NATAWO ko sa Queensland, Australia, niadtong 1955. Wala madugay human niadto, ang akong inahan, si Estelle, nagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Nabawtismohan siya pagkasunod tuig, ug ang akong amahan, si Ron, na-Saksi 13 ka tuig sa ulahi. Nabawtismohan ko sa usa ka hilit nga dapit sa Queensland niadtong 1968.

Sukad sa pagkabata, ako himasa ug interesado kaayo sa pinulongan. Dihang magbiyahe ang among pamilya, lagmit maglagot ang akong ginikanan kay imbes motan-aw sa talan-awon, tua ko sa likod nga nagbasag libro. Pero nakatabang nako sa eskuylahan ang akong pagkahimasa. Dihang naghayskul ko sa Glenorchy, sa isla sa Tasmania, nakadawat kog daghang award tungod sa akong nalampos sa eskuylahan.

Apan miabot ang panahon nga kinahanglan kong mohimog importanteng desisyon. Dawaton ba nako ang gitanyag nga libreng pag-eskuyla sa unibersidad? Bisag hilig kaayo nako ang pagbasa ug pagtuon, mapasalamaton ko nga gitabangan ko sa akong mama nga makabatog lig-ong gugma kang Jehova. (1 Cor. 3:18, 19) Busa uban sa pagtugot sa akong ginikanan, midesisyon ko nga kon makagraduwar na ko sa hayskul, moundang kog eskuyla ug  magpayunir. Gihimo ni nako niadtong Enero 1971, sa edad nga 15.

Sa misunod nga walo ka tuig, nakapribilehiyo ko sa pagpayunir sa Tasmania. Niadtong panahona, naminyo ko sa usa ka matahom nga dalagang taga-Tasmania, si Jenny Alcock, ug upat ka tuig ming nag-espesyal payunir sa hilit nga mga lungsod sa Smithton ug Queenstown.

Niadtong 1978 miadto mi sa laing nasod sa unang higayon aron motambong sa internasyonal nga kombensiyon sa Port Moresby, Papua New Guinea. Mahinumdoman pa nako ang pakigpulong sa usa ka misyonaryo sa pinulongang Hiri Motu. Bisag wala koy nasabtan, ang iyang pakigpulong nagtukmod nako sa pagmisyonaryo, sa pagkat-og laing pinulongan, ug sa paghatag ug pakigpulong nga sama niadto. Sa kataposan, nakakita ra gyod kog paagi nga magamit ang akong interes sa pinulongan sa pag-alagad kang Jehova.

Nasorpresa gyod mi pagbalik namo sa Australia kay gidapit mi nga magmisyonaryo sa isla sa Funafuti, sa Tuvalu, gitawag kanhi ug Ellice Islands. Nangabot mi sa among asaynment niadtong Enero 1979. Tulo ra ang bawtismadong magmamantala sa tibuok Tuvalu.

Dili sayon tun-an ang Tuvaluan. Ang librong mabatonan sa maong pinulongan mao lang ang “Bag-ong Tugon.” Walay diksiyonaryo o klase nga nagtudlog pinulongan, busa nakadesisyon ming mokat-og 10 ngadto sa 20 ka bag-ong pulong matag adlaw. Apan wala madugay, among naamgohan nga wala diay namo masabti ang hustong kahulogan sa kadaghanan sa mga pulong nga among nakat-onan. Imbes sultian ang mga tawo nga sayop ang pagpanag-an, amo diay silang giingnan nga likayan ang paggamit ug timbangan ug sungkod! Hinunoa, kinahanglan namong makat-onan ang pinulongan aron makadumala sa daghang Bible study nga among nasugdan, busa naningkamot mi. Katuigan sa ulahi, usa sa among gitun-an kaniadto miingon: “Nalipay kaayo mi nga makasulti na mo sa among pinulongan. Sa una, wala gyod mi makasabot sa inyong gisulti!”

Sa laing bahin, nabutang mi sa situwasyon nga daling makakat-on ug Tuvaluan. Kay walay balay nga kaabangan, mipuyo mi uban sa pamilyang Saksi sa baryo. Nagpasabot ni nga kinahanglan ming mosultig Tuvaluan bisag asa, bisan sa balay. Pagkahuman sa pipila ka tuig nga wala mi mag-Iningles, nahimo namong pangunang pinulongan ang Tuvaluan.

