Ayawg Tan-awa ang mga Butang nga Walay-Pulos!
Ayawg Tan-awa ang mga Butang nga Walay-Pulos!
“Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos; tipigi akong buhi diha sa imong dalan.”—SAL. 119:37.
1. Unsa kahinungdanon ang mata?
PAGKABILILHON sa atong mata! Pinaagi niana, dali ra natong makita ang atong palibot—ang mga detalye ug kolor niini. Makita usab nato ang atong suod nga mga higala ug maila ang mga kapeligrohan. Pinaagi niana, atong makita ang katahom, ang pamatuod sa paglungtad ug himaya sa Diyos, ug maapresyar ang katingalahang mga butang sa kalalangan. (Sal. 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Roma 1:20) Sanglit ang atong mata maoy magpasag impormasyon ngadto sa hunahuna, hinungdanon kini sa atong pagkuhag kahibalo bahin kang Jehova ug sa pagpalig-on sa atong pagtuo kaniya.—Jos. 1:8; Sal. 1:2, 3.
2. Nganong angay kitang mag-amping sa atong tan-awon, ug unsay atong makat-onan sa kinasingkasing nga hangyo sa salmista?
2 Apan, ang atong gitan-aw mahimong makadaot usab kanato. Dako kaayo ang kalambigitan sa atong mata ug hunahuna nga tungod niana ang atong makita makapukaw o makapasamot sa tinguha sa atong kasingkasing. Ug kay nagkinabuhi man kita sa mahilayon ug nagpahimuot-sa-kaugalingon nga kalibotan nga gimandoan ni Satanas nga Yawa, makita nato bisan asa ang mga hulagway ug mga impormasyon nga dali rang makapahisalaag kanato—bisag mopasiplat lang kita niana. (1 Juan 5:19) Nan, dili nato ikatingala nga ang salmista miampo: “Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos; tipigi akong buhi diha sa imong dalan.”—Sal. 119:37.
Kon sa Unsang Paagi ang Mata Makapahisalaag Kanato
3-5. Unsang mga asoy sa Bibliya ang nagpakita sa kapeligrohan nga magpatental sa atong mata?
3 Tagda kon unsay nahitabo sa unang babaye, si Eva. Si Satanas miingon nga ‘mabuka’ ang iyang mata kon mokaon siya sa bunga sa “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan.” Hayan naikag si Eva sa ideya nga ‘mabuka’ ang iyang mata. Misamot pa ang iyang kaikag sa pagkaon sa gidiling bunga sa dihang iyang ‘nakita nga ang kahoy maayong kan-on ug nga kini takos pangandoyon sa mga mata, oo, ang kahoy tilinguhaong tan-awon.’ Ang pagtan-aw sa kahoy ug pagtinguha niini nagtukmod kang Eva sa pagsupak sa sugo sa Diyos. Ang iyang bana nga si Adan miduyog kaniya, nga nagpahinabog daotang sangpotanan sa tanang tawo.—Gen. 2:17; 3:2-6; Roma 5:12; Sant. 1:14, 15.
4 Sa mga adlaw ni Noe, dihay pipila ka manulonda nga naimpluwensiyahan usab sa ilang nakita. Maylabot kanila ang Genesis 6:2 nag-ingon: “Ang mga anak sa matuod nga Diyos nakamatikod sa mga anak nga babaye sa mga tawo, nga sila maanyag; ug sila nagkuhag mga asawa alang sa ilang kaugalingon, nga mao, ang tanan nga ilang napili.” Tungod kay kining rebelyosong mga manulonda maibogong nagtan-aw sa mga anak nga babaye sa tawo, napukaw diha kanila ang dili-kinaiyanhong tinguha nga makigsekso, ug sila nagpatunghag mapintas nga mga anak. Ang pagkadaotan sa tawo niadtong panahona miresulta sa kalaglagan sa tanang tawo, gawas kang Noe ug sa iyang pamilya.—Gen. 6:4-7, 11, 12.
5 Kasiglohan sa ulahi, ang Israelinhong si Acan natental sa pagpangawat sa dihang nakita niya ang pipila ka butang didto sa nailog nga siyudad sa Jerico. Ang Diyos nagsugo nga kinahanglang laglagon ang tanang butang sa maong siyudad, gawas sa pipila ka butang nga dad-on ngadto sa tipiganag bahandi ni Jehova. Ang mga Israelinhon gipasidan-an: ‘Magpahilayo kamo gikan sa mga butang nga gikatugyan sa kalaglagan, kay basin kamo makabatog tinguha’ ug manguhag mga butang gikan nianang siyudara. Sa dihang misupak si Acan, ang mga Israelinhon napildi didto sa siyudad sa Ai, ug daghan ang nangamatay. Ayha pa miangkon si Acan sa dihang nayagyag na ang iyang gihimo. “Sa nakita ko” ang maong mga butang, miingon si Acan, “nagustohan ko kini, ug gikuha ko kini.” Ang tinguha sa iyang mata misangpot sa iyang kalaglagan, lakip na “sa tanang butang nga iyaha.” (Jos. 6:18, 19; 7:1-26) Gitinguha ni Acan ang mga butang nga gidili.
Nagkinahanglan Kitag Disiplina-sa-Kaugalingon
6, 7. Unsang “laraw” ang sagad gamiton ni Satanas sa paglit-ag kanato, ug sa unsang paagi kana gigamit sa komersiyal nga mga tigpaanunsiyo?
6 Ang katawhan karon gitental sa paagi nga susama nianang gigamit kang Eva, sa masinupakong mga manulonda, ug kang Acan. Sa tanang “laraw” nga gigamit ni Satanas sa pagpahisalaag sa katawhan, ang “tinguha sa mga mata” mao ang labing epektibo. (2 Cor. 2:11; 1 Juan 2:16) Ang komersiyal nga mga tigpaanunsiyo karon nahibalo gayod nga ang mga tawo maimpluwensiyahan sa ilang makita. “Sa tanang sentido, ang mata mao ang labing manenental,” miingon ang usa ka iladong eksperto sa negosyo sa Uropa. “Sagad dag-on niini ang ubang sentido, ug kini adunay gahom sa pagdani kanato sa pagbuhat nga sukwahi sa atong giisip nga labing maayo.”
7 Bantog ra nga kanunay kitang pakitaan sa mga tigpaanunsiyo ug mga hulagway nga gidisenyo aron madani dayon ang atong mata ug mapukaw ang atong tinguha alang sa ilang mga produkto ug serbisyo! Ang usa ka tigdukiduki sa United States kinsa nagtuon kon sa unsang paagi ang paanunsiyo nag-impluwensiya sa tawo miingon nga kini “gidisenyo dili lamang sa paghatag ug impormasyon, kondili labaw sa tanan, aron sa pagpukaw sa emosyon sa nagtan-aw ug sa pag-aghat kaniya nga mosanong niana.” Ang mga hulagway nga makapukaw sa sekso maoy sagad nga gamiton. Nan, hinungdanon gayod nga atong kontrolahon kon unsay atong tan-awon ug kon unsay atong ipasulod sa hunahuna ug kasingkasing!
8. Sa unsang paagi gipasiugda sa Bibliya ang panginahanglan nga bantayan ang atong mata?
8 Ang tinguha sa mata ug sa unod mahimong makaapektar usab sa matuod nga mga Kristohanon. Busa, ang Pulong sa Diyos nag-awhag nga disiplinahon nato ang atong kaugalingon labot sa atong gitan-aw ug gitinguha. (1 Cor. 9:25, 27; basaha ang 1 Juan 2:15-17.) Ang matarong nga tawong si Job nahibalo usab nga dunay dakong kalambigitan ang pagtan-aw ug pagtinguha. Siya miingon: “Ako mihimog pakigsaad sa akong mga mata. Nan unsaon ko man pagtan-aw nga maibogon sa usa ka ulay?” (Job 31:1) Wala lamang modumili si Job sa paghikap sa usa ka babaye sa imoral nga paagi kondili wala gayod niya tugoti ang iyang kaugalingon nga maghunahuna niana. Si Jesus nagpasiugda nga kinahanglang hinloan ang kaisipan sa imoral nga mga hunahuna sa dihang siya miingon: “Ang matag usa nga magpadayon sa pagtan-aw sa usa ka babaye aron sa pagbaton ug kaibog kaniya nakapanapaw na uban kaniya diha sa iyang kasingkasing.”—Mat. 5:28.
Mga Butang nga Walay-Pulos nga Angayng Likayan
9. (a) Nganong angay kitang magbantay pag-ayo sa dihang mogamit sa Internet? (b) Unsay mahimong resulta bisan sa daklit nga pagtan-awg pornograpiya?
9 Sa kalibotan karon, komon na kaayo ang ‘pagtan-awg’ pornograpiya, ilabina diha sa Internet. Dili na kinahanglang pangitaon ang maong mga Web site—kana nay moduol nato! Sa unsang paagi? Ang usa ka paanunsiyo nga dunay matentalong hulagway mahimong kalit lang motungha diha sa eskrin sa kompiyuter. O ang usa ka e-mail nga ordinaryong tan-awon, kon maablihan na, usa diay ka malaw-ayng hulagway nga gidisenyo sa paagi nga lisod kining sirad-an. Bisag nasiplatan lang sa usa ang hulagway sa wala pa niya kini ma-delete o mapapas, magpabilin na kini sa iyang hunahuna. Bisan ang daklit nga pagtan-awg pornograpiya adunay makapasubong sangpotanan. Makahasol kini sa konsensiya sa usa ug malisdan siya sa pagwagtang sa imoral nga mga esena gikan sa iyang hunahuna. Mas grabe pa, ang usa nga tinuyong ‘nagpadayon sa pagtan-aw’ niini nagpakita nga wala pa niya patya ang imoral nga mga tinguha.—Basaha ang Efeso 5:3, 4, 12; Col. 3:5, 6.
10. Nganong ang mga bata dali rang madani sa pagtan-awg pornograpiya, ug unsay mahimong epekto niana?
10 Ang mga bata mahimong madani usab sa pagtan-awg pornograpiya tungod sa ilang pagkamausisaon. Kon mahitabo kana, mahimong duna kini dumalayong epekto sa ilang panglantaw sa sekso. Kini nga mga epekto, sumala sa taho, mahimong maglakip sa hiwi nga panglantaw sa sekso, “kalisod sa pagbaton ug maayo, mahigugmaong relasyon; dili-realistikong panglantaw labot sa mga babaye; ug lagmit, pagkaadik sa pagtan-awg pornograpiya, nga makadaot sa pag-eskuyla, panaghigalaay ug pamilya.” Mas grabe pa ang epekto niana sa dihang maminyo na sila.
11. Paghatag ug pananglitan sa pagpakita nga peligroso ang pagtan-awg pornograpiya.
11 “Sa tanang butang diin ako naadik, ang pornograpiya mao gayod ang labing lisod buntogon,” misulat ang usa ka brader nga nahinumdom sa iyang kagahapon sa wala pa siya ma-Saksi. “Kalit gihapong mosantop sa akong hunahuna ang maong mga hulagway—nga mapukaw sa akong mapanimahoan, madungog nga musika, sa akong makita, o bisan sa usa ka butang nga kalit lang nakong mahunahunaan. Adlaw-adlaw akong nakigbisog niini.” Ang laing brader nahinumdom nga sa bata pa siya, mitan-aw siya sa law-ayng mga magasin sa iyang amahan nga dili Saksi kon wala sa balay ang iyang ginikanan. Siya misulat: “Ngil-ad kaayo ang epekto niadtong mga hulagwaya sa akong linghod nga hunahuna! Bisan karon nga 25 ka tuig na ang milabay, wala gihapon nako makalimti ang pipila sa maong mga hulagway. Bisag unsay akong himoon, nagpabilin gihapon kana. Nakahasol kana sa akong konsensiya, bisag wala na ko maghunahuna niana.” Maalamon gayong likayan nga mahasol ang konsensiya pinaagi sa dili pagtan-aw sa mga butang nga walay-pulos! Sa unsang paagi mahimo kana? Kinahanglang manglimbasog ang usa sa ‘pagbihag sa iyang hunahuna aron himoon kining masinugtanon kang Kristo.’—2 Cor. 10:5.
12, 13. Unsang mga butang nga walay-pulos ang dili angayng tan-awon sa mga Kristohanon, ug ngano?
12 Ang laing butang nga “walay hinungdan” o walay-pulos nga angayng likayan mao ang kalingawan nga nagpasiugdag materyalismo o espiritismo o nagpasundayag ug kapintasan, pag-ulag dugo, ug kamatayon. (Basaha ang Salmo 101:3.) Ang mga ginikanan adunay responsibilidad kang Jehova nga magmapilion sa ilang itugot nga tan-awon diha sa ilang balay. Siyempre, walay tinuod nga Kristohanon ang tinuyong makigbahin sa espiritismo. Bisan pa niana, angayng magbantay ang mga ginikanan labot sa mga salida sa sine, teleserye, video game, ug bisan sa mga komiks ug basahon sa mga bata nga nagpasiugdag espiritistikong mga buhat.—Prov. 22:5.
13 Bata man o tigulang, dili gayod kita angayng malingaw sa mga video game nga nagpasundayag ug kapintasan ug mga esena sa pagpatay nga tinuod kaayong tan-awon. (Basaha ang Salmo 11:5.) Dili gayod kita maghunahuna ug bisan unsang kalihokan nga gidumtan ni Jehova. Hinumdomi nga gipuntirya ni Satanas ang atong hunahuna. (2 Cor. 11:3) Bisan ang paggugol ug daghang panahon sa pagtan-awg kalingawan nga giisip tingaling dalawaton makakuha sa panahon nga gigahin nato alang sa pamilyahanong pagsimba, pagbasa sa Bibliya sa adlaw-adlaw, ug pagpangandam alang sa mga tigom.—Filip. 1:9, 10.
Sundoga ang Ehemplo ni Jesus
14, 15. Unsay angay natong hatagag pagtagad bahin sa ikatulong pagsulay ni Satanas kang Kristo, ug sa unsang paagi nasuklan kana ni Jesus?
14 Ikasubo nga dili nato malikayan nga makakitag mga butang nga walay-pulos niining daotan nga kalibotan. Bisan si Jesus gipakitaan niana. Sa ikatulong pagsulay ni Satanas sa pagpatalikod kang Jesus sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos, ‘gidala siya sa Yawa ngadto sa bukid nga talagsaon kahabog, ug gipakita kaniya ang tanang gingharian sa kalibotan ug ang ilang himaya.’ (Mat. 4:8) Nganong gibuhat man kana ni Satanas? Sa walay duhaduha, buot niyang pahimuslan ang kusganong impluwensiya sa mata. Ang pagkakita sa kahalangdon sa tanang gingharian sa kalibotan mahimong maghaylo kang Jesus sa pagtinguha nga mahimong inila sa kalibotan. Unsay reaksiyon ni Jesus?
15 Wala niya hatagig pagtagad kanang makapadaning tanyag. Wala tugoti ni Jesus nga motubo diha sa iyang kasingkasing ang sayop nga mga tinguha. Ug wala na timbangtimbanga pa ni Jesus ang tanyag ni Satanas kon dawaton ba niya kini o dili. Gisalikway dayon niya kini. “Pahilayo, Satanas!” miingon siya. (Mat. 4:10) Gisentro ni Jesus ang iyang pagtagad sa iyang relasyon kang Jehova ug milihok nga kaharmonya sa katuyoan sa iyang kinabuhi—ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. (Heb. 10:7) Ingong resulta, malamposong nasuklan ni Jesus ang malipotong taktika ni Satanas.
