Mga Pangunang Punto Gikan sa mga Basahon ni Nahum, Habacuc, ug Sofonias
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Mga Pangunang Punto Gikan sa mga Basahon ni Nahum, Habacuc, ug Sofonias
ANG Asirya, nga mao ang gahom sa kalibotan niadtong panahona, nakalaglag na sa Samaria, ang kaulohan sa napulo-ka-tribong gingharian sa Israel. Dugay na usab nga hulga ang Asirya sa Juda. Ang manalagnang si Nahum sa Juda may mensahe alang sa Nineve, ang kaulohan sa Asirya. Ang maong mensahe anaa sa basahon ni Nahum sa Bibliya nga gisulat sa wala pa ang 632 W.K.P.
Ang misunod nga gahom sa kalibotan mao ang Imperyo sa Babilonya, nga may mga panahong gimandoan ug mga haring Caldeanhon. Ang basahon ni Habacuc tingali nahuman pagsulat sa 628 W.K.P. Kini nagtagna kon unsaon paggamit ni Jehova ang Babilonya aron ipatuman ang iyang hukom ug kon unsay dangatan niini sa ulahi.
Ang manalagnang si Sofonias sa Juda mas unang nanagna kay kang Nahum ug Habacuc. Siya nanagna kapig 40 ka tuig sa wala pa malaglag ang Jerusalem niadtong 607 W.K.P. ug nagmantalag mensahe bahin sa kalaglagan ug paglaom sa kapasig-ulian alang sa Juda. Ang basahon ni Sofonias sa Bibliya may mga pahayag usab batok sa ubang mga nasod.
“ALAOT ANG SIYUDAD NGA NAGAULA UG DUGO”
“Ang pahayag batok sa Nineve” naggikan ni Jehova nga Diyos, kinsa “mahinay sa kasuko ug dako sa gahom.” Bisan pag si Jehova “usa ka salipdanan sa adlaw sa kasakit” niadtong nagtinguha nga modangop kaniya, ang Nineve pagalaglagon.—Nahum 1:1, 3, 7.
“Tigomon [ipasig-uli] gayod ni Jehova ang garbo ni Jacob.” Apan sama sa ‘leyon nga nagkuniskunis,’ ang Asirya nanghadlok sa nasod sa katawhan sa Diyos. ‘Sunogon ni Jehova ang karo nga iggugubat [sa Nineve] diha sa aso. Ug usa ka espada molamoy sa iyang may-lambungay nga mga nating leyon.’ (Nahum 2:2, 12, 13) “Alaot ang siyudad nga nagaula ug dugo”—ang Nineve. “Ang tanang makadungog sa taho bahin [kaniya] magpakpak gayod sa ilang mga kamot” ug magmaya.—Nahum 3:1, 19.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
1:9—Unsay kahulogan alang sa Juda nga si Jehova “magapuo gayod” sa Nineve? Kini magkahulogan nga permanente silang mahupayan gikan sa Asirya; “ang kasakit dili motungha sa ikaduhang higayon.” Sa paghisgot nga samag wala na maglungtad ang Nineve, si Nahum nagsulat: “Tan-awa! Ibabaw sa kabukiran ang mga tiil sa usa nga nagdalag maayong balita, nga nagmantalag pakigdait. Oh Juda, sauloga ang imong mga pista.”—Nahum 1:15.
2:6—Unsang “mga ganghaan sa mga suba” ang nabuksan? Ang maong mga ganghaan nagtumong sa mga lungag diha sa mga paril sa Nineve tungod sa pagbul-og sa katubigan sa Suba sa Tigris. Niadtong 632 W.K.P. sa dihang ang naghiusa nga mga puwersa sa mga Babilonyanhon ug mga Medianhon misulong sa Nineve, siya wala mahadlok. Tungod sa habog nga mga paril, siya mibating luwas ug nagtuo nga walay makasulod kaniya. Apan miawas ang Suba sa Tigris tungod sa pagbunok sa ulan. Sumala sa historyanong si Diodorus, kadto “mibanlas sa usa ka bahin sa siyudad ug naguba ang taastaas nga bahin sa paril.” Busa ang mga ganghaan sa suba nabuksan, ug sumala sa gitagna, ang Nineve dali rang napukan sama nga tilaan rag kalayo ang uga nga dagami.—Nahum 1:8-10.