Wala madugay, daghan ang nagpakitag interes sa kamatuoran. Pero unsay among gamiton sa pagtuon  kanila? Wala miy publikasyon sa ilang pinulongan. Unsaon nila paghimog personal nga pagtuon? Dihang manambong na silag tigom, unsay ilang kantahon, ug unsay ilang gamiton sa pagpangandam sa tigom? Unsaon nila pag-uswag ngadto sa bawtismo? Kining mapainubsanong mga tawo nagkinahanglag espirituwal nga pagkaon sa ilang pinulongan! (1 Cor. 14:9) Naghunahuna mi, ‘Mag-imprenta kahag publikasyon sa Tuvaluan nga wala man makaabot ug 15,000 ang nagsulti niini?’ Gitubag kana ni Jehova, nga nagpamatuod sa duha ka butang: (1) Gusto niya nga ang iyang Pulong mawali “taliwala sa kapuloan sa halayo,” ug (2) gusto niya nga ang mga “mapainubsanon ug maaghop” modangop sa iyang ngalan.—Jer. 31:10; Sof. 3:12.

Niadtong 1980, giasayn mi sa branch office ingong maghuhubad—buluhaton nga mibati ming dili kuwalipikado. (1 Cor. 1:28, 29) Sa primero, nakapalit mig karaang mimeograph machine gikan sa gobyerno, ug gigamit namo ni sa pag-imprentag literatura nga among gamiton sa tigom. Nahubad gani namo ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon ngadto sa Tuvaluan ug naimprenta kini gamit ang maong makina. Mahinumdoman pa nako ang isog nga baho sa tinta ug ang grabeng kainit nga nakapalisod sa manomano nga pag-imprenta. Niadtong panahona, wala pa miy koryente!

Lisod pod ang paghubad ngadto sa Tuvaluan kay diyutay ra ang reperensiyang magamit. Pero usahay, may mga tabang nga wala damha. Usa ka buntag niana, wala nako tuyoa nga makaduaw sa balay sa usa ka magsusupak. Ang tagbalay, kinsa tigulang na ug usa ka kanhing maestro, nagpahinumdom dayon nako nga dili mi angayng moadto sa iyang balay. Dayon, siya miingon: “Duna lang koy gustong isulti ninyo. Sa inyong hubad, daghan kaayo mog gigamit nga passive form sa berbo. Panagsa ra nang gamiton sa Tuvaluan.” Ako ning gipangutana sa uban, ug husto siya. Busa, mihimo mig gikinahanglang mga kausaban. Pero nahingangha ko kon giunsa mi pagtabang ni Jehova pinaagi sa usa ka magsusupak, kinsa klarong nagabasa sa atong literatura!

 Ang unang literatura nga giimprenta sa Tuvaluan aron ipanagtag mao ang imbitasyon sa Memoryal. Gisundan kana sa Kingdom News Num. 30, nga dungang giluwatan sa Iningles. Makapalipay gyod ang pagtanyag ug basahon ngadto sa mga tawo sa ilang pinulongan! Wala madugay, diha nay mga brosyur ug libro pa gani sa Tuvaluan. Niadtong 1983, ang Australia branch nagsugod sa pag-imprentag 24 ka panid nga Bantayanang Torre sa Tuvaluan matag tulo ka bulan. Nagpasabot kini nga sa aberids pito ka parapo ang among tun-an kada semana. Unsay reaksiyon sa mga tawo? Kay himasa man ang mga taga-Tuvalu, nahimong popular kaayo ang atong mga literatura. Dihang moabot ang matag bag-ong publikasyon, kini ibalita sa estasyon sa radyo sa gobyerno, ug usahay mahimo pa ganing ulohang balita! *

Ang buluhatong paghubad magsugod gamit ang bolpen ug papel. Dayon, ang mga manuskrito makenilyahon ug makenilyahon pag-usab sa makadaghan una ipadala sa branch sa Australia. Dihay higayon nga duha ka sister sa branch ang mag-iya-iyag tayp sa matag manuskrito diha sa computer, bisan pag dili sila kasabot ug Tuvaluan. Tungod niini nga paagi sa pagtayp sa manuskrito ug pagtandi sa kalainan niana diha sa computer, diyutay lang ang sayop. Unya, ipadala sa branch ang composed pages pinaagig air mail aron among ma-tsek ug dayon ibalik namo ni sa branch para imprentahon.