16. Unsay atong makat-onan sa ehemplo ni Jesus sa pagsukol sa mga tentasyon ni Satanas?
16 Daghan kitag makat-onan sa ehemplo ni Jesus. Una, ang mga taktika ni Satanas mahimong makaapektar sa tanan. (Mat. 24:24) Ikaduha, ang atong ginatan-aw makapasamot sa atong tinguha, maayo man kini o daotan. Ikatulo, pahimuslan ni Satanas “ang tinguha sa mga mata” kutob sa iyang mahimo aron iya kitang mapahisalaag. (1 Ped. 5:8) Ug ikaupat, makasukol kita kang Satanas, ilabina kon molihok dayon kita.—Sant. 4:7; 1 Ped. 2:21.
Himoang “Yano” ang Imong Mata
17. Nganong dili maalamon nga ayha pa kita modesisyon kon unsay himoon sa dihang nag-atubang na kitag butang nga walay-pulos?
17 Ang atong pagpahinungod kang Jehova naglakip sa seryosong panaad nga motalikod sa butang nga walay-pulos. Sa pagsaad nga mobuhat sa kabubut-on sa Diyos, miduyog kita sa salmista sa pag-ingon: “Gipugngan ko ang akong mga tiil gikan sa tanang daotan nga alagianan, aron makatuman ako sa imong pulong.” (Sal. 119:101) Dili maalamon nga ayha pa kita modesisyon kon unsay himoon sa dihang nag-atubang na kitag butang nga walay-pulos. Gitin-aw na kanato ang mga butang nga gihukman sa Kasulatan. Nahibalo na kita sa mga taktika ni Satanas. Kanus-a niya gitental si Jesus nga himoong tinapay ang mga bato? Human magpuasa si Jesus sulod sa 40 ka adlaw ug gabii ug ‘mibati nag kagutom.’ (Mat. 4:1-4) Makamatikod si Satanas sa dihang kita maluya ug mas daling matental. Busa, karon na ang higayon nga hatagan natog dakong pagtagad kining mga butanga. Ayaw kanag unya-unyaa. Kon kanunay kitang maghunahuna sa atong panaad kang Jehova, kita magmadeterminado gayod nga dili motan-aw sa butang nga walay-pulos.—Prov. 1:5; 19:20.
18, 19. (a) Unsay kalainan sa “yano” nga mata ug sa “daotan” nga mata? (b) Nganong importante nga padayong palandongon ang mga butang nga hinungdanon, ug unsay tambag sa Filipos 4:8 bahin niini?
18 Sa matag adlaw, kanunay kitang makakitag makapadaning mga kabaldahan, ug nag-anam kinig kadaghan. Busa, mas maapresyar nato ang tambag ni Jesus nga himoong “yano” ang atong mata. (Mat. 6:22, 23) Ang “yano” nga mata nasentro lamang sa usa ka katuyoan—ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. Sa kasukwahi, ang “daotan” nga mata malimbongon, mahakogon, ug daling madani sa mga butang nga walay-pulos.
19 Hinumdomi nga ang atong makita makaimpluwensiya sa hunahuna ug ang atong ipasulod sa hunahuna makaimpluwensiya sa kasingkasing. Busa, importante gayod nga padayon natong palandongon ang mga butang nga hinungdanon. (Basaha ang Filipos 4:8.) Hinaot nga magpadayon kita sa pag-ampo sama sa salmista: “Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos.” Ug samtang naningkamot kita nga molihok uyon sa maong pag-ampo, makasalig kita nga si Jehova ‘magatipig kanatong buhi diha sa iyang dalan.’—Sal. 119:37; Heb. 10:36.
Unsay Angay Natong Hinumdoman Bahin sa . . .
• kalambigitan tali sa atong mata, hunahuna, ug kasingkasing?
• kapeligrohan sa pagtan-awg pornograpiya?
• kahinungdanon sa paghimong “yano” sa atong mata?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Mga hulagway sa panid 23]
Unsang mga butang nga walay-pulos ang dili angayng tan-awon sa mga Kristohanon?