Kita “Katingalahan nga Pagkabuhat”
Kita “Katingalahan nga Pagkabuhat”
“Sa makalilisang nga paagi ako katingalahan nga pagkabuhat.”—SALMO 139:14.
1. Nganong nagtuo ang daghang naghunahuna nga mga tawo nga ang mga katingalahang butang sa yuta gilalang sa Diyos?
ANG kinaiyahan napunog katingalahang mga linalang. Diin kini sila gikan? Nagtuo ang pipila nga kana matubag bisag dili hisgotan ang usa ka intelihenteng Maglalalang. Nagtuo ang uban nga kon dili kita motuo sa usa ka Maglalalang, diyutay ray atong masabtan bahin sa kinaiyahan. Sila nagtuo nga ang mga linalang sa yuta maoy komplikado, nagkadaiya, ug katingalahan kaayo nga kita dili makaingon nga sulagma lang kining nanungha. Para sa daghang tawo, lakip ang pipila ka siyentipiko, gipadayag sa ebidensiya nga ang uniberso may makinaadmanon, gamhanan, ug mahinatagong Magbubuhat. a
2. Unsay nakadasig kang David sa pagdayeg kang Jehova?
2 Si Haring David sa karaang Israel kombinsido nga ang Magbubuhat takos dayegon tungod sa Iyang katingalahang mga linalang. Bisag si David nagkinabuhi dugay na kanhi sa wala pa ang ato karong siyentipikanhong panahon, iyang nasabtan nga siya gialirongan ug kahibulongang mga linalang sa Diyos. Kinahanglang mamalandong lang si David sa iyang kaugalingong lawas aron siya mahingangha pag-ayo sa katakos sa Diyos sa paglalang. “Pagadayegon ko ikaw tungod kay sa makalilisang nga paagi ako katingalahan nga pagkabuhat,” siya misulat. “Ang imong mga buhat katingalahan, ingon sa nasayran pag-ayo sa akong kalag.”—Salmo 139:14.
3, 4. Nganong hinungdanong ang matag usa kanato ugdang nga mamalandong sa mga buhat ni Jehova?
3 Nabatonan ni David kanang lig-ong pagtuo pinaagi sa ugdang nga pagpamalandong. Karong adlawa, ang mga kursong gitanyag sa mga tunghaan ug ang media napunog makadaot-sa-pagtuong mga teoriya bahin sa sinugdanan sa tawo. Aron mabatonan nato ang pagtuo nga sama sa kang David, angay usab kitang ugdang nga mamalandong. Peligroso nga kita basta motuo lang sa panghunahuna sa uban, ilabina kon bahin sa paninugdang mga isyu sama sa paglungtad ug sa papel sa Maglalalang.
4 Dugang pa, kon atong palandongon ang mga buhat ni Jehova, modako ang atong gugma ug pagkamapasalamaton kaniya ug mosalig kita sa iyang mga saad sa umaabot. Makapadasig usab kana kanato nga mas mailhan si Jehova ug mag-alagad kaniya. Busa atong hisgotan kon sa unsang paagi ang modernong siyensiya nagpamatuod sa panghinapos ni David nga kita “katingalahan nga pagkabuhat.”
Kahibulongang Pagtubo sa Atong Lawas
5, 6. (a) Sa unsang paagi nagsugod ang kinabuhi sa tanang tawo? (b) Unsay mga obra sa atong mga rinyon?
5 “Ikaw mao ang nagbuhat sa akong mga rinyon; gisalipdan mo ako sa sulod sa tiyan sa akong inahan.” (Salmo 139:13) Ang kinabuhi natong tanan nagsugod diha sa lawas sa atong inahan ingong usa ka selula. Ang maong selula mas gamay pa kay sa tumbok sa kataposan niini nga tudling-pulong. Tuman ka komplikado ang maong mikroskopikong selula—usa ka giming kaayong kemikal nga laboratoryo! Kusog kining motubo. Maporma na ang dagko nimong mga organo pagkatapos sa imong ikaduhang bulan sa tagoangkan, apil na ang imong mga rinyon. Sa dihang matawo ka na, andam na ang imong mga rinyon sa pagsala sa imong dugo nga magpagawas sa mga hilo ug sobrang tubig apan magbilin sa maayong mga substansiya. Kon himsog ang imong duha ka rinyon, kini magsala sa tubig sa imong dugo—mga lima ka litro sa hingkod nang tawo—kada 45 minutos!
