay sa dalan sa pagkamatarong.—Exodo 20:5.

Mga Leksiyon Alang Kanato:

3:8, 43, 44. Panahon sa katalagman nga midangat sa Jerusalem, si Jehova wala mamati sa pagtuaw alang sa tabang sa mga molupyo sa siyudad. Ngano? Tungod kay ang katawhan nagmasinupakon, ug sila nagpabiling dili mahinulsolon. Kon buot natong tubagon ni Jehova ang atong mga pag-ampo, kinahanglang sugton nato siya.—Proverbio 28:9.

3:20. Si Jehova, ang “Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta,” halangdon kaayo nga kinahanglan siyang magpaubos aron lang “sa pagtan-aw sa langit ug sa yuta.” (Salmo 83:18; 113:6) Apan, si Jeremias nahibalo gayod nga ang Labing Hataas andam mopaubos aron sa pagdasig sa katawhan. Malipayon gayod kita nga ang matuod nga Diyos dili lamang labing gamhanan ug labing maalamon kondili mapainubsanon usab!

3:21-26, 28-33. Sa unsang paagi makalahutay kita bisan pag mag-atubang ug hilabihang pag-antos? Si Jeremias nagtug-an kanato. Dili gayod nato angayng kalimtan nga si Jehova dagaya sa mga buhat sa mahigugmaong-kalulot ug sa kaluoy. Kinahanglang hinumdoman usab nato nga samtang kita buhi dili kita angayng mawad-ag paglaom ug kinahanglan kitang magmapailobon ug hilom nga magpaabot kang Jehova alang sa kaluwasan, nga dili magreklamo. Dugang pa, kinahanglang ‘ibutang nato ang atong baba diha sa abog,’ sa ato pa, mapaubsanong atubangon ang mga pagsulay, nga maghunahuna nga ang Diyos adunay maayong katarongan sa pagtugot sa mga butang nga mahitabo.

3:27. Alang sa mga batan-on, ang pag-atubang ug mga pagsulay sa pagtuo mahimong magpasabot nga ilang antoson ang mga pakaulaw. Apan “maayo alang sa tawo nga lig-on ug lawas nga siya magpas-an sa yugo panahon sa iyang pagkabatan-on.” Ngano? Tungod kay ang pagkakat-on sa pagpas-an sa yugo sa kasakit samtang batan-on pa mag-andam sa usa sa pagsagubang sa mga kalisdanan sa ulahing bahin sa iyang kinabuhi.

3:39-42. Dili maalamon ang “pagreklamo” sa dihang mag-antos kita tungod sa atong mga sala. Imbes moreklamo bahin sa mga sangpotanan sa atong kasaypanan, “atong susihon ang atong mga dalan ug suhiron kini, ug mamalik kita ngadto kang Jehova.” Maalamon kita kon kita maghinulsol ug magtul-id sa atong mga buhat.

Salig Kang Jehova

Ang basahon sa Bibliya sa Lamentaciones nagbutyag kon giunsa paglantaw ni Jehova ang Jerusalem ug ang yuta sa Juda human sunoga sa mga Babilonyanhon ang siyudad ug human himoang awaaw ang yuta. Ang mga pulong niini nga nagpahayag ug pag-angkon sa sala tin-awng nagpadayag nga sa panglantaw ni Jehova, ang hinungdan sa katalagman mao ang kasaypanan sa katawhan. Ang inspiradong mga awit niining basahona may mga pulong usab nga nagpahayag ug paglaom kang Jehova ug tinguha nga mosubay sa hustong dalan. Bisan tuod dili ingon niini ang pagbati sa kadaghanang tawo sa adlaw ni Jeremias, kini naghawas sa gibati ni Jeremias ug sa mahinulsolong nanghibilin.

Ang panglantaw ni Jehova sa kahimtang sa Jerusalem sumala sa gipahayag sa basahon sa Lamentaciones nagtudlo kanato ug duha ka hinungdanong pagtulon-an. Una, ang kalaglagan sa Jerusalem ug ang pagkaawaaw sa Juda nag-awhag kanato nga magmasinugtanon kang Jehova ug nagsilbing pasidaan nga dili gayod angayng isalikway ang kabubut-on sa Diyos. (1 Corinto 10:11) Ikaduha, kita makakat-on sa panig-ingnan mismo ni Jeremias. (Roma 15:4) Bisan pa sa kahimtang nga daw wala nay paglaom, ang nasubo pag-ayo nga manalagna naglaom nga si Jehova magtaganag kaluwasan. Hinungdanon gayod nga bug-os kitang mosalig kang Jehova ug sa iyang Pulong!—Hebreohanon 4:12.

[Hulagway sa panid 9]

Nakita ni manalagnang Jeremias ang katumanan sa iyang mensahe sa paghukom

[Hulagway sa panid 10]

Ang pagtuo niining Koreanong mga Saksi nasulayan tungod sa ilang paghupot sa Kristohanong neyutralidad