Gamitang Maalamon ang Imong Kamausisaon

“Ang tawo maoy usa ka binuhat nga daghag pangutana. Sukad sa atong pagkahimugso kita misugod na sa pagpangutana . . . Ikaingon pa gani nga ang kasaysayan sa tawo maoy kasaysayan sa mga pangutana ug tubag nga kita ra usab ang nagsukna.”—Octavio Paz, Mexicanong magbabalak.

 UNSAY magdasig sa usa ka kosinero sa paghimog bag-ong potahe? Nganong mangarisgar man ang usa ka eksplorador sa pag-adto sa lagyong mga dapit? Nganong daghag pangutana ang usa ka bata? Kasagaran, tungod sa kamausisaon.

Komosta ang bahin kanimo? Mapukaw ba ang imong kamausisaon tungod sa bag-ong mga ideya o sa tinguhang matubag ang makaiikag nga mga pangutana? Pananglitan, Diin gikan ang kinabuhi? Nganong ania man ta dinhi sa yuta? Aduna bay Diyos? Sukad sa pagkabata, tungod sa kamausisaon daghan kanato ang nadasig sa pagpangutanag sama niana ug sa pagsusi sa mga tubag. Kon may ideya nga makapaikag kanato, maningkamot kitang matubag kana. Busa ang kamausisaon motultol ngadto sa daghang kahibulongang mga resulta. Apan, mahimong motultol usab kini sa mga problema, katalagman pa gani.

Gikinahanglan ang Pagpanagana ug Pagkabalanse

Mahimong peligroso ang kamausisaon kon gamiton kini sa dili-maalamong paagi. Pananglitan, tungod sa kamausisaon hikapon tingali sa bata ang init nga kosinilya, mao nga mapaso siya. Sa laing bahin, ang kamausisaon modasig kanato sa pagpangitag tubag sa mga pangutana aron molalom pa ang atong kahibalo. Apan maalamon bang susihon gayod ang tanan natong gikaikagan nga dili magpakabana sa posibleng mga kapeligrohan sa paghimo niini?

Siyempre, may kahibalo nga dili angayng susihon kay kini makadaot. Ang kamausisaon bahin sa pornograpiya, okulto, o pagtulon-an sa mga kulto o panatikong mga tawo mahimong magpameligro kanato. Niini ug sa uban pang mga butang, maayong sundon nato ang Hebreohanong salmista nga miampo: “Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos.”—Salmo 119:37.

Apan adunay kahibalo usab nga mahimong dili makadaot apan dili mapuslanon ug dili kinahanglanon. Pananglitan, unsay kapuslanan sa pagkahibalo sa tanan bahin sa pribadong kinabuhi sa mga artista o sikat nga mga tawