Ang Lisod Kaayong Trabaho ni Ernst Glück

KAPIN sa 300 ka tuig kanhi, gipangahasan ni Ernst Glück ang usa ka lisod kaayong trabaho nga sa tibuok kasaysayan pipila ra ka tawo ang mohimo. Nakahukom siya paghubad sa Bibliya ngadto sa pinulongan nga wala siyay kabangkaagan.

Si Glück natawo niadtong mga 1654 didto sa gamayng lungsod sa Wettin, duol sa Halle, Alemanya. Lutheranong pastor ang iyang amahan, ug relihiyoso ang iyang pamilya mao nga siya hilig usab sa relihiyon. Sa pag-edad niyag 21, nakahuman siya sa pagtuon ug teolohiya sa Alemanya ug mibalhin sa nasod nga gitawag karon ug Latvia. Niadtong panahona, ang kadaghanang tawo didto wala makaeskuyla, ug diyutay rang libro ang napatik sa ilang pinulongan. Si Glück misulat: “Sa pag-abot nako niining dapita sa batan-on pa ako, namatikdan ko dayon nga ang iglesya sa Latvia walay kaugalingong Bibliya . . . Mao nga gipanaad ko sa Diyos nga akong tun-an pag-ayo ang maong pinulongan.” Hugot ang iyang tinguha nga ang mga tawo sa Latvia makabatog Bibliya sa ilang pinulongan.

Pagpangandam Alang sa Paghubad

Ang dapit nga gipuy-an ni Glück nailhan kaniadto nga Livonia ug kini gimandoan sa Sweden. Ang naghawas sa hari sa Sweden sa maong lugar mao si Johannes Fischer. Siya interesado sa pagpauswag sa edukasyon sa nasod ug sa pagpanapi usab. Nakigsulti si Glück kang Fischer bahin sa paghubad sa Bibliya ngadto sa Latvianong pinulongan. Nanag-iya si Fischer ug usa ka imprentahan sa Riga, ang kaulohang siyudad. Pinaagi sa pagpatik sa Latvianong Bibliya, iyang mapauswag ang edukasyon sa nasod ug sa samang higayon siya naglaom nga makasapig dako. Gihangyo ni Fischer si Haring Charles XI sa Sweden nga aprobahan ang paghubad niini. Ang hari mitugot sa maong proyekto ug mitanyag nga maoy mogasto niini. Pinasukad  sa resolusyon sa Agosto 31, 1681 nga pirmado sa hari, gitugot na ang paghubad.

Sa kasamtangan, si Glück nangandam sa iyang kaugalingon. Kay Aleman man siya, magamit unta niya ang hubad ni Martin Luther ingong basehanan sa Latvianong Bibliya. Apan buot ni Glück nga makagama ug maayo kaayong bersiyon kutob sa mahimo mao nga siya nakahukom nga kinahanglang hubaron kini gikan sa orihinal nga Hebreohanon ug Gregong pinulongan. Kulag kahibalo si Glück sa mga pinulongan nga gigamit sa pagsulat sa Bibliya, busa miadto siya sa Hamburg, Alemanya aron magtuog Hebreohanon ug Grego. Samtang didto siya sa Hamburg, lagmit mitabang kaniya ang usa ka pastor nga taga-Latvia nga si Jānis Reiters sa pagkat-on sa Latvianong pinulongan ingon man sa Grego nga maoy gigamit sa pagsulat sa Bibliya.

Katuigan sa Paghubad, Katuigan sa Paghulat

Human sa iyang pagtuon ug mga pinulongan niadtong 1680, si Glück mibalik sa Latvia ug nag-alagad ingong pastor. Wala madugay iyang gisugdan ang paghubad. Niadtong 1683, natudlo na usab si Glück ingong pastor sa dakong parokya sa Alūksne, ug dinhing dapita siya naghubad.

Niadtong panahona, ang Latvianong pinulongan walay mga pulong alang sa daghang termino ug mga ideya sa Bibliya. Busa gigamit ni Glück ang pipila ka Aleman nga mga pulong sa iyang hubad. Apan iyang gipaningkamotan ang paghubad sa Pulong sa Diyos ngadto sa Latviano, ug ang mga eksperto mouyon nga dekalidad ang iyang hubad. Nagmugna pa gani siyag bag-ong mga pulong ug kining mga pulonga kaylap nang gigamit sa Latvianong pinulongan. Naglakip kini sa Latvianong mga termino alang sa “pananglitan,” “pista,” “higante,” “pagpangespiya,” ug “pagtestigos.”