3:4—Sa unsang paagi ang Nineve nahisamag usa ka pampam? Ang Nineve naglimbong sa mga nasod tungod kay misaad siyang makighigala ug motabang kanila, apan sa pagkatinuod iyang gilupigan sila. Pananglitan, ang Asirya mitabang kang Haring Ahaz sa Juda batok sa nagkunsabo nga Sirya ug Israel. Apan sa kadugayan, ang “hari sa Asirya miabot batok [kang Ahaz] ug nagpahinabog kasakitan kaniya.”—2 Cronicas 28:20.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
1:2-6. Ang pagpanimalos ni Jehova sa iyang mga kaaway, kinsa midumili sa paghatag ug bug-os nga pagkamahinalaron kaniya, nagpakita nga siya nagdahom gayod ug bug-os nga pagkamahinalaron gikan sa iyang mga magsisimba.—Exodo 20:5.
1:10. Ang dagko kaayong mga paril uban ang ginatos ka torre niini wala makapugong sa pagkatuman sa pulong ni Jehova batok sa Nineve. Ang mga kaaway sa katawhan ni Jehova karong adlawa dili gayod makaikyas sa silot kanila sa Diyos nga mao ang kalaglagan.—Proverbio 2:22; Daniel 2:44.
‘ANG MATARONG MAGPADAYONG BUHI’
Ang unang duha ka kapitulo sa basahon ni Habacuc maoy kabildohay tali sa manalagna ug ni Jehova nga Diyos. Kay naguol tungod sa nagakahitabo sa Juda, si Habacuc nangutana sa Diyos: “Nganong gipakita mo kanako ang makadaot, ug ikaw nagatan-aw lamang sa kasamok?” Agig tubag, si Jehova nag-ingon: “Patindogon ko ang mga Caldeanhon, ang nasod nga mabangis ug mahinaykon.” Nagpahayag ang manalagna ug katingala nga ang Diyos mogamit sa “mga maluibon” aron silotan ang Juda. (Habacuc 1:3, 6, 13) Gipasaligan si Habacuc nga ang matarong magpadayong buhi, apan ang mga kaaway dili makaikyas sa silot. Dugang pa, si Habacuc nagtala ug lima ka kaalaotan nga ipahamtang sa kaaway nga Caldeanhon.—Habacuc 2:4.
Sa usa ka pag-ampo alang sa kaluoy, giasoy ni Habacuc diha sa “mga awit sa pagbangotan” ang nangaging mga pagpasundayag sa katingalahang gahom ni Jehova sama didto sa Pulang Dagat, sa kamingawan, ug sa Jerico. Gitagna usab sa manalagna ang pag-asdang ni Jehova nga may malaglagong kasuko panahon sa Armagedon. Ang pag-ampo gitapos sa mga pulong: “Si Jehova nga Soberanong Ginoo mao ang akong kusog; ug ang akong mga tiil iyang himoon nga sama sa mga tiil sa mga bayeng osa, ug iya akong palakton sa akong hatag-as nga mga dapit.”—Habacuc 3:1, 19.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
1:5, 6—Nganong morag dili makatuo ang mga Hudiyo nga ang mga Caldeanhon motindog batok sa Jerusalem? Sa pagsugod ni Habacuc sa pagpanagna, naimpluwensiyahan na pag-ayo sa Ehipto ang Juda. (2 Hari 23:29, 30, 34) Bisan pag nagkagamhanan na ang mga Babilonyanhon, ang ilang kasundalohan wala pa makapildi kang Paraon Neko. (Jeremias 46:2) Dugang pa, ang templo ni Jehova atua sa Jerusalem, ug ang Davidikong dinastiya padayon pang nagmando gikan nianang dapita. Morag imposible alang sa mga Hudiyo niadtong panahona nga tugotan sa Diyos ang mga Caldeanhon sa paglaglag sa Jerusalem. Apan, bisan pag morag dili sila makatuo sa mga pulong ni Habacuc, ang panan-awon bahin sa paglaglag sa mga Babilonyanhon sa Jerusalem ‘natuman gayod’ niadtong 607 W.K.P.—Habacuc 2:3.