Dako na gyod ang kausaban! Karon, ang team sa maghuhubad direktang magtayp sa text diha sa computer. Sagad, ang nakoreksiyonan na nga text i-compose sa lokal nga branch, dayon ipadala kini sa printing branch pinaagig Internet. Dili na kinahanglang magdalidalig adto sa post office aron ipadala ang mga manuskrito pinaagig koreyo.

Paglabay sa katuigan, kami ni Jenny nakadawat ug mga asaynment sa lainlaing bahin sa Pasipiko. Gikan sa Tuvalu, giasayn mi sa Samoa branch niadtong 1985. Didto, mitabang mi sa paghubad ngadto sa Samoan, Tongan, ug Tokelauan nga mga pinulongan gawas pa sa paghubad ngadto sa Tuvaluan. * Pagka-1996, giasayn mi sa samang buluhaton didto sa Fiji branch, diin nakatabang mi sa paghubad ngadto sa Fijian, Kiribati, Nauruan, Rotuman, ug Tuvaluan nga pinulongan.

Nakadayeg gyod ko sa kadasig sa mga maghuhubad sa atong literatura. Hago ug kapoy ang maong buluhaton. Pero gipakita niining matinumanong mga igsoon ang tinguha ni Jehova nga mawali ang maayong balita “ngadto sa matag nasod ug tribo ug pinulongan ug katawhan.” (Pin. 14:6) Pananglitan, dihang giorganisar ang unang paghubad sa Bantayanang Torre ngadto sa Tongan, nakigmiting ko sa tanang ansiyano sa Tonga ug gipangutana sila kon kinsay puwedeng bansayon ingong maghuhubad. Usa sa mga ansiyano, nga maayog trabaho ingong mekaniko, ang andam nga moresayn pagkasunod adlaw ug magsugod dayon ingong maghuhubad. Makapatandog kaayo ni, kay siya pamilyado ug dili segurado kon unsay iyang panginabuhian. Apan si Jehova nag-atiman kaniya ug sa iyang pamilya, ug nagpabilin siya sa maong buluhaton sulod sa daghang katuigan.

 Ang maong masibotong mga maghuhubad nagsundog sa panglantaw sa Nagamandong Lawas, kinsa mahunahunaon kaayo sa espirituwal nga panginahanglan bisan sa gagmayng pinulongan. Pananglitan, dihay higayon nga gipatungha ang pangutana kon angay pa bang maghubad ug mga literatura sa Tuvaluan. Nadasig kaayo ko sa tubag sa Nagamandong Lawas: “Wala miy nakitang rason kon nganong hunongon ninyo ang paghubad ngadto sa Tuvaluan. Bisag diyutay ra ang nagsultig Tuvaluan kon itandi sa ubang pinulongan, sila kinahanglang sangyawan gihapon sa maayong balita sa ilang pinulongan.”

Pagka-2003, gibalhin mi ni Jenny gikan sa Translation Department sa Fiji branch ngadto sa Translation Services sa Patterson, New York. Daw katumanan kini sa among damgo! Nahimo ming bahin sa team nga nagtabang aron mahubad ang atong literatura sa mas daghang pinulongan. Sa misunod nga mga duha ka tuig, nakapribilehiyo mi sa pagbisita sa lainlaing nasod aron sa pagtabang nga mabansay ang mga team sa maghuhubad.

Karon, mobalik ko sa presentasyon nga gihisgotan sa sinugdan. Niadtong 2000, nakita sa Nagamandong Lawas nga nagkinahanglag tabang ang mga team sa maghuhubad sa tibuok kalibotan. Sa mga tuig una pa niana, kadaghanan sa mga maghuhubad wala makaagig pagbansay. Human namo mapakita sa Writing Committee ang among presentasyon, giaprobahan sa Nagamandong Lawas ang tibuok kalibotang programa sa pagbansay sa tanang maghuhubad. Ang mga maghuhubad tudloan kon unsaon pagsabot ang Iningles, paggamit ug mga teknik sa paghubad, ug paghubad ingong team.

Unsay resulta niini? Ang usa niana mao ang pag-uswag sa kalidad sa paghubad. Dugang pa, ang atong mga publikasyon nahubad na karon sa mas daghang pinulongan. Pag-abot namo sa among unang asaynment ingong misyonaryo niadtong 1979, ang Bantayanang Torre gihubad sa 82 lang ka pinulongan. Sagad, ang edisyon sa ubang pinulongan moabot pipila ka bulan nga ulahi sa Iningles. Pero karon, ang Bantayanang Torre gipanagtag na sa kapig 240 ka pinulongan, ug kadaghanan niana dungang mogula sa Iningles. Mabatonan na karon ang espirituwal nga pagkaon sa lainlaing publikasyon diha sa kapig 700 ka pinulongan. Morag imposible kini pipila ka tuig kanhi.

