Mapasalamaton nga Nag-alagad Kang Jehova, Bisan sa mga Pagsulay

Sumala sa giasoy ni Maatje de Jonge-van den Heuvel

AKO 98 anyos na. Ang 70 ka tuig niana akong gigamit sa pag-alagad nga malipayon kang Jehova bisan may mga pagsulay. Sa Gubat sa Kalibotan II, ako gibalhog sa kampo konsentrasyon, diin tungod kay nawad-ag paglaom ako nakahimog desisyon nga akong gibasolan. Pipila ka tuig sa ulahi, nakaagom kog laing lisod nga pagsulay. Bisan pa niana, ako mapasalamaton kang Jehova nga nakapribilehiyo sa pag-alagad kaniya, bisan pa sa mga pagsulay.

Ang akong kinabuhi nausab niadtong Oktubre 1940. Nagpuyo ko niadto sa Hilversum, usa ka lungsod nga mga 24 kilometros pahabagatan-silangan sa Amsterdam, Netherlands. Ang nasod nailalom sa Nazi. Lima ka tuig na kong naminyo kang Jaap de Jonge, nga mapinanggaong bana, ug may tres-anyos ming anak nga babaye nga ginganlag Willy. May silingan mi nga usa ka kabos nga pamilya nga nanglimbasog sa pagbuhig walo ka anak. Bisan pa niana, may gipapuyo silang ulitawo sa ilang balay. ‘Nganong nagbuhi pa man silag laing tawo?’ ako naghunahuna. Sa dihang naghatod kog pagkaon nila, akong nasayran nga ang ulitawo usa ka payunir. Iya kong gisultihan bahin sa Gingharian sa Diyos ug sa mga panalangin niana. Natandog ko sa akong nakat-onan, ug gidawat ko dayon ang kamatuoran. Gipahinungod ko ang akong kinabuhi ug nabawtismohan niadtong tuiga. Usa ka tuig human sa akong bawtismo, ang akong bana nabawtismohan usab.

Bisag gamay pa kog nahibaloan sa Bibliya, nasabtan ko nga kon ma-Saksi ko, ako mahimong bahin sa organisasyong gibando. Nasayran ko usab nga daghang Saksi ang gipriso tungod sa pagsangyaw sa mensahe sa Gingharian. Bisan pa niana, misangyaw dayon ko sa balay-balay, ug among gipasaka sa balay ang mga payunir ug nagapanawng magtatan-aw. Ang among balay gihimo sab nga pondohanag literatura sa Bibliya, nga gihatod sa mga igsoon gikan sa Amsterdam. Ilang gikarga ang mga libro sa ilang bisikleta ug gitabonag trapal. Pagkamahigugmaon ug pagkamaisogon nila! Ilang gipameligro ang ilang kinabuhi alang sa mga igsoon.—1 Juan 3:16.

“Mouli Ka Dayon, Ma?”

Mga unom ka bulan human sa akong bawtismo, tulo ka polis ang mirekisa sa among balay. Bisag wala nila hikit-i ang tipiganan sa mga literatura, sila nakakitag pipila ka libro ilalom sa among katre. Ila dayon kong gimandoan nga mosunod kanila sa estasyon sa polis sa Hilversum. Sa dihang gigakos ko si Willy agig panamilit, siya nangutana,  “Mouli ka dayon, Ma?” “Oo, day,” miingon ko, “Mouli ra dayon si Mama.” Apan milabay pa ang 18 ka bulan una ko siya magakos pag-usab.

Gipasakay ko sa tren uban sa usa ka polis paingon sa Amsterdam alang sa imbestigasyon. Gisulayan ko sa pagpatug-an nga ang tulo ka brader nga taga-Hilversum mga Saksi ni Jehova. Ako miingon: “Wala ko kaila nila, gawas sa usa. Siyay tighatod namog gatas.” Tinuod kadto; ang maong brader tighatod ug gatas. Ako midugang, “Apan kon siya ba Saksi ni Jehova, siyay pangutan-a, dili ako.” Sa dihang wala na ko motubag, ila kong gisagpa ug dayon gipriso sa duha ka bulan. Pagkahibalo sa akong bana kon diin ko, gidad-an ko niyag besti ug pagkaon. Dayon, pagka-Agosto 1941, gibalhin ko sa Ravensbrück—gikahadlokang kampo konsentrasyon alang sa mga babaye, mga 80 kilometros amihanan sa Berlin, Germany.

“Ga, Ayawg Kasubo”

Pag-abot didto, kami giingnan nga makapauli mi kon mopirma mi sa deklarasyon nga magsalikway sa among relihiyon. Apan wala gyod ko mopirma niana. Busa, gikuha nila ang akong mga gamit ug gipahubo ko sa banyo, diin akong nailaila ang pipila ka sister nga taga-Netherlands. Gihatagan mig uniporme nga may purpurang trayanggulo, usa ka plato, tasa, ug kutsara. Sa unang gabii, kami gibutang sa usa ka baraks nga temporaryong prisohan. Sukad sa pagdakop nako, sa unang higayon ako mihilak. “Unsa kahay mahitabo? Hangtod kanus-a ko dinhi?” ako mibakho. Sa pagkatinuod, dili pa kaayo lig-on ang akong relasyon kang Jehova kay bag-o pa ko sa kamatuoran. Daghan pa kog angayng makat-onan. Pagkaugma, sa dihang nag-roll call, namatikdan sa usa ka Dutch nga sister nga ako masulob-on. Siya miingon: “Ga, ayawg kasubo. Makapukan ba gud na sila nato?”

Human sa roll call, kami gidala sa laing baraks, diin ginatos ka sister nga taga-Germany ug Netherlands ang malipayong nakighimamat namo. Daghan sa mga sister nga taga-Germany ang kapig tuig na sa maong baraks. Ang pagpakig-uban kanila nakapalig-on kanako ug nakapahupay sa akong kasubo. Mibilib sab ko kay mas hinlo ang baraks sa mga sister kay sa uban. Gawas nga hinlo ang among baraks, ilado sab kini nga walay kawatan, himalikas, o palaaway. Sukwahi sa kapintasan nga among nasinati sa kampo, ang among baraks nahisamag hinlo nga isla taliwala sa hugawng dagat.

Kinabuhi sa Kampo

Daghan ang trabaho apan diyutay ra ang pagkaon sa kampo. Alas singko sa buntag ming mamangon, ug pagkataudtaod magsugod ang roll call. Patindogon mi sa mga guwardiya ug mga usa ka oras sa gawas bisag mag-ulan. Pagkaalas singko sa hapon, human sa tibuok-adlaw nga hagong trabaho, mag-roll call na pud. Dayon manihapon mig sabaw ug tinapay una matulog—nga gikapoy kaayo.

Kada adlaw gawas sa Dominggo, ako magtrabaho sa uma, nga manggalab ug trigo, magkanal, ug manglimpiyog tangkal sa baboy.  Bisag hago ug hugaw ang trabaho, nahimo ko kana adlaw-adlaw kay bata ug kusgan pa ko. Pinaagi sa pagkantag mga awit nga may mensahe sa Bibliya, napalig-on ko ang akong kaugalingon. Apan, kada adlaw mingawon ko sa akong bana ug anak.

Diyutay rang pagkaon ang ginahatag, apan magbilin mig tinapay kada adlaw aron may ekstra ming pagkaon ma-Dominggo sa dihang maghisgot bahin sa Bibliya. Wala miy mga literatura, apan namati ko pag-ayo sa edaran ug matinumanong mga sister nga taga-Germany samtang naghisgot sa Bibliya. Nagsaulog pa gani mi sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo.

Kaguol, Pagbasol, ug Paglig-on

Usahay, hatagan mig trabaho nga direktang nagsuportar sa gubat sa mga Nazi. Kay neyutral sa politika, ang tanang sister mibalibad, ug gisundog ko ang ilang pagkamaisogon. Ingong silot, dili mi hatagag pagkaon sa daghang adlaw ug patindogon mig daghang oras panahon sa roll call. Kas-a, sa tingtugnaw, gipriso mig 40 ka adlaw sa baraks nga way heater.

Ingong mga Saksi ni Jehova, subsob ming sultihan nga makagawas mi kon mopirma sa deklarasyon nga nagsalikway sa among relihiyon. Human sa kapig usa ka tuig sa Ravensbrück, ako nawad-ag paglaom. Kay gusto ko kaayong makita ang akong bana ug anak, ako miadto sa mga guwardiya ug nangayog porma sa deklarasyon, ug gipirmahan kana.

Pagkahibalo sa mga sister sa akong gihimo, ang pipila milikay kanako. Apan, ako gipangita sa duha ka edarang sister nga taga-Germany nga si Hedwig ug Gertrud, ug gipasaligan ko nila sa ilang gugma. Samtang nanglimpiyo mi sa mga tangkal, sila malulotong misaysay kanako nga hinungdanon ang paghupot sa integridad kang Jehova ug nga among ikapakita ang among gugma Kaniya pinaagi sa dili pagkompromiso. Natandog kaayo ko sa ilang kahingawa ug kamabination. * Nahibalo ko nga sayop ang akong nahimo, ug gusto nakong bakwion ang akong deklarasyon. Usa ka gabii niana, akong gisultihan ang usa ka sister bahin sa akong desisyon. Tingali nadunggan kadto sa usa ka opisyal sa kampo kay niadto mismong gabhiona, gipagawas ko sa kampo ug gipasakay sa tren balik sa Netherlands. Usa sa mga superbisor—mahinumdoman pa nako ang iyang dagway—miingon kanako, “Bibelforscher (Estudyante sa Bibliya) gihapon ka, ug dili kana mabag-o.” Mitubag ko, “Oo, kon itugot ni Jehova.” Apan sige kog hunahuna, ‘Unsaon nako pagbakwi ang deklarasyon?’