2:5—Kinsa ang “tawo nga lig-on ug lawas,” ug nganong “siya dili makaabot sa iyang tumong”? Ang mga Babilonyanhon, kinsa migamit sa ilang militaryong kahanas sa pagpukan sa mga nasod, mao ang daghag-sakop nga “tawo nga lig-on ug lawas.” Tungod kay siya nakadaog, siya nahisamag usa ka tawong nahubog sa bino. Apan, dili siya molampos sa pagtigom sa tanang nasod tungod kay gamiton ni Jehova ang mga Medianhon ug mga Persianhon sa pagpukan kaniya. Ang modernong-adlaw nga daghag-sakop nga “tawo” gilangkoban ug politikanhong mga gahom. Siya usab nahubog sa pagkamasaligon ug pagkahambog ug way pagkatagbaw ang iyang pagpanakop sa ubang nasod. Apan dili siya makaabot sa iyang tumong nga “tigomon ngadto kaniya ang tanang nasod.” Ang Gingharian sa Diyos lamang ang makapahiusa sa tanang tawo.—Mateo 6:9, 10.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
1:1-4; 1:12–2:1. Si Habacuc misuknag sinserong mga pangutana, ug gitubag siya ni Jehova. Ang matuod nga Diyos magpatalinghog sa mga pag-ampo sa iyang matinumanong mga alagad.
2:1. Sama kang Habacuc, angay kitang magpabiling aktibo sa pag-alagad kang Jehova. Kinahanglang andam usab kita sa pagpasibo sa atong panghunahuna uyon sa bisan unsang “pagbadlong” o pagtul-id nga atong madawat.
2:3; 3:16. Samtang nagpaabot kita sa adlaw ni Jehova uban ang pagtuo, kanunay natong hunahunaon nga haduol na gayod kana.
2:4. Aron makalabang-buhi sa umaabot nga adlaw ni Jehova sa paghukom, kinahanglan kitang magmalahutayon ug magmatinumanon.—Hebreohanon 10:36-38.
2:6, 7, 9, 12, 15, 19. Ang kaalaotan modangat sa usa nga hakog sa kinitaan pinaagig limbong, nahigugma sa kapintasan, nagbuhat ug imoralidad, o nagsimbag idolo. Kinahanglan kitang magbantay aron malikayan ang maong mga kinaiya ug mga buhat.
2:11. Kon mapakyas kita sa pagyagyag sa pagkadaotan niining kalibotana, “ang bato mosinggit nga masulub-on.” Pagkahinungdanon nga kita maisogong magpadayon sa pagsangyaw sa mensahe sa Gingharian!
3:6. Walay makapugong kang Jehova sa pagpatuman sa iyang paghukom, bisan ang tawhanong mga organisasyon nga morag dili matarog ingon sa kabukiran ug kabungtoran.
3:13. Makasalig kita nga ang pagpanglaglag panahon sa Armagedon dili kay paturagas lamang. Luwason ni Jehova ang iyang matinumanong mga alagad.
3:17-19. Bisag kita makasinatig kalisod sa wala pa ug panahon sa Armagedon, makasalig kita nga si Jehova mohatag kanatog “dakong kusog” samtang mopadayon kita sa pag-alagad kaniya nga malipayon.
“ANG ADLAW NI JEHOVA HADUOL NA”
Kaylap ang pagsimba kang Baal sa Juda. Si Jehova nag-ingon pinaagi sa iyang manalagnang si Sofonias: “Pagatuy-oron ko ang akong kamot batok sa Juda ug batok sa tanang molupyo sa Jerusalem.” Si Sofonias nagpasidaan: “Ang adlaw ni Jehova haduol na.” (Sofonias 1:4, 7, 14) Kadto lamang nakakab-ot sa mga kinahanglanon sa Diyos ang “pagatagoan” nianang adlawa.—Sofonias 2:3.
“Alaot . . . ang malupigong siyudad”—ang Jerusalem! “‘Magpadayon kamo sa paghulat kanako,’ mao ang giingon ni Jehova, ‘hangtod sa adlaw nga ako motindog alang sa inagaw, kay ang akong hudisyal nga hukom mao ang pagtigom sa kanasoran . . . aron ibubo kanila ang akong mahukmanong pagsaway.’” Apan ang Diyos nagsaad: “Kamo himoon ko nga usa ka ngalan ug usa ka pagdayeg taliwala sa tanang mga katawhan sa yuta, sa dihang tigomon ko pagbalik ang mga nabihag kaninyo atubangan sa inyong mga mata.”—Sofonias 3:1, 8, 20.
Tubag sa mga Pangutana Bahin sa Kasulatan:
2:13, 14—Kansang ‘tingog ang magpadayon sa pag-awit’ diha sa bug-os naawaaw nga Nineve? Sanglit ang Nineve mahimo mang dapit sa ihalas nga kahayopan ug kalanggaman, ang tingog nga magpadayon sa pag-awit nagtumong sa awit sa kalanggaman ug lagmit sa dahunog sa hangin diha sa mga bentana sa mga balay nga wala nay tawo.
