1, 2. Unsa tingaliy atong hunahunaon usahay, ug unsang mga pananglitan sa Bibliya ang atong mahinumdoman?

NAKAPANGUTANA ka na ba sukad: ‘Maayo pa kaha ko niining sakita?’ O basin naghunahuna ka kon ang imong minahal o higala maulian pa ba sa iyang sakit. Normal lang kining hunahunaon kon dunay grabeng nasakit. Gibati usab kini sa duha ka hari sa mga adlaw ni propetang Elias ug Eliseo. Si Haring Ahazias, nga anak ni Ahab ug Jezebel, nahulog sa barandilya ug nasakit, maong siya nangutana: ‘Maulian pa ba ko niining sakita?’ Sa ulahi, si Haring Ben-hadad sa Sirya grabeng nasakit, ug siya nangutana: “Maulian ba ako niining sakita?”—2 Hari 1:2; 8:7, 8.

² Siyempre, gusto nato nga kita ug ang mga suod nato mamaayo sa sakit. Bisan pa niana, daghan ang naghunahuna kon unsay buhaton sa Diyos sa pagtabang kanila. Sa panahon niadtong mga haria, ang Diyos mihimo usahay ug mga milagro pinaagi sa pag-ayog mga sakit. Pinaagi sa iyang mga propeta, si Jehova nagbanhaw ug mga patay. (1 Hari 17:17-24; 2 Hari 4:17-20, 32-35) Makadahom ba ta nga mohimo siyag susama niana karon?

3-5. Unsang gahom ang nabatonan ni Jehova ug Jesus, nga motultol sa unsang mga pangutana?

³ Walay duhaduha nga ang Diyos may gahom sa paghatag  o pag-ayog sakit. Gipamatud-an kana sa Bibliya. Usahay, siya mosilot pinaagig sakit, sama sa nahitabo kang Paraon sa adlaw ni Abraham ug sa ulahi, sa igsoon ni Moises nga si Miriam. (Gen. 12:17; Num. 12:9, 10; 2 Sam. 24:15) Gipasidan-an sa Diyos ang mga Israelinhon nga kon dili sila magmatinumanon, siya magpadangat kanilag mga ‘sakit ug hampak.’ (Deut. 28:58-61) Sa laing bahin, puwedeng kuhaon ni Jehova ang sakit o panalipdan ang iyang katawhan batok niana. (Ex. 23:25; Deut. 7:15) Makaayo sab siyag sakit. Dihang grabeng nasakit si Job nga gusto na niyang mamatay, giayo siya sa Diyos!—Job 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ Oo, ang Diyos may gahom gayod sa pag-ayog mga masakiton. Mao man usab ang iyang Anak. Mabasa nato nga si Jesus milagrosong nag-ayo sa mga sanlahon, patolon, buta, ug paralitiko. (Basaha ang Mateo 4:23, 24; Juan 9:1-7) Makapalig-on gayod ang paghunahuna nga ang pagpang-ayo ni Jesus maoy pasiuna lang sa iyang pagabuhaton sa bag-ong kalibotan. Nianang panahona, “walay pumoluyo nga moingon: ‘Ako masakiton.’”—Isa. 33:24.

⁵ Apan makadahom ba kitag milagrosong pagpang-ayo gikan kang Jehova ug Jesus karon? Unsaon nato paglantaw ang grabeng sakit o kaluyahon, ug unsay atong buhaton maylabot niana?

6. Unsay atong nahibaloan bahin sa “mga gasa sa pagpang-ayo” sa unang siglong mga Kristohanon?

⁶ Mabasa nato sa Bibliya nga sa unang siglo, gihatagan sa Diyos ug gahom ang pipila ka dinihogang Kristohanon sa paghimog mga milagro. (Buh. 3:2-7; 9:36-42) Lakip sa “nagkadaiyang mga gasa” sa espiritu mao ang “mga gasa sa pagpang-ayo.” (1 Cor. 12:4-11) Pero kana ug ang ubang gasa, sama sa pagsultig lainlaing pinulongan ug pagpanagna, natapos ra. (1 Cor. 13:8) Wala na kana karon. Busa, dili na ta makadahom nga ang Diyos mohimog milagrosong pagpang-ayo alang kanato o sa atong mga minahal.

7. Unsay gipasalig sa Salmo 41:3?

⁷ Bisan pa niana, kon kita masakit, kita makalaom sa Diyos alang sa kahupayan, kaalam, ug tabang, sama sa matuod nga mga magsisimba kaniadto. Si Haring David misulat: “Malipayon siya nga nagabuhat uban ang pagkamahunahunaon sa timawa; sa adlaw sa katalagman itagana ni Jehova ang kaikyasan kaniya. Si Jehova magabantay kaniya ug magatipig kaniya nga buhi.” (Sal. 41:1, 2) Nahibalo ta nga ang usa ka tawo sa adlaw ni David nga mahunahunaon sa timawa namatay ra gihapon. Busa, wala magpasabot si David nga ang maong mahunahunaong tawo padayong mabuhi sa milagrosong paagi, ug mabuhi sa walay kataposan. Ang maong inspiradong mga pulong nagkahulogan nga ang Diyos motabang sa maunongon ug mahunahunaong tawo. Sa unsang paagi? Si David nagpatin-aw: “Si Jehova magpalig-on kaniya sa ibabaw sa higdaanan sa balatian; ang tibuok niyang higdaanan imong bag-ohon gayod sa panahon sa iyang pagkasakit.” (Sal. 41:3) Oo, ang tawo nga nagmahunahunaon sa mga timawa makaseguro nga nakita sa Diyos ang iyang kahimtang ug ang iyang pagkamatinumanon. Ug ang hinatag sa Diyos nga lawas, nga may kapasidad nga maulian, mahimong makatabang niya nga maayo sa iyang sakit.

8. Sumala sa Salmo 41:4, unsay gihangyo ni David kang Jehova?

⁸ Si David miingon base sa iyang kasinatian: “Kon bahin kanako, miingon ako: ‘Oh Jehova, pakitai ako ug kaluoy. Ayoha ang akong kalag, kay nakasala ako batok kanimo.’” (Sal. 41:4) Lagmit gisulat niya kana dihang gisulayag ilog ni Absalom ang trono samtang si David nasakit ug walay mahimo sa pagpugong niana. Bisag napasaylo na sa Diyos, wala malimot si David sa iyang sala uban kang Bat-seba ug sa mga sangpotanan niini. (2 Sam.  12:7-14) Bisan pa niana, segurado ang hari nga palig-onon siya sa Diyos panahon sa iyang pagkasakit. Pero mihangyo ba si David nga maayo siya sa milagrosong paagi ug malugwayan ang iyang kinabuhi?

9. (a) Sa unsang paagi lahi ang kahimtang ni David nianang kang Haring Ezequias? (b) Unsay madahom ni David kang Jehova?

⁹ Katuigan sa ulahi, giayo sa Diyos si Haring Ezequias, kinsa “nasakit nga himalatyon na.” Nianang talagsaong kahimtang, ang Diyos nangilabot. Si Ezequias naulian ug nabuhi pag 15 ka tuig. (2 Hari 20:1-6) Sa laing bahin, si David wala moampo nga ayohon siya sa Diyos sa milagrosong paagi. Gipakita sa konteksto nga mihangyo si David nga tabangan siya ni Jehova sama sa pagtabang Niya sa tawong mahunahunaon sa timawa. Kana naglakip sa pagpalig-on kaniya sa “higdaanan sa balatian.” Kay si David napasaylo na sa iyang sala, siya makahangyo nga hupayon ug tabangan siya sa Diyos. Makahangyo sab siya nga ang iyang lawas, nga may natural nga kapasidad nga maulian, motabang niya nga maayo sa iyang sakit. (Sal. 103:3) Mahimo usab nato kana.

10. Unsay atong makat-onan sa kasinatian ni Trofimo ug Epafrodito?

¹⁰ Si David wala ayoha sa milagrosong paagi ug wala malugwayi ang iyang kinabuhi. Ingon sab niana ang nahitabo kang Trofimo, usa sa mga kaubang magbubuhat ni apostol Pablo. Nahibalo kita nga si Pablo gihatagag gahom sa pag-ayo sa mga masakiton. (Basaha ang Buhat 14:8-10.) Gihimo niya kana sa “amahan ni Publio [kinsa] naghigda nga nag-antos sa hilanat ug pagkalibag dugo.” Si Pablo “nag-ampo, mitapion sa iyang mga kamot kaniya ug giayo siya.” (Buh. 28:8) Pero wala kana buhata ni Pablo kang Trofimo, kinsa miuban kaniya sa misyonaryong panaw. (Buh. 20:3-5, 22; 21:29) Dihang si Trofimo nasakit ug dili na makauban kang Pablo, wala siya ayoha sa apostol; gibilin siya sa Mileto aron maulian. (2 Tim. 4:20) Sa susama, dihang si Epafrodito ‘nasakit nga nag-ungaw sa kamatayon,’ walay giingon ang Bibliya nga si Pablo migamit ug milagrosong gahom sa pag-ayo sa iyang suod nga higala.—Filip. 2:25-27, 30.