Usa ka bahin sa deklarasyon nag-ingon: “Ako nanaad nga dili na gayod mobalik pagkaaktibo sa International Bible Students Society.” Nahibalo na ko kon unsay buhaton! Niadtong Enero 1943, pag-uli nako sa balay, misangyaw na sab ko. Siyempre, kon madakpan ko sa ikaduhang higayon sa mga Nazi samtang nagsangyaw bahin sa Gingharian sa Diyos, mas grabe pa ang isilot kanako.

Aron dugang ipasundayag kang Jehova ang akong kinasingkasing nga tinguha nga magmaunongon kaniya, gipasaka na sab namo sa among balay ang mga tighatod ug libro ug ang mga nagapanawng magtatan-aw. Pagkamapasalamaton nako nga nakahigayon na sab ko sa pagpamatuod sa akong gugma kang Jehova ug sa iyang katawhan!

Pait nga Kasinatian

Pipila ka bulan una matapos ang gubat, kaming magtiayon nakaagom ug pait nga kasinatian. Sa Oktubre 1944, ang among anak nga si Willy kalit nga gitakboyan ug dipterya. Siya migrabe, ug namatay tulo ka adlaw sa ulahi. Siyete anyos lang siya.

 Sakit kaayo nga namatay ang among bugtong anak. Sa tinuoray, ang mga pagsulay nga akong nasinati sa Ravensbrück wala ra sa kumingking kon itandi sa akong kaguol pagkamatay sa among anak. Apan sa mga gutlo sa kagul-anan, mahupayan kami kanunay sa mga pulong sa Salmo 16:8: “Si Jehova gibutang ko sa kanunay sa akong atubangan. Tungod kay ania siya sa akong tuong kamot, ako dili matarog.” Kaming magtiayon nagsalig gayod sa gisaad ni Jehova nga pagkabanhaw. Kami nagmalahutayon sa kamatuoran ug masibotong nagsangyaw sa maayong balita. Ang akong bana nakatabang kanako sa pag-alagad nga mapasalamaton kang Jehova hangtod sa iyang pagkamatay niadtong 1969.

Mga Panalangin ug Kalipay

Sa nangaging mga dekada, ang suod nga pagpakig-uban sa bug-os-panahong mga alagad maoy dakong tuboran sa kalipay. Sama sa panahon sa gubat, ang among balay nahimong sak-anan sa mga nagapanawng magtatan-aw ug sa ilang asawa. Usa sa maong mga magtiayon, si Maarten ug Nel Kaptein, mipuyo pa gani sa balay sulod sa 13 ka tuig! Sa dihang si Nel grabeng nasakit, giatiman ko siya sa tulo ka bulan sa among balay hangtod siya namatay. Ang pagpakig-uban kanila ug sa minahal nga kaigsoonan sa among dapit nakatabang kanako sa pagtagamtam sa espirituwal nga paraiso nga atong nasinati karon.

Usa sa mga haylayt sa akong kinabuhi nahitabo sa 1995—giimbitar ko nga motambong sa usa ka reunion sa Ravensbrück. Nahibalag ko didto ang mga sister nga akong nakauban sa kampo nga wala nako makita sa kapig 50 ka tuig! Ang pagpakig-uban kanila maoy dili hikalimtan ug makapalipayng kasinatian, ug kadto maayong kahigayonan sa pagdasig sa usag usa nga magpaabot sa adlaw nga banhawon ang among mga minahal sa kinabuhi.

Si apostol Pablo nag-ingon sa Roma 15:4 nga “pinaagi sa atong pag-antos ug pinaagi sa paghupay gikan sa mga Kasulatan kita makabatog paglaom.” Mapasalamaton ko kang Jehova sa paghatag niini nga paglaom, nga nakapaarang kanako sa pag-alagad kaniya, bisan sa mga pagsulay.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 10]

Uban kang Jaap, 1930

[Hulagway sa panid 10]

Among anak, si Willy, nga siyete anyos ▸

[Hulagway sa panid 12]

Niadtong 1995, mitambong ko sa makapalipay nga reunion. Naa ko sa unang lumbay, ikaduha gikan sa wala