3:9—Unsa ang “putli nga pinulongan,” ug unsaon kini pagsulti? Kini ang kamatuoran bahin sa Diyos nga anaa sa iyang Pulong, ang Bibliya. Naglakip kini sa tanang pagtulon-an sa Bibliya. Ato kining gisulti pinaagi sa pagtuo sa kamatuoran, pinaagi sa pagtudlo niini sa tukmang paagi ngadto sa uban, ug pinaagi sa pagkinabuhing nahiuyon sa kabubut-on sa Diyos.
Mga Leksiyon Alang Kanato:
1:8. Lagmit nagtinguha ang pipila sa adlaw ni Sofonias nga mauyonan sa silingang mga nasod pinaagi sa ‘pagsul-ob ug besti sa langyaw.’ Pagkabinuang nga ang mga magsisimba ni Jehova karon mosulay sa pagpahiuyon sa kalibotan sa samang paagi!
1:12; 3:5, 16. Si Jehova balikbalik nga nagpadala sa iyang mga manalagna aron magpasidaan sa iyang katawhan bahin sa iyang hudisyal nga mga desisyon. Iyang gibuhat kana bisan pag ang daghang Hudiyo tagbaw na sa ilang paagi sa pagkinabuhi ug dili-matinagdanon sa iyang mensahe, nga sila nahisamag linugdang diha sa panudlanag bino. Samtang ang dakong adlaw ni Jehova nagkaduol na, kinahanglang magpadayon kita sa pagmantala sa mensahe sa Gingharian imbes magtinapolan nga samag ‘nahuyhoy ang atong mga kamot’ tungod sa pagkadili-matinagdanon sa mga tawo.
2:3. Si Jehova lamang ang makaluwas kanato sa adlaw sa iyang kasuko. Aron magpadayon ang iyang pag-uyon kanato, kinahanglan natong ‘pangitaon si Jehova’ pinaagi sa pagtuon pag-ayo sa iyang Pulong, ang Bibliya; pag-ampo alang sa iyang giya; ug pagpakigsuod kaniya. Kinahanglang ‘pangitaon nato ang pagkamatarong’ pinaagi sa pagkinabuhi nga may hinlong moral. Ug kinahanglan natong ‘pangitaon ang pagkamaaghop’ pinaagi sa pag-ugmad sa aghop ug mapasakopong tinamdan.
2:4-15; 3:1-5. Sa adlaw nga ipatuman na ni Jehova ang iyang hukom, ang nahitabo sa karaang Jerusalem ug sa silingang mga nasod mahitabo usab sa Kakristiyanohan ug sa tanang kanasoran nga nagdaogdaog sa katawhan sa Diyos. (Pinadayag 16:14, 16; 18:4-8) Kinahanglan kitang magpadayon nga maisogon sa pagmantala sa mga hukom sa Diyos.
3:8, 9. Samtang nagpaabot kita sa adlaw ni Jehova, nangandam kita nga makalabang-buhi pinaagi sa pagkat-on sa pagsulti sa “putling pinulongan” ug sa ‘pagtawag sa ngalan sa Diyos’ pinaagi sa pagpahinungod sa atong kaugalingon kaniya. Nag-alagad usab kita kang Jehova “abaga sa abaga” duyog sa iyang katawhan ug nagtanyag kaniyag “halad sa pagdayeg” ingon nga usa ka gasa.—Hebreohanon 13:15.
‘Kini Nagadali’
Miawit ang salmista: “Sa dili na madugay, ug ang daotan mawala na; ug pagasusihon mo gayod ang iyang dapit, ug siya mawala diha.” (Salmo 37:10) Kon palandongon nato ang gitagna bahin sa Nineve diha sa basahon ni Nahum ug bahin sa Babilonya ug sa apostatang Juda diha sa basahon ni Habacuc, dili gayod kita magduhaduha nga ang mga pulong sa salmista matuman. Apan unsa pa ka dugay ang atong pagpaabot?
“Ang dakong adlaw ni Jehova haduol na,” nag-ingon ang Sofonias 1:14. “Kini haduol na, ug nagadali sa hilabihan.” Gipakita usab kanato sa basahon ni Sofonias kon sa unsang paagi kita tingali pagatagoan nianang adlawa ug kon unsay kinahanglan natong himoon karon aron makalabang-buhi. Sa pagkatinuod, “ang pulong sa Diyos buhi ug gamhanan.”—Hebreohanon 4:12.
[Mga hulagway sa panid 8]
Ang dagkong mga paril sa Nineve wala makapugong sa katumanan sa tagna ni Nahum
[Credit Line]
Randy Olson/National Geographic Image Collection