Pagka-2004, ang Nagamandong Lawas mihimo na pod ug laing hinungdanong desisyon—ang pagpadali sa paghubad sa Bibliya. Pipila ka bulan human niana, nahimo nang bahin sa buluhatong paghubad ang paghubad sa Bibliya, sa ingon nabuksan ang kahigayonan aron mahubad ang New World Translation sa mas daghang pinulongan. Pagka-2014, kini nga Bibliya naimprenta, sa tibuok o sa bahin, diha sa 128 ka pinulongan—lakip na sa pipila ka pinulongan sa South Pacific.

Usa sa dili nako malimtan mao ang pribilehiyo nga makatambong sa kombensiyon sa Tuvalu  niadtong 2011. Ang tibuok nasod grabeng gihulaw sulod sa daghang bulan, ug morag makanselar ang kombensiyon. Apan sa gabii nga miabot mi, mibunok ang ulan, ug nadayon gyod ang kombensiyon! Usa ka dakong pribilehiyo para nako nga luwatan ang Bag-ong Kalibotang Hubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan sa Tuvaluan! Bisag diyutay ra kaayo ang nagsulti sa maong pinulongan, sila nakadawat niining nindot nga regalo. Human sa maong kombensiyon, mibunok na sab ang ulan. Busa nahuman ang kombensiyon nga ang tanan nakadawat ug abundang espirituwal ug literal nga tubig!

Ikasubo nga si Jenny, ang akong maunongong kapikas sulod sa kapig 35 ka tuig, wala na makasaksi nianang halandomong okasyon. Namatay siya niadtong 2009, human sa napulo ka tuig nga pagpakigbisog sa kanser sa suso. Dihang banhawon na siya, seguradong malipay siyang mahibalo bahin sa pagluwat sa Tuvaluan nga Bibliya.

Sukad niadto, gipanalanginan ko ni Jehova ug laing matahom nga kapikas, si Loraini Sikivou. Si Loraini ug Jenny kaubang nagtrabaho sa Bethel sa Fiji, ug si Loraini usa ka maghuhubad sa Fijian nga pinulongan. Busa karon duna na sab koy maunongong asawa, ug magkauban ming nag-alagad kang Jehova ug parehas ming interesado sa pinulongan!

Sa paghinumdom sa nangagi, nadasig kaayo ko kon sa unsang paagi ang atong mahigugmaon ug langitnong Amahan, si Jehova, padayong nagtagana sa panginahanglan sa mga tawo sa lainlaing pinulongan, diyutay man o daghan ang nagsulti niana. (Sal. 49:1-3) Akong nakita kon unsa ka malipayon ang mga tawo dihang madawat nila ang atong literatura sa ilang pinulongan o dihang moawit sila ug pagdayeg kang Jehova sa ilang kaugalingong pinulongan. Sa mga higayon nga sama niana, akong makita ang dakong gugma ni Jehova kanato. (Buh. 2:8, 11) Mahinumdoman pa nako ang gisulti ni Saulo Teasi, usa ka tigulang nga brader sa Tuvalu. Human makakantag usa ka awit sa Gingharian sa unang higayon diha sa iyang pinulongan, siya miingon: “Maayo tingaling sultian nimo ang Nagamandong Lawas nga kining mga awita mas maayong paminawon sa Tuvaluan kay sa Iningles.”

Niadtong Septiyembre 2005, nakadawat kog wala damhang pribilehiyo—ang pagkahimong membro sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova. Bisag dili na ko makaalagad ingong maghuhubad, mapasalamaton ko kang Jehova nga gitugotan ko niya nga padayong suportahan ang buluhatong paghubad sa tibuok kalibotan. Dako gayong kalipay ang pagkahibalo nga si Jehova mahunahunaon sa espirituwal nga panginahanglan sa iyang katawhan—bisan niadtong anaa sa halayo nga mga isla sa Pacific Ocean! Oo, sama sa giingon sa salmista, “Si Jehova nahimong hari! Maglipay unta ang yuta. Magmaya unta ang daghang kapuloan.”—Sal. 97:1.