“Ang Dakong Gasa” sa Polandia

NIADTONG Hulyo 6, 1525, gideklarar ni Duke Albrecht sa Hohenzollern ang Lutheranismo ingong relihiyon sa Estado. Busa, ang Prussia nga gidumala sa usa ka duke ug sakop niadtong panahona sa gingharian sa Polandia nahimong unang estado sa Uropa nga opisyal nga misagop sa mga pagtulon-an ni Martin Luther.

Buot ni Albrecht nga ang Königsberg, ang kaulohan sa Silangang Prussia, mahimong sentro sa Protestanteng kultura. Iyang gitukod ang usa ka unibersidad sa siyudad ug gipaluyohan ang pag-imprenta sa mga sinulat ni Luther diha sa daghang pinulongan. Sa 1544, gimando usab sa duke nga ang katawhang Polako sa iyang teritoryo kinahanglang maminaw sa dihang basahan silag mga bahin sa Balaang Kasulatan diha sa ilang pinulongan. Ugaling lang, wala pay Bibliya diha sa pinulongang Polako niadtong panahona.

Usa ka Hubad nga Naggamit ug Kasagarang mga Pulong

Misugod si Albrecht sa pagpangitag tawo nga may katakos sa paghubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan ngadto sa Polakong pinulongan aron masulbad ang problema. Niadtong mga 1550, iyang gikuha ang usa ka magsusulat, tigbaligyag basahon, ug tig-imprenta nga si Jan Seklucjan alang sa maong proyekto. Siya maoy graduwado sa Unibersidad sa Leipzig ug gidungog nga nakapasuko sa Iglesya Katolika tungod sa pagsabwag ug mga pagtulon-ang Protestante. Gani, nakaadto na siya sa Königsberg aron moikyas sa usa ka husay sa korte tungod sa pagsabwag sa iyang relihiyosong mga tinuohan.

Maikagon kaayo si Jan Seklucjan nga makapatunghag usa ka Polako nga hubad sa Kasulatan. Usa ra ka tuig human siya kuhaa alang sa maong proyekto, iya nang naimprenta ang unang mga kopya sa Ebanghelyo ni Mateo. Kini nga edisyon may detalyadong komentaryo ug mapuslanong mga panaplin nga naghatag ug laing posibleng mga hubad sa pipila ka bahin sa kasulatan. Human niadto, gihikay ni Seklucjan nga maimprenta ang usa ka edisyong naundan sa upat ka Ebanghelyo. Sulod lang sa tulo ka tuig, iya nang naimprenta ang tibuok Kristohanon Gregong Kasulatan.

Aron makapatunghag tukmang hubad, gikonsulta sa maghuhubad ang Gregong mga teksto. Dugang pa, ang pasiuna sa 1551 nga edisyon nag-ingon nga ang mga hubad diha sa Latin ug ang “mga hubad sa ubang mga pinulongan gikonsulta.” Si Stanisław Rospond, awtor sa Studies on the Polish Language of the 16th Century, naghubit niini  nga hubad ingong “nindot paminawon ug maayong pagkatagik.” Makagamit unta ang maghuhubad ug “balaknon ug laglom nga mga pulong,” matod ni Rospond. Apan ang maghuhubad naningkamot sa paggamit ug kasagarang Polako nga mga pulong.

Bisan tuod si Seklucjan ang nagdumala niining proyektoha, gipakita sa mga ebidensiya nga dili siya ang maghuhubad. Si kinsa man diay ang batid nga maghuhubad? Si Stanisław Murzynowski, usa ka lalaki nga lagmit mga 23 anyos pa sa dihang gikuha siya ni Seklucjan alang niining malisod nga buluhaton.

Si Murzynowski natawo sa usa ka balangay, apan sa may igo na siyang panuigon, siya gipaeskuyla sa iyang amahan didto sa Königsberg aron magtuon sa Grego ug Hebreohanong mga pinulongan. Human niadto, nagpaenrol si Murzynowski sa Unibersidad sa Wittenberg, Alemanya, diin lagmit iyang nahibalag didto si Martin Luther. Kining batan-on nga estudyante naminaw sa mga pakigpulong ni Philipp Melanchthon, kinsa nakatabang kaniya aron siya mabatid sa Grego ug Hebreohanong mga pinulongan. Human sa dugang nga pagtuon sa Italya, si Murzynowski mibalik sa Königsberg ug mitanyag sa iyang serbisyo kang Duke Albrecht.

“Si Murzynowski kugihan ug maayong motrabaho,” matod ni Maria Kossowska diha sa iyang basahong The Bible in the Polish Language, “apan wala siya magpatagad sa iyang kaugalingon, wala magtinguha nga mahimong inila, o mohangyo nga isulat ang iyang ngalan diha sa atubang nga panid sa iyang hubad.” Gani, kini nga batan-on nagsulat bahin sa kaugalingon niyang katakos: “Dili ko maayong mosulat sa Latin o Polako nga pinulongan.” Bisan pa sa mga pagduhaduha ni Murzynowski, siya nakatabang pag-ayo aron ang katawhan sa Polandia makabaton ug Bibliya sa ilang pinulongan. Ang iyang kauban, si Seklucjan, naghubit sa hubad nga ilang nahimo ingong “ang dakong gasa” sa Polandia.

Usa sa Kinadak-ang mga Gasa

Kadtong unang Polako nga hubad sa Bibliya gisundan ug daghang uban pang mga hubad. Niadtong 1994 giluwatan ang Bag-ong Kalibotang Hubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ug sa 1997, ang kompletong Bag-ong Kalibotang Hubad sa Balaang Kasulatan sa Polakong pinulongan. Ang mga maghuhubad, kinsa wala magpatagad sa ilang kaugalingon, wala lang maningkamot nga mahubad ang Pulong sa Diyos sa tukmang paagi kondili sila naggamit usab ug kasagarang mga pulong karon, dili ang mga pulong nga gigamit sa ika-16 nga siglo.

Karon, ang Bibliya mabatonan na sa tibuok o sa bahin niini diha sa mga 2,400 ka pinulongan. Kon makakuha kag tukmang hubad sa Pulong sa Diyos sa kaugalingon mong pinulongan, kana ang usa sa kinadak-ang mga gasa nga imong madawat, usa ka gasa gikan ni Jehova nga Diyos nga magagiya kanimo.—2 Timoteo 3:15-17.

[Hulagway sa panid 20]

Monyumento alang kang Stanisław Murzynowski, usa ka maghuhubad sa “Bag-ong Tugon” sa Polakong pinulongan

[Hulagway sa panid 21]

Kapitulo 3 sa basahon ni Mateo nga gihubad ni Stanisław Murzynowski

[Credit Line]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego