Mga Batan-on—Sukli ang Pagpamit-os sa Isigkaingon

“Himoa ang inyong sinultihan nga . . . tinimplahan ug asin, aron mahibaloan ninyo kon unsaon pagtubag sa matag usa.”—COL. 4:6.

1, 2. Unsay gibati sa daghang batan-on bahin sa pagkahimong lahi sa uban, ug ngano?

 SA WALAY duhaduha, wala ka lang makadungog sa pamulong nga “pagpit-os sa isigkaingon” kondili nakasinati ka sab niana. Matag karon ug unya, lagmit dunay moawhag kanimo sa pagbuhat ug usa ka sayop nga butang. Unsay imong bation kon mahitabo kana? “Usahay gusto nako nga mawala kog kalit sa ilang atubangan,” miingon ang 14-anyos nga si Christopher, “o kaha mosundog na lang ko sa akong mga eskolmet aron dili ko malahi sa ilaha.”

² Apektado ka ba kaayo sa ginasulti sa imong isigkaingon? Kon mao, ngano? Tungod ba kay gusto nimong dawaton ka nila? Dili man sayop ang maong tinguha. Gani, ang mga adulto gusto sab nga dawaton sa ilang isigkaingon. Walay bisan kinsa—bata man o tigulang—nga gustong isalikway. Apan sa pagkatinuod, dili tanan ang malipay kon mobarog ka sa kon unsay husto. Bisan gani si Jesus nakasinati niana. Apan, kanunay niyang gibuhat kon unsay husto. Samtang ang pipila misunod kaniya ug nahimong iyang mga tinun-an, ang uban nagtamay sa Anak sa Diyos ug “giisip siya ingong walay hinungdan.”—Isa. 53:3.

Unsa ka Kusganon ang Pagpit-os nga Mopahiuyon sa Isigkaingon?

3. Nganong sayop nga mopahiuyon sa mga sukdanan sa imong isigkaingon?

³ Usahay, madani ka nga mopahiuyon sa mga sukdanan sa imong isigkaingon aron dili ka nila likayan. Sayop kana. Ang mga Kristohanon dili angayng “magpabiling mga bata, nga samag gituyatuya sa mga balod.” (Efe. 4:14) Ang gagmayng bata dali rang maimpluwensiyahan sa uban. Apan, ingong usa ka batan-on,  nagpadulong ka na sa pagkahamtong. Busa, kon nagtuo ka nga ang mga sukdanan ni Jehova maoy alang sa imong kaayohan, angay lang nga imo kanang sundon. (Deut. 10:12, 13) Kon dili nimo kana buhaton, dili na nimo kontrolado ang imong kinabuhi. Ang tinuod, kon magpadaog ka sa pagpamit-os sa uban, sama kag kikokiko nga kontrolado nila.—Basaha ang 2 Pedro 2:19.

4, 5. (a) Sa unsang paagi si Aaron nadaog sa pagpit-os, ug unsay atong makat-onan niini? (b) Unsang mga taktika ang mahimong gamiton sa imong isigkaingon sa pagpit-os kanimo?

⁴ Sa usa ka higayon, ang igsoon ni Moises nga si Aaron nagpadala sa pagpit-os. Sa dihang ang mga Israelinhon nag-awhag kaniya sa pagbuhat ug usa ka diyos, siya nagpadaog kanila. Si Aaron dili talawan. Sa miagi, iyang giubanan si Moises sa pag-atubang kang Paraon, ang labing gamhanang tawo sa Ehipto. Dayon, si Aaron maisogong mipahayag sa mensahe sa Diyos. Apan, sa dihang ang mga isigka-Israelinhon nagpit-os kaniya, siya nagpadala kanila. Kusganon gayod ang pagpamit-os sa isigkaingon! Mas nakabarog nga malig-on si Aaron batok sa hari sa Ehipto kay sa iyang isigkaingon.—Ex. 7:1, 2; 32:1-4.

⁵ Ingon sa gipakita sa nahitabo kang Aaron, ang pagpamit-os dili lamang mahitabo sa mga batan-on, ni niadto lamang nagtinguha sa pagbuhat ug daotan. Ang pagpit-os sa isigkaingon mahimong makaapektar bisan niadtong sinserong nagtinguha sa pagbuhat kon unsay husto, ug lakip ka niana. Ang imong isigkaingon mahimong magpugos kanimo sa pagbuhat ug sayop pinaagi sa paghagit, pag-akusar, o pagtamay. Ang tanang matang sa pagpit-os malisod atubangon ug suklan. Aron masuklan kana, kinahanglan una nimong ugmaron ang lig-ong pagtuo.

“Padayong Pamatud-i Kon Unsa Kamo sa Inyong Kaugalingon”

6, 7. (a) Nganong hinungdanon nga lig-on ang imong pagtuo, ug sa unsang paagi nimo kana maugmad? (b) Unsang mga pangutana ang angay nimong isukna sa kaugalingon aron mapalig-on ang imong pagtuo?

⁶ Aron masuklan ang pagpamit-os, kinahanglang kombinsido ka nga husto ang imong gituohan ug mga sukdanan. (Basaha ang 2 Corinto 13:5.) Ang lig-ong pagtuo motabang kanimo nga magmaisogon, bisan pag maulawon ka. (2 Tim. 1:7, 8) Apan bisan pag maisogon nang daan ang usa ka tawo, mahimong malisdan gihapon siya sa pagbarog kon dili bug-os ang iyang pagtuo sa usa ka butang. Busa nganong dili nimo pamatud-an sa imong kaugalingon nga ang imong nakat-onan sa Bibliya mao gayod ang kamatuoran? Sugdi kana sa pangunang mga pagtulon-an sa Bibliya. Pananglitan, ikaw  nagtuo sa Diyos ug nadungog nimo sa uban kon nganong nagtuo sila nga ang Diyos naglungtad. Dayon, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay nakapakombinsir kanako nga naglungtad ang Diyos?’ Ang katuyoan sa maong pangutana dili aron sa pagpatunghag pagduhaduha kondili aron sa paglig-on sa imong pagtuo. Sa susama, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Giunsa nako pagkahibalo nga ang Kasulatan inspirado sa Diyos?’ (2 Tim. 3:16) ‘Nganong kombinsido ako nga mao na kini ang “kataposang mga adlaw”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Unsay nakapakombinsir kanako nga ang mga sukdanan ni Jehova maoy alang sa akong kaayohan?’—Isa. 48:17, 18.

⁷ Tingali magpanuko ka sa pagsukna sa maong mga pangutana kay nahadlok ka nga dili nimo kana matubag. Apan, nahisama kana sa usa nga nagpanuko sa pagtan-aw sa dashboard sa sakyanan kay nahadlok nga basig wala nay gasolina! Kon wala nay gasolina sa tangke, kinahanglan nga mahibalo ka niana aron duna kay mahimo. Sa susama, mas maayong mahibalo ka kon asang bahina ka kulag pagtuo aron palig-onon kana.—Buh. 17:11.

8. Isaysay kon sa unsang paagi nimo mapalig-on ang imong pagsalig nga maalamon ang sugo sa Diyos nga likayan ang pakighilawas.

⁸ Tagda ang usa ka pananglitan. Ang Bibliya nag-awhag kanimo nga ‘mokalagiw gikan sa pakighilawas.’ Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nganong maalamon kanang sundon?’ Hunahunaa ang mga rason kon nganong ang imong mga isigkaingon nagbuhat sa maong panggawi. Pamalandonga usab ang lainlaing rason kon nganong ang usa nga nalangkit sa pakighilawas “nagapakasala batok sa iyang kaugalingong lawas.” (1 Cor. 6:18) Dayon analisaha ang mga rason, ug suknaa ang imong kaugalingon: ‘Unsa ang labing maayong buhaton? Maayo ba nga malangkit sa seksuwal nga imoralidad?’ Unya pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsa kahay akong bation kon magpadala ko sa seksuwal nga imoralidad?’ Mahimong dawaton ka sa pipila sa imong isigkaingon, apan unsa kahay imong bation sa dihang kauban nimo ang imong ginikanan o mga isigka-Kristohanon sa Kingdom Hall? Unsa kahay imong bation sa dihang mag-ampo ka sa Diyos? Andam ka ba gayod nga isakripisyo ang imong hinlong baroganan atubangan sa Diyos aron lang pahimut-an ang imong mga klasmet?

9, 10. Sa dihang pit-oson ka, sa unsang paagi ang pagsalig sa imong gituohan maghatag kanimog kompiyansa sa kaugalingon?

⁹ Kon ikaw usa ka tin-edyer, kana ang panahon nga nagakauswag pag-ayo ang imong “gahom sa pagpangatarongan.” (Basaha ang Roma 12:1, 2.) Gamita ang maong yugto sa imong kinabuhi sa pagpamalandong kon nganong bililhon kanimo ang pagkahimong Saksi ni Jehova. Ang maong pagpamalandong magpalig-on sa imong pagsalig nga tinuod ang imong gituohan. Busa, sa dihang pit-oson ka, makatubag ka dayon nga may kompiyansa sa kaugalingon. Bation nimo ang sama sa gibati sa usa ka batan-ong sister nga miingon: ‘Sa dihang pit-oson ko, akong isulti kanila ang akong baroganan. Importante kaayo kanako ang akong relihiyon. Dinhi nakasentro ang akong panghunahuna, tumong, panggawi, ug ang akong tibuok kinabuhi.’

¹⁰ Oo, gikinahanglan ang paningkamot aron makabarog sa kon unsay husto. (Luc. 13:24) Ug tingali naghunahuna ka kon takos ba ang maong paningkamot. Apan hinumdomi kini: Kon dili kaayo ka lig-on o maulaw ka sa imong baroganan, mamatikdan kana sa uban, ug lagmit mas pit-oson ka nila. Apan, kon motubag ka nga may kombiksiyon, dili ka tingali makatuo sa dihang ang imong isigkaingon mohunong na sa pagpit-os kanimo.—Itandi ang Lucas 4:12, 13.

‘Palandonga Kon Unsaon Pagtubag’

11. Unsay kaayohan sa abanteng pagpangandam aron makasukol sa pagpamit-os sa isigkaingon?

¹¹ Ang laing hinungdanong lakang aron makasukol sa pagpamit-os sa isigkaingon mao ang pagpangandam. (Basaha ang Proverbio 15:28.) Ang pagkaandam nagpasabot nga abanteng hunahunaon ang mga situwasyon nga mahimong motungha. Usahay makatabang kini nga  malikayan ang panag-engkuwentro. Pananglitan, imong nakita sa unahan ang usa ka grupo sa imong mga klasmet nga nanigarilyo. Lagmit gayod nga danihon ka nila nga manigarilyo. Kay nahibalo nga mahimong motungha ang problema, unsa kahay imong buhaton? Ang Proverbio 22:3 nag-ingon: “Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon.” Pinaagi sa pagtipas ngadto sa laing dalan, malikayan nimo ang pagpakigharong kanila. Dili kana tinalawan; kana mao ang maalamong buhaton.

12. Unsa ang maayong paagi sa pagtubag kon dunay motamay kanimo?

¹² Komosta kon anaa ka na sa maong situwasyon? Ibutang ta dunay mangutana nimo, “Virgin pa gihapon ka?” Makatabang kanimo ang tambag sa Colosas 4:6: “Himoa ang inyong sinultihan nga kanunayng madanihon, tinimplahan ug asin, aron mahibaloan ninyo kon unsaon pagtubag sa matag usa.” Sumala sa gipakita sa maong teksto, ang imong pagtubag magdepende sa kahimtang. Basin dili ka na kinahanglang mosaysay pag taas bahin sa Bibliya. Lagmit igo na ang tin-aw ug simpleng tubag. Pananglitan, sa pagtubag sa pangutana kon virgin ka pa, mahimo kang motubag, “Oo” o “Personal kana nga butang.”

13. Nganong gikinahanglan ang katakos sa pag-ila sa dihang motubag ka niadtong nagtamay kanimo?

¹³ Si Jesus sagad naghatag ug mugbong tubag sa dihang nahibalo siya nga wala kaayoy kaayohan ang paghatag ug tag-as nga tubag. Gani, sa dihang gipangutana siya ni Herodes, si Jesus wala motubag. (Luc. 23:8, 9) Ang pagpakahilom sagad maoy maayong paagi sa pag-atubang ug walay hinungdang mga pangutana. (Prov. 26:4; Eccl. 3:1, 7) Sa laing bahin, mahimong mamatikdan nimo nga morag interesado ang usa nga mahibalo bahin sa imong tinuohan—ibutang ta, bahin sa seksuwal nga moralidad—bisan pag sa sinugdan siya nagtamay kanimo. (1 Ped. 4:4) Sa maong kahimtang, angay nimong ipatin-aw kaniya ang imong binase-sa-Bibliya nga baroganan. Ayawg kahadlok, ug ‘magmaandam kanunay sa pagdepensa.’—1 Ped. 3:15.

14. Sa pipila ka kahimtang, sa unsang paagi mataktikanhon nimong mabalitok ang pagpamit-os ngadto sa imong isigkaingon?

¹⁴ Sa pipila ka kahimtang, mahimo nimong ibalitok kanila ang pagpamit-os. Apan, himoa kana sa mataktikanhong paagi. Pananglitan, kon hagiton ka sa imong eskolmet sa pagpanigarilyo, mahimo kang moingon, “Di ko, salamat na lang” ug dayon idugang, “Abi nakog nahibalo ka nga dili maayong manigarilyo!” Imo bang nakita kon sa unsang paagi nimo gibalitok ang pagpamit-os ngadto kaniya? Inay nga imong isaysay kon nganong dili ka manigarilyo, makahunahuna ang imong eskolmet kon nganong nanigarilyo siya. a

15. Sa dihang pit-oson ka sa imong isigkaingon, kanus-a ka angayng mobiya, ug ngano?

¹⁵ Komosta kon bisan pa sa imong mga paningkamot,  nagpadayon ang pagpamit-os? Sa maong kahimtang, mas maayo nga mobiya na lang. Kon magpabilin ka, mas dako ang posibilidad nga mokompromiso ka. Busa, biya dayon. Ayaw hunahunaa nga napildi ka. Sa tinuoray lang, imong gikontrolar ang situwasyon. Wala ka mahimong kikokiko sa imong isigkaingon, ug imong gilipay ang kasingkasing ni Jehova.—Prov. 27:11.

Paghimog ‘mga Plano nga Mosangpot sa Kaayohan’

16. Sa unsang paagi ang pagpit-os maggikan niadtong pipila nga nag-angkong mga Kristohanon?

¹⁶ Usahay, ang pagpamit-os sa pagbuhat ug dili maayo maggikan sa ubang batan-on nga nag-angkong mga alagad ni Jehova. Pananglitan, komosta kon miadto ka sa parti sa maong batan-on ug imong nakita nga walay hamtong nga nagdumala niini? O komosta kon may daghang ilimnon sa parti, ug ang uban daghan nag nainom? Daghang situwasyon ang mahimong motungha diin kinahanglan nimong sundon ang imong nabansay-sa-Bibliya nga konsensiya. Usa ka Kristohanong tin-edyer miingon: “Migawas mi sa akong igsoong babaye sa sinehan tungod kay daghag pamalikas ang salida nga among gitan-aw. Ang uban sa among grupo nagpabilin. Gidayeg mi sa among ginikanan tungod sa among gibuhat. Apan, nangasuko kadtong nagpabilin kay amo konong gipakita nga sayop sila.”

17. Sa dihang moadto ug parti, unsang praktikal nga lakang ang imong mahimo aron masunod ang mga sukdanan sa Diyos?

¹⁷ Ingon sa gipakita sa maong kasinatian, ang pagsunod sa imong nabansay-sa-Bibliya nga konsensiya mahimong magbutang kanimo sa malisod nga kahimtang. Apan buhata kon unsay husto ug magmaandam. Kon moadto kag parti, planoha daan kon unsaon pagbiya enkasog dili na angayan nga magpabilin. Ang ubang batan-on dunay kasabotan sa ilang mga ginikanan nga manawag lang aron makauli silag sayo. (Sal. 26:4, 5) Ang maong ‘mga plano mosangpot sa kaayohan.’—Prov. 21:5.

‘Pagmaya sa Imong Pagkabatan-on’

18, 19. (a) Nganong makatino ka nga buot ni Jehova nga magmalipayon ka? (b) Unsay pagbati ni Jehova niadtong misukol sa pagpamit-os sa ilang isigkaingon?

¹⁸ Si Jehova naglalang kanimo uban ang katakos nga magmalipayon sa kinabuhi, ug buot niya nga magmalipayon ka. (Basaha ang Ecclesiastes 11:9.) Hinumdomi nga ang nasinatian sa kadaghanan sa imong mga isigkaingon mao lamay “umalaging kalipay sa pagpakasala.” (Heb. 11:25) Buot sa matuod nga Diyos nga mas labaw pa niana ang imong mabatonan. Gusto niya nga magmalipayon ka sa walay kataposan. Busa, sa dihang tentalon ka sa pagbuhat ug daotan, hinumdomi nga ang gipangayo ni Jehova kanimo maoy alang sa imong kaayohan.

¹⁹ Ingong usa ka batan-on, angay nimong masabtan nga bisag dinawat ka sa imong mga isigkaingon karon, paglabay sa pipila ka tuig, kadaghanan kanila lagmit dili na mahinumdom kanimo. Sa baylo, kon imong suklan ang pagpamit-os, makita kana ni Jehova, ug dili ka gayod niya kalimtan o ang imong pagkamatinumanon. Iyang ‘buksan nganha kanimo ang mga ganghaan sa tubig sa kalangitan ug magbubo nganha kanimo sa panalangin hangtod nga wala nay panginahanglan.’ (Mal. 3:10) Dugang pa, siya madagayaong magtagana sa iyang balaang espiritu aron sa pagpalig-on kanimo sa dihang mobati kag kahuyang. Oo, si Jehova makatabang kanimo aron imong masuklan ang pagpamit-os sa isigkaingon!

[Footnote]

Nahinumdom Ka Ba?

• Unsa ka kusganon ang pagpit-os sa isigkaingon?

• Nganong hinungdanon ang lig-ong pagtuo sa pagsukol sa pagpit-os?

• Sa unsang paagi ka makapangandam sa pag-atubang sa pagpit-os sa isigkaingon?

• Sa unsang paagi ka nahibalo nga gipabilhan ni Jehova ang imong pagkamatinumanon?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 8]

Nganong misugot si Aaron sa paghimog bulawan nga nating baka?

[Hulagway sa panid 10]

Magmaandam—planoha kon unsay imong isulti