Gibalitaan kanunay ni Johannes Fischer ang hari sa Sweden bahin sa lakat sa paghubad, ug ang ilang mga sulat nagbutyag nga sa 1683, nahubad na ni Glück ang Kristohanon Gregong Kasulatan. Nahuman niya ang tibuok Bibliya sa 1689, nga nakatapos sa iyang lisod kaayong trabaho sulod lamang sa walo ka tuig. a Nalangan pag-ayo ang pagpatik sa Bibliya, apan niadtong 1694 nakab-ot ra gyod niya ang iyang tumong—ang kagamhanan nag-aprobar sa pagpanagtag sa Latvianong Bibliya sa publiko.

Gikuwestiyon sa pipila ka historyano kon si  Glück ra ba gayoy naghubad sa iyang Bibliya. Siyempre gikonsulta usab niya ang hubad ni Luther. Ang pipila ka bahin sa Bibliya nga daan nang nahubad sa Latvianong pinulongan iyang giusab ug diyutay ug iyang gilakip sa iyang hubad. Hinuon kini gamay lamang nga bahin sa iyang hubad. May kauban ba siyang mga maghuhubad? Dihay katabang si Glück samtang siya naghubad, ug ang uban mitabang usab sa pagbasa ug pagsusi sa kalidad sa iyang hubad. Apan morag wala gayod sila motabang sa aktuwal nga paghubad. Busa lagmit nga si Glück mao ra gayoy naghubad.

Ang hubad ni Glück nakapauswag gayod sa Latvianong pinulongan, apan may mas mahinungdanon pang nalampos niadto. Sa kataposan, ang mga tawo sa Latvia makabasa na gayod sa Pulong sa Diyos diha sa kaugalingon nilang pinulongan ug makasabot sa mga pagtulon-an niini nga makahatag ug kinabuhi. Dili gayod nila malimtan ang nahimo ni Ernst Glück alang kanila. Sulod sa kapin sa 300 ka tuig, giatiman sa mga molupyo sa Alūksne ang duha ka dagkong kahoy nga nailhang Glika ozoli, o ang mga dagkong kahoy ni Glück. Gitanom kini ni Glück isip handomanan sa Latvianong Bibliya. Anaay gamayng museyo sa Alūksne nga nasudlan sa daghang bersiyon sa Bibliya, lakip niini mao ang usa ka kopya gikan sa unang gipatik nga hubad ni Glück. Ug ang opisyal nga simbolo sa Alūksne adunay hulagway sa Bibliya ug tuig 1689, sa dihang nahuman ni Glück ang iyang paghubad.

Ang Ulahi Niyang Trabaho

Wala madugay human sa iyang pag-abot sa Latvia, gisugdan ni Glück ang pagtuon sa pinulongang Ruso. Sa iyang sulat niadtong 1699 siya miingon nga iya nang gisugdan pagtuman ang lain pa niyang tinguha nga mao ang paghubad sa Bibliya ngadto sa Ruso. Sa iyang sulat nga gipetsahag 1702, siya miingon nga iya nang nasugdan ang pagrebisar sa Latvianong Bibliya. Apan dili na kaayo paborable niadto ang mga kahimtang alang sa paghubad sa Bibliya. Human ang daghang katuigan sa kalinaw, ang Latvia nahimong natad panggubatan. Niadtong 1702 giparot sa Rusong kasundalohan ang mga taga-Sweden ug gikontrolar ang Alūksne. Si Glück ug ang iyang pamilya gidestiyero ngadto sa Rusya. b Sa maong gubot nga mga panahon, si Glück nawad-an sa mga manuskrito sa iyang bag-ong Latvianong Bibliya ug sa Ruso nga hubad. Siya namatay sa Moscow niadtong 1705.

Anugon gayod kaayo ang pagkawala sa mga manuskrito sa ulahing mga bersiyon sa Latviano ug Ruso. Apan hangtod karon, ang tanang mobasa sa Latvianong Bibliya makabenepisyo gayod sa orihinal nga hubad ni Glück.

Si Ernst Glück usa lamang sa daghang tawo nga nangarisgar sa lisod kaayong trabaho sa paghubad sa Bibliya ngadto sa pinulongan sa ordinaryong mga tawo. Ingong resulta, halos ang tanang katawhan sa yuta karon mahimong makabasa sa Pulong sa Diyos diha sa ilang pinulongan ug sa ingon ilang masabtan ang bililhon kaayong mga kamatuoran niini. Oo, pinaagi sa mga edisyon sa Bibliya diha sa kapin sa 2,000 ka pinulongan, si Jehova padayong nagpaila sa iyang ngalan ngadto sa mga tawo sa bisan diin.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 13]

Ang hubad ni Glück

[Hulagway sa panid 14]

Ang mga Saksi ni Jehova nagtudlo sa Bibliya diha sa lungsod diin gihubad ni Glück ang Bibliya