6 Ang imong mga rinyon motabang usab sa pagkontrolar sa minerales sa imong dugo, ingon man sa asido ug presyon niini. Daghan pa kinig laing hinungdanong mga obra, sama sa pag-usob sa bitamina D ngadto sa laing porma nga gikinahanglan aron ang bukog motubo sa tukmang paagi ug magama ang hormone nga erythropoietin nga mopakusog sa paggamag pulang selula sa dugo diha sa imong kabukogan. Dili katingad-an nga ang mga rinyon ginganlang “ang batid nga mga kemiko sa lawas”! b
7, 8. (a) Batbata ang pagtubo sa bata una kini mahimugso. (b) Sa unsang paagi ang bata nga nagtubo pa sulod sa tiyan “gitagik sa kinaubsang mga dapit sa yuta”?
7 “Ang akong mga bukog wala matago gikan kanimo sa dihang ako gibuhat sa tago, sa dihang ako gitagik sa kinaubsang mga dapit sa yuta.” (Salmo 139:15) Ang orihinal nga selula mabahin, ug ang bag-ong mga selula padayong mabahin. Sa dili madugay ang mga selula mosugod pagkalahi o mahimong linain, nga mahimong mga selula sa nerbiyos, sa unod, sa panit, ug uban pa. Magtingob ang samang matang sa mga selula aron maporma nga mga tisyu ug dayon mga organo. Pananglitan, ang kasko sa imong lawas mosugod pagtubo sa ikatulong semana sa pagsamkon. Sa dihang ang imong edad pito pa ka semana ug duolan pa sa pulgada ang imong gitas-on, napahiluna na ang unang mga porma sa imong tanang 206 ka bukog ingong hingkod nga tawo, bisan pag wala pa kana mahimong gahing bukog.
8 Kining katingalahang proseso sa pagtubo nahitabo sulod sa tiyan sa imong inahan ug kini wala makita sa tawo nga samag nalubong sa yuta. Sa pagkatinuod, daghan pa ang wala hisayri sa tawo kon bahin sa paagi sa atong pagtubo. Pananglitan, unsay magpahinabo sa panaglahi sa tinong mga selula alang sa nagkadaiyang bahin sa lawas? Basin kana masayran ra ngadtongadto sa siyensiya, apan sumala sa sunod nga giingon ni David, kana nasayran na sa atong Magbubuhat nga si Jehova.
9, 10. Sa unsang paagi ang pagkaporma sa mga bahin sa binhi “nahisulat” diha sa “basahon” sa Diyos?
9 “Ang imong mga mata nakakita bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan, ug ang tanan nga bahin niini nahisulat diha sa imong basahon, mahitungod sa mga adlaw sa dihang kini sila naumol ug wala pay usa kanila.” (Salmo 139:16) Ang kompletong plano sa imong katibuk-ang lawas napahimutang na sa imong unang selula. Kanang planoha maoy naggiya sa imong pagtubo sulod sa siyam ka bulan samtang didto ka sa tagoangkan una ka matawo ug dayon sulod sa kapig kawhaan ka tuig nga pagtubo hangtod sa pagkahingkod. Sa maong yugto, daghang hugna ang nasinati sa imong lawas, nga ang tanan gigiyahan sa impormasyong naprograma na sa orihinal nga selula.
10 Walay nasayran si David bahin sa mga selula ug gene ug wala gani siyay mikroskopyo. Apan nakasabot siya sa tukma bahin sa pagtubo sa iyang kaugalingong lawas nga nagpamatuod nga kini may abanteng plano. Mahimong si David nahibalo ug diyutay kon sa unsang paagi ang mga binhi nagtubo sulod sa tagoangkan, busa nakapangatarongan siya nga ang matag lakang mahitabo gayod sumala sa naglungtad nang disenyo ug eskedyul. Balaknon niyang gibatbat ang maong disenyo ingong “nahisulat” diha sa “basahon” sa Diyos.
11. Unsay magtino sa atong pisikal nga mga kinaiya?
11 Nasayran na sa pagkakaron nga ang mga kinaiya nga napanunod nimo gikan sa imong mga ginikanan ug katigulangan—sama sa imong kataas, porma sa nawong, kolor sa mata ug buhok, ug libolibo pang kinaiya—gitino na sa imong mga gene. Ang matag usa sa imong mga selula adunay libolibong gene, ug ang matag gene maoy bahin sa taas nga kutay sa DNA (deoxyribonucleic acid). Ang mga instruksiyon kon unsaon paggama sa imong lawas “nahisulat” diha sa kahikayan sa kemikal sa imong DNA. Sa matag pagbahin sa imong mga selula—aron mabuhat ang bag-ong mga selula o mapulihan ang daang mga selula—ang imong DNA magpasa sa maong mga instruksiyon aron padayon kang mabuhi ug adunay samang dagway. Pagkatalagsaon nga pananglitan sa gahom ug kaalam sa atong langitnong Magbubuhat!
Atong Talagsaong Kaisipan
12. Unsay nakapalahi gayod sa mga tawo gikan sa mga hayop?
12 “Busa, alang kanako pagkabililhon uyamot sa imong mga hunahuna! Oh Diyos, pagkadako gayod sa ilang katibuk-ang gidaghanon! Kon iphon ko sila, mas daghan pa sila kay sa balas.” (Salmo 139:17, 18a) Ang mga hayop katingalahan usab nga pagkabuhat, ug ang pipila niini nakabatog mga sentido ug katakos nga labaw pa kay sa mga tawo. Apan gihatagan sa Diyos ang mga tawo ug katakos sa panghunahuna nga labaw pa kaayo kay sa bisan unsang hayop. “Bisan pag kitang mga tawo susama sa daghang paagi sa ubang mga espisye, kita talagsaon taliwala sa mga linalang sa yuta tungod sa atong katakos sa pagsulti ug paghunahuna,” nag-ingon ang usa ka teksbok sa siyensiya. “Kita talagsaon usab tungod sa atong dakong kamausisaon bahin sa atong kaugalingon: Sa unsang paagi gidisenyo ang atong lawas? Sa unsang paagi giporma kita?” Kini maoy mga pangutana nga gipamalandong usab ni David.
13. (a) Sa unsang paagi nakapamalandong si David sa mga hunahuna sa Diyos? (b) Sa unsang paagi atong masundog ang panig-ingnan ni David?
13 Labing hinungdanon, nga lahi sa mga hayop, kita maoy talagsaon tungod sa atong katakos sa pagpamalandong sa mga hunahuna sa Diyos. c Kining linaing gasa maoy usa sa mga paagi nga kita gibuhat “sa larawan sa Diyos.” (Genesis 1:27) Gipahimuslan pag-ayo ni David kining gasaha. Siya namalandong sa paglungtad sa Diyos ug sa maayong mga hiyas nga gibanaag sa mga linalang sa yuta alirong niya. Nakabaton usab si David sa unang mga basahon sa Balaang Kasulatan, nga nasudlan sa mga pagpadayag sa Diyos bahin sa iyang kaugalingon ug sa iyang mga buhat. Kining inspiradong mga sinulat nakatabang kang David sa pagsabot sa mga hunahuna, personalidad, ug katuyoan sa Diyos. Ang pagpamalandong ni David sa Kasulatan, sa kalalangan, ug sa mga pagpakiglabot sa Diyos kaniya nagdasig kang David sa pagdayeg sa iyang Magbubuhat.
Kon Unsay Nalangkit sa Pagtuo
14. Nganong dili kinahanglang mahibaloan nato ang tanan bahin sa Diyos aron motuo kita kaniya?
14 Sa dugang nga pagpamalandong ni David sa kalalangan ug sa Kasulatan, labaw pa siyang nakaamgo nga dili siya bug-os makasabot sa kahibalo ug katakos sa Diyos. (Salmo 139:6) Kana tinuod usab kanato. Dili gayod kita bug-os makasabot bahin sa tanang kalalangan sa Diyos. (Ecclesiastes 3:11; 8:17) Apan ang Diyos ‘nagpadayag’ ug igong kahibalo pinaagi sa Kasulatan ug sa kinaiyahan aron ang mga tawong nangita sa kamatuoran nga nabuhi sa bisan unsang yugto sa panahon makabaton ug pagtuo nga gipasukad sa ebidensiya.—Roma 1:19, 20; Hebreohanon 11:1, 3.
15. Iilustrar kon sa unsang paagi nalanggikit ang pagtuo ug ang atong relasyon uban sa Diyos.
15 Ang pagbaton ug pagtuo wala lang magpasabot sa pag-ila nga ang kinabuhi ug uniberso naggikan gayod sa usa ka intelihenteng Tinubdan. Naglakip kini sa pagsalig kang Jehova nga Diyos ingong persona—usa ka persona nga nagtinguha nga kita makaila ug makabatog maayong relasyon uban niya. (Santiago 4:8) Makahunahuna kita bahin sa pagtuo ug pagsalig sa usa ka anak sa iyang mahigugmaong amahan. Kon may magduhaduha nga ang imong amahan motabang gayod kanimo panahon sa kalisdanan, basin dili nimo siya makombinsir nga ang imong amahan kasaligan. Apan, kon nakatigom ka nag ebidensiya bahin sa maayong kinaiya sa imong amahan tungod sa imong kasinatian, makasalig kang dili ka gayod niya pakyason. Sa susama, ang pagkaila kang Jehova pinaagi sa pagtuon sa Kasulatan, pagpamalandong sa kalalangan, ug pagkasinati sa iyang tabang agig tubag sa atong mga pag-ampo modasig kanato sa pagsalig kaniya. Tungod niana buot natong dugang makakat-on bahin kaniya ug magdayeg kaniya sa walay kataposan gumikan sa dili-mahakogong gugma ug debosyon. Kana ang labing hamiling katuyoan nga mahimong tinguhaon ni bisan kinsa.—Efeso 5:1, 2.
Tinguhaa ang Giya sa Atong Magbubuhat!
16. Unsay atong makat-onan gikan sa suod nga relasyon ni David uban kang Jehova?
16 “Oh Diyos, susiha ako, ug hibaloi ang akong kasingkasing. Susiha ako, ug hibaloi ang akong makapatugaw nga mga hunahuna, ug tan-awa kon aduna bay masakit nga dalan diha kanako, ug tultoli ako sa dalan nga hangtod sa panahong walay tino.” (Salmo 139:23, 24) Nahibalo si David nga si Jehova bug-os nakaila kaniya—nga ang iyang Magbubuhat nakatugkad sa iyang tanang gihunahuna, gisulti, o gibuhat. (Salmo 139:1-12; Hebreohanon 4:13) Tungod kay ang Diyos nakaila gayod kang David, siya mibatig kasegurohan sama ra sa gamayng bata nga mobatig kasegurohan samtang gigakos sa iyang mahigugmaong mga ginikanan. Gipabilhan ni David ang maong suod nga relasyon uban kang Jehova ug naningkamot siya nga padayong mahuptan kana pinaagi sa pagpamalandong pag-ayo sa Iyang mga buhat ug sa pag-ampo Kaniya. Sa pagkatinuod, ang daghang salmo ni David—lakip ang Salmo 139—maoy mga pag-ampo nga giduyogan ug musika. Ang pagpamalandong ug pag-ampo susamang makatabang kanato aron masuod kang Jehova.
17. (a) Nganong buot ni David nga si Jehova magsusi sa iyang kasingkasing? (b) Sa unsang paagi ang atong kinabuhi maapektohan sa atong paggamit sa atong kagawasan sa pagpili?
17 Tungod kay gilalang kita sa larawan sa Diyos, kita gihatagan ug kagawasan sa pagpili. Makapili kita sa pagbuhat ug maayo o sa pagbuhat ug daotan. Duyog sa maong kagawasan ang tulubagon bahin sa moral. Dili buot ni David nga maklasipikar siya uban sa mga daotan. (Salmo 139:19-22) Buot niyang makalikay sa paghimog makapaguol nga kasaypanan. Busa, sa pagpamalandong sa bug-os nga kahibalo ni Jehova, mapainubsanong mihangyo si David sa Diyos sa pagsusi sa iyang sulod nga pagkatawo ug paggiya kaniya sa dalan nga motultol sa kinabuhi. Mapadapat sa tanan ang matarong nga mga sukdanan sa Diyos bahin sa moral; busa kinahanglan usab kitang mohimog hustong mga pagpili. Si Jehova nag-awhag kanatong tanan sa pagsugot kaniya. Atong mabatonan ang iyang pag-uyon ug ang daghang kaayohan kon magmasinugtanon kita kaniya. (Juan 12:50; 1 Timoteo 4:8) Ang paglakaw uban kang Jehova sa adlaw-adlaw makatabang kanato sa pag-ugmad sa kalinaw sa kahiladman, bisan atubangan sa bug-at nga mga suliran.—Filipos 4:6, 7.
