Usa lang kini sa daghang bug-at nga isyu sa moral nga giatubang sa mga magtiayong nagpa-in vitro fertilization (IVF). Ang matag magtiayon kinahanglang mohimog desisyon nga makapasidungog kang Jehova. Mahimong makatabang kining dugang impormasyon bahin niining assisted reproductive technology.

Niadtong 1978, usa ka babaye sa England ang kinaunhang nagmabdos sa gitawag nga test-tube baby. Kaniadto, dili siya mamabdos kay barado ang iyang mga Fallopian tube, maong dili makalahos ang sperm (binhi sa lalaki) paingon sa iyang (mga) binhi. Ang mga doktor mikuha gikan kaniya ug usa ka binhi, gibutang kini sa glass dish, ug gipertilisar kini pinaagi sa sperm sa iyang bana. Pagkahuman, ang napormang embryo gipasagdang madebelop pinaagig mga sustansiya ug dayon gibutang kini sa iyang tagoangkan, diin kini mitapot. Sa ulahi, siya nanganak ug batang babaye. Kini nga proseso, lakip ang lainlaing pamaagi nga sama niini, gitawag nga in vitro (in glass) fertilization, o IVF.

Lainlain ang proseso sa IVF sa matag nasod, apan sagad kini ang nalangkit: Ang asawa hatagag isog nga fertility drug sulod sa pipila ka semana aron makahimog daghang binhi ang iyang mga obaryo. Ang bana mahimong pangayoan ug sperm pinaagig masturbasyon. Ang mga binhi ug ang sperm tapoon sa laboratoryo. Mahimong kapin sa usa ka binhi ang mapertilisar ug magsugod sa pagbahinbahin, ug kini maporma ingong mga embryo. Human sa usa ka adlaw o kapin pa, kining bag-ong napormang mga embryo maampingong susihon aron makita kon hain ang may depekto ug hain ang morag himsog, nga mas posibleng motapot ug madebelop. Pag-abot ug mga tulo ka adlaw, sagad ibalhin sa tagoangkan sa babaye ang duha o tulo sa pinakamaayong embryo aron mas dako ang purohan nga siya mamabdos. Kon motapot ang usa o kapin pa, siya mamabdos ug manganak sa ulahi.

Apan komosta ang mga embryo nga wala ibutang sa tagoangkan sa babaye, apil kadtong dili kaayo himsog o may depekto pa gani? Kon pasagdan kini, ang sobrang mga embryo mamatay. Mao nga ang ekstrang  mga embryo i-freeze sa liquid nitrogen. Ngano? Kon dili molampos ang unang gihimong IVF, ang pipila niining ekstrang embryo magamit sa sunod nga IVF, sa mas ubos nga prisyo. Apan nagpatungha kinig mga isyu sa moral. Sama sa magtiayong nangutana, daghan ang nalisdan sa pagdesisyon kon unsay himoon sa ilang frozen nga mga embryo. Basig ang magtiayon dili na gustong manganak. Tungod sa edad o pinansiyal nga kahimtang, tingali dili na praktikal manganak. Basig nahadlok sila sa mga risgo sa pagmabdos ug kapin sa usa ka bata. * O kaha komplikado na ang situwasyon kay namatay o nagminyog lain ang usa kanila o pareho sila. Oo, daghan ang angayng konsiderahon, ug ingong resulta, ang ubang magtiayon pipila ka tuig nang nagbayad alang sa pagtipig sa ilang mga embryo.

Niadtong 2008, usa ka chief embryologist ang miingon sa The New York Times nga daghang pasyente ang naglibog kon unsay ilang himoon sa ekstrang mga embryo. Ang artikulo nag-ingon: “Dili mous-os sa 400,000 ka embryo ang gitipigan sa mga klinika sa lainlaing bahin sa nasod, ug daghan pa ang madugang kada adlaw . . . Ang mga embryo mahimong mabuhi sulod sa 10 ka tuig o kapin pa kon husto ang pagka-freeze niini apan dili tanan ang mabuhi dihang ipagawas na kini sa freezer.” (Italiko amoa.) Ang kataposang gihisgotan angayng pamalandongon sa mga Kristohanon. Ngano?