11, 12. Nganong nakatabang gayod si Lucas kang Pablo, ug unsay atong ikasulti sa iyang kuwalipikasyon ingong doktor?

¹¹ “Si Lucas nga hinigugmang mananambal,” ug magsusulat sa Mga Buhat, miuban sab kang Pablo sa panaw. (Col. 4:14; Buh. 16:10-12; 20:5, 6) Makataronganong hunahunaon nga si Lucas mihatag ug medikal nga tambag ug tabang kang Pablo ug sa uban panahon sa ilang misyonaryong panaw. Nganong kinahanglan kanang buhaton ni Lucas? Kay bisan si Pablo nasakit samtang nagpanaw. (Gal. 4:13) Si Lucas makahatag ug medikal nga tabang nga kaharmonya sa giingon ni Jesus: “Kadtong mga himsog wala magkinahanglan ug mananambal, kondili kadtong mga masakiton.”—Luc. 5:31.

¹² Wala hisgoti sa Bibliya kon diin ug kon kanus-a nabansay si Lucas ingong doktor. Pero kini nag-ingon nga gihisgotan ni Pablo sa mga Kristohanon sa Colosas ang pagkadoktor ni Lucas kay nakaila sila niini. Makapainteres, dihay eskuylahan sa medisina sa Laodicea, usa ka siyudad nga duol sa Colosas. Bisan unsa pa man, si Lucas kuwalipikadong mosugyot bahin sa panglawas kay siya usa ka doktor. Dayag kana sa espesipikong medikal nga mga termino nga gigamit ni Lucas sa iyang Ebanghelyo ug sa basahon sa Mga Buhat, maingon man sa iyang detalyadong paghisgot sa pagpang-ayo ni Jesus.

13. Unsang balanse nga panglantaw bahin sa mga sugyot sa panglawas ang angay natong hinumdoman?

¹³ Karon, walay si bisan kinsa sa atong mga igsoon ang may “gasa sa pagpang-ayo.” Apan, ang pipila ka maayog intensiyon nga mga igsoon naghatag ug sugyot bahin sa panglawas bisag wala nato kana pangayoa.  Tinuod, ang uban mohatag ug praktikal nga mga sugyot. Gibuhat kana ni Pablo dihang pirmeng magsakit ang tiyan ni Timoteo, lagmit tungod sa hugawng tubig. * (Basaha ang 1 Timoteo 5:23.) Apan lahi kana sa pagkombinsir sa isigka-Saksi sa paggamit ug herbal nga medisina o ubang tambal o diyeta nga lagmit dili epektibo o tingali makadaot pa. Usahay, ang pipila mangombinsir pinaagi sa pag-ingon: ‘Parehas gyod mog sakit sa akong paryente, ug mitomar siyag . . . Ug naayo siya.’ Bisan unsa pa ka sinsero ang sugyot, angay natong hinumdoman nga posibleng may dili maayong epekto ang maong tambal o paagi sa pagtambal bisan pag daghan na ang naggamit niana.—Basaha ang Proverbio 27:12.

14, 15. (a) Sa unsang paagi gipahimuslan sa pipila ang mga masakiton? (b) Sa unsang paagi makatabang ang Proverbio 14:15 kon bahin sa mga sugyot labot sa panglawas?

¹⁴ Ingong mga Kristohanon, normal lang nga gusto natog himsog nga panglawas aron kita magmalipayon ug bug-os makaalagad sa Diyos. Bisan pa niana, kita nakapanunod ug pagkadili-hingpit, busa kita masakit. Dihang kita masakit, lagmit dunay lainlaing paagi sa pagtambal. Ang matag indibiduwal may katungod sa pagpili kon unsay iyang dawaton o gamiton. Ikasubo, niining hakog nga kalibotan, gipahimuslan sa pipila ang pagkasakit sa uban aron manguwarta. Ang pipila namaligyag “tambal” nga gipaluyohag bakak nga pangangkon o testimonya kuno. Ang ubang indibiduwal o kompaniya nag-awhag sa paggamit ug mahalong mga produkto aron makaganansiya silag dako. Para sa tawong nasakit kinsa gusto gayong maayo o mabuhi pag dugay, kini nga “tambal” morag makapadani. Pero angay natong hinumdoman ang tambag sa Pulong sa Diyos: “Si bisan kinsa nga walay kasinatian motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.”—Prov. 14:15.

¹⁵ “Ang usa nga maalamon” ilabinang mag-amping kon ang “pulong,” o sugyot, naggikan sa usa nga kuwestiyonableg kuwalipikasyon. “Ang usa nga maalamon” mangatarongan tingali: ‘Miingon siya nga epektibo kuno ning maong bitamina, herbal nga tambal, o diyeta, pero duna bay igong pamatuod ana? Kon epektibo ni sa uban, segurado bang makaayo ni nako? Kinahanglan bang mag-research pa kog dugang o mokonsultag espesyalista?’—Deut. 17:6.

16. Unsang mga pangutana ang makatabang nato sa pagpakitag “maayong panghunahuna” maylabot sa panglawas?

¹⁶ Ang Pulong sa Diyos nag-awhag kanato “sa pagkinabuhi uban ang maayong panghunahuna . . . taliwala niini nga sistema sa mga butang.” (Tito 2:12) Ang “maayong panghunahuna,” o maayong panghukom, makatabang dihang ang eksplinasyon sa usa ka paagi sa pagdayagnos sa sakit o pagtambal katingad-an o misteryoso. Makapatin-aw ba pag-ayo ang usa nga mohimo sa maong pagtambal o ang nag-endorso niana kon nganong epektibo kana? Nahiuyon ba kana sa mga resulta sa pagtuon, ug daghan bang doktor ang miuyon nga makaayo kana? (Prov. 22:29) O nadala lang ta sa emosyon? Lagmit ang pangangkon mao nga kana nadiskobrehan ug gigamit sa layong dapit, nga wala pa masayri sa mga doktor. Kana ba nga pangangkon igo na nga pamatuod o kaha makataronganon? Ang pipila ka paagi sa pagdayagnos o pagtambal gikaingon nga naggamit ug ‘sekretong sangkap’ o ‘puwersa sa lawas.’ Kinahanglan gyod tang mag-amping kay ang Diyos nagpasidaan batok sa “paggamit ug mahikanhong gahom” ug sa espiritismo.—Isa. 1:13; Deut. 18:10-12.

17. Unsay gusto natong mabatonan?

¹⁷ Ang nagamandong lawas sa unang siglo nagpadalag importanteng sulat ngadto sa mga kongregasyon. Human hisgoti ang mga butang nga angayng likayan sa mga Kristohanon, ang sulat mihinapos: “Kon kamo magpahilayo gayod niining mga butanga, mabulahan kamo. Maayong panglawas kaninyo!” (Buh. 15:29) Ang kataposang mga pulong, nga usa ka matang sa panamilit, mahimo pong hubaron nga “magmalig-on.” Gusto gyod natong makabatog “maayong panglawas” ug magmalig-on samtang nag-alagad sa Diyos.

18, 19. Unsay atong madahom sa bag-ong kalibotan?

¹⁸ Samtang anaa pa kining presenteng sistema sa mga butang ug dili pa kita hingpit, dili nato malikayan ang sakit. Dili kita makadahom karon nga maayo sa milagrosong paagi. Apan, gihisgotan sa Pinadayag 22:1, 2 ang panahon dihang bug-os na tang maayo sa sakit. Nakita ni apostol Juan sa panan-awon ang “usa ka suba sa tubig sa kinabuhi” ug “mga kahoy sa kinabuhi” nga ang mga dahon “maoy tambal alang sa kanasoran.” Wala kini magtumong sa bisan unsang herbal nga tambal karon o sa umaabot. Hinunoa, nagtumong kini sa tagana ni Jehova pinaagi ni Jesus sa paghatag ug kinabuhing walay kataposan sa masinugtanong katawhan—nga mao gyoy atong gipaabot.—Isa. 35:5, 6.

¹⁹ Samtang nagpaabot kita sa nindot nga kaugmaon, nahibalo ta nga interesado si Jehova sa matag usa kanato, bisan pag kita masakit. Sama kang David, makaseguro ta nga ang Diyos magpalig-on kanato dihang kita masakit. Ug makaingon sab kita: “Kon bahin kanako, tungod sa akong integridad ikaw nagasapnay kanako, ug ipahimutang mo ako sa imong atubangan hangtod sa panahong walay tino.”—Sal. 41:12.