Sunda ang Atong Katingalahang Magbubuhat!
18. Unsay gihinapos ni David gikan sa iyang pagpamalandong sa kalalangan?
18 Sa batan-on pa si David, siya kanunayng didto sa gawas, nga nagbantay ug mga karnero. Samtang nanibsib ang mga karnero, iyang giyahat ang iyang mga mata sa kalangitan. Sa kangitngit sa kagabhion, namalandong si David sa kahalangdon sa uniberso ug sa kahulogan niadtong tanan. “Ang kalangitan nagapahayag sa himaya sa Diyos; ug ang kawanangan nagasaysay sa buhat sa iyang mga kamot,” misulat si David. “Ang matag adlaw nagapahayag ug mga pulong, ug ang matag gabii nagapadayag ug kahibalo.” (Salmo 19:1, 2) Nasabtan ni David nga kinahanglan niyang pangitaon ug sundon ang Usa nga nagbuhat sa tanang butang sa katingalahan kaayong paagi. Kinahanglang himoon usab nato kana.
19. Unsang mga leksiyon ang matun-an sa mga batag tigulang gikan sa ilang “katingalahan nga pagkabuhat”?
19 Si David nahimong sulondan kon bahin sa tambag nga gihatag sa iyang anak nga si Solomon ngadto sa mga batan-on: “Hinumdomi, karon, ang imong Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on . . . Kahadloki ang matuod nga Diyos ug tumana ang iyang mga sugo. Kay kini mao ang tibuok nga obligasyon sa tawo.” (Ecclesiastes 12:1, 13) Samtang batan-on pa, si David nakasabot na nga siya “katingalahan nga pagkabuhat.” Ang pagkinabuhi sumala sa maong pagsabot naghatag kaniyag daghang kaayohan sa iyang tibuok kinabuhi. Kon kita, batag tigulang, magdayeg ug mag-alagad sa atong Dakong Maglalalang, ang atong kinabuhi mahimong kahimut-anan karon ug sa umaabot. Alang sa mga nagpabiling suod kang Jehova ug nagsunod sa iyang matarong nga mga dalan, ang Bibliya nagsaad: “Sila magpadayon pa gihapon sa paglipang panahon sa ilang pagkaubanon, sila magpabiling tambok ug lunhaw, aron sa pagsaysay nga si Jehova maoy matul-id.” (Salmo 92:14, 15) Ug makalaom kita sa pagpahimulos sa katingalahang mga buhat sa atong Magbubuhat hangtod sa hangtod.
[Mga footnote]
a Tan-awa ang Hunyo 22, 2004, gula sa Pagmata! nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova.
b Tan-awa usab ang ‘Imong mga Rinyon—Usa ka Tigsala sa Tibuok nga Kinabuhi,’ sa Agosto 8, 1997, gula sa Pagmata!
c Ang mga pulong ni David sa Salmo 139:18b maorag nagpasabot nga kon iyang gugolon ang tibuok adlaw nga mag-ihap sa mga hunahuna ni Jehova hangtod siya mahikatulog sa pagkagabii, sa pagkahigmata sa buntag, daghan pa gihapon ang iyang iphon.
Makapatin-aw Ka Ba?
• Sa unsang paagi ang pagtubo sa usa ka binhi nagpakita nga kita “katingalahan nga pagkabuhat”?
• Nganong kinahanglang mamalandong kita sa mga hunahuna ni Jehova?
• Sa unsang paagi nalanggikit ang pagtuo ug ang atong relasyon uban kang Jehova?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Mga hulagway sa panid 23]
Ang pagtubo sa usa ka bata diha sa tagoangkan nagsunod sa natino nang disenyo
DNA
[Credit Line]
Unborn fetus: Lennart Nilsson
[Hulagway sa panid 24]
Sama sa mga bata nga mosalig sa mahigugmaong amahan, kita may pagsalig kang Jehova
[Hulagway sa panid 25]
Ang pagpamalandong sa mga buhat ni Jehova nagdasig kang David sa pagdayeg Kaniya