Maayong pamalandongon sa mga magtiayong Kristohanon nga nag-atubang ug mga isyu bahin sa IVF ang mga problema nga nalangkit sa laing medikal nga situwasyon. Ang usa ka Kristohanon lagmit kinahanglang modesisyon labot sa usa ka membro sa pamilya nga nabuhi na lang pinaagig artificial life support, sama sa ventilator aron makaginhawa. Ang matuod nga mga Kristohanon dili magpasagad sa ilang mga pasyente; nahiuyon sa Exodo 20:13 ug Salmo 36:9, dako ang ilang pagpabili sa kinabuhi. Ang Septiyembre 22, 1974 nga Pagmata! nag-ingon:  “Tungod kay sila nagatahod man sa hunahuna sa Diyos bahin sa pagkabalaan sa kinabuhi, tungod sa ilang mga konsensiya ug sa pagsugot sa mga balaod sa gobyerno, kadtong matinguhaon sa pagpahiuyon sa ilang mga kinabuhi sa mga prinsipyo sa Bibliya dili gayod mohimo sa [positive] euthanasia,” diin tinuyong taposon ang kinabuhi sa pasyente. Apan sa pipila ka situwasyon, ang life-support technology na lang ang nagbuhi sa pasyente. Ang mga membro sa pamilya angayng modesisyon kon ipadayon o hunongon na ang maong artificial life support.

Tinuod, lahi ang situwasyon sa magtiayong nagpa-IVF, ug karon dunay ekstrang mga embryo. Apan lagmit ang ihatag kanila nga opsiyon mao ang pagkuha sa mga embryo gikan sa nitrogen freezer. Kay wala na sa freezer, ang mga embryo mamatay. Ang magtiayon mao ang angayng modesisyon bahin niini.—Gal. 6:7.

May mga magtiayong modesisyon nga abagahon ang gasto sa pagtipig sa ilang frozen nga mga embryo, o sa paggamit niini kon gusto pa nilang manganak sa umaabot. Apan tingali modesisyon ang ubang magtiayon nga hunongon na ang pagtipig sa ilang frozen nga mga embryo, nga naghunahunang nabuhi lang kini sa artipisyal nga paagi. Ang mga Kristohanon nga nag-atubang niini nga pagdesisyon may tulubagon sa Diyos nga gamiton ang ilang nabansay sa Bibliya nga konsensiya. Kinahanglang ang ilang tinguha mao ang pagbaton ug hinlong konsensiya, nga dili usab makatugaw sa konsensiya sa uban.—1 Tim. 1:19.

Nakita sa usa ka eksperto sa reproductive endocrinology nga kadaghanan sa mga magtiayon “naglibog apan mibating obligadong modesisyon bahin sa ilang [frozen] nga mga embryo.” Kini ang iyang konklusyon: “Para sa daghang magtiayon, morag walay maayong desisyon.”

Tin-aw nga kinahanglang palandongon sa matuod nga mga Kristohanon nga nagplanong magpa-IVF ang seryosong mga implikasyon niini. Ang Bibliya nagtambag: “Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon, apan ang walay kasinatian moagi ug magaantos.”—Prov. 22:3.

Morag kana ang solusyon sa ilang problema, apan dili kana ang Kasulatanhong paagi. Ngano? Hisgotan una nato ang katuyoan sa Declaration Pledging Faithfulness, kon nganong gihimo kini, ug kon sa unsang kahimtang kini puwedeng gamiton.

Kini nga dokumento maoy usa ka sinulat nga kasabotan nga, atubangan sa mga saksi, pirmahan sa duha nga dili makasal tungod sa rason nga hisgotan sa ubos. Dihang mopirma sila niini, sila nanaad atubangan sa Diyos ug sa mga tawo nga magmaunongon sa usag usa ug himoong legal ang ilang kaminyoon kon puwede na. Busa ingong magtiayon, sila isipon sa kongregasyon nga samag legal nga gikasal.

Kanus-a gamiton ang Declaration Pledging Faithfulness? Si Jehova mao ang Tagmugna sa kaminyoon ug nag-isip niini nga sagrado. Ang iyang Anak miingon: “Kon unsay gihiusa pagyugo sa Diyos ayaw ipabulag ni bisan kinsang tawo.” (Mat. 19:5, 6; Gen. 2:22-24) Si Jesus midugang: “Bisan kinsa nga makigdiborsiyo sa iyang asawa, gawas kon tungod sa pakighilawas [seksuwal nga imoralidad], ug magminyog lain makapanapaw.” (Mat. 19:9) Busa ang “pakighilawas,”  o seksuwal nga imoralidad, mao lamang ang basehanan sa pagdiborsiyo nga gitugotan sa Kasulatan. Pananglitan, kon ang bana dunay seksuwal nga relasyon sa dili niya kapikas, ang iyang inosenteng asawa makadesisyon sa pagdiborsiyo kaniya o dili. Kon ang asawa makigdiborsiyo, ang asawa may kagawasan na sa pagminyog lain.

Apan sa pipila ka nasod, ilabina kaniadto, wala sunda sa dagkong mga relihiyon ang giingon sa Bibliya bahin sa diborsiyo. Hinunoa, sila nagtudlo nga ang diborsiyo dili itugot bisag unsa pay rason. Mao nga sa mga lugar diin dakog impluwensiya ang simbahan, wala tugoti sa gobyerno ang pagdiborsiyo, bisan pa sa balidong rason nga gihatag ni Jesus. Sa ubang nasod, gitugotan ra ang pagdiborsiyo, apan ang proseso dugay kaayo, komplikado, ug lisod. Mahimo pa gani kining dangtan ug daghang tuig. Sama rag ‘gibabagan’ sa simbahan o sa gobyerno ang butang nga dalawaton sa Diyos.—Buh. 11:17.

Pananglitan, tingali ang usa ka lalaki ug babaye nagpuyo sa nasod diin ang pagdiborsiyo wala itugot o lisod kaayong makuha, nga lagmit dangtan pag daghang tuig. Kon gihimo na nila ang tanang rasonableng paagi aron taposon ang unang legal nga kaminyoon ug kuwalipikado na silang magminyo sa panan-aw sa Diyos, puwede silang mopirma sa Declaration Pledging Faithfulness. Usa kini ka mahigugmaong kahikayan sa Kristohanong kongregasyon nga diha sa maong mga nasod. Apan kini nga probisyon dili puwedeng gamiton sa mga nasod diin gitugot ang pagdiborsiyo, bisag gastoso o lisod ang proseso.

Ang uban wala makasabot sa katuyoan sa Declaration Pledging Faithfulness. Bisag nagpuyo sa mga nasod diin gitugotan ang pagdiborsiyo, sila mihangyo nga mopirma niini nga dokumento aron dili na maproblema o mahasol sa proseso sa pagdiborsiyo.

Sa kahimtang sa nangutana, ang nagpuyopuyo gustong magpakasal. Kay pareho man silang tagsaanon, pareho silang may kagawasan sa pagminyo sumala sa Kasulatan. Apan ang lalaki ilegal nga nagpuyo sa nasod, ug ang gobyerno wala magtugot sa usa ka ilegal nga molupyo nga makasal. (Sa daghang nasod, ginatugotan sa gobyerno nga makasal ang usa o bisan ang duha ka ilegal nga molupyo.) Sa kahimtang sa nangutana, ang nasod nagtugot sa diborsiyo. Busa ang pagpirma sa Declaration Pledging Faithfulness dili aplikado kanila. Matikdi nga niining kahimtanga, ang nagpuyopuyo dili kay nagkinahanglag diborsiyo ug gibabagan sa pagkuha niana. Sila parehong may kagawasan sa pagminyo. Apan tungod kay ang lalaki ilegal man nga molupyo sa nasod, unsay ilang himoon aron makasal? Mahimo silang moadtog laing nasod diin sila puwedeng makasal. O posible pa gani silang makasal sa lugar nga sila presenteng nagpuyo kon ang lalaki mihimo nag mga lakang aron malegal ang iyang pagpuyo sa nasod.

Oo, silang duha makahimo sa pagkinabuhi uyon sa sukdanan sa Diyos ug sa balaod ni Cesar. (Mar. 12:17; Roma 13:1) Hinaot nga ila kining himoon. Human niana, mahimo na silang mokuwalipikar sa bawtismo.—Heb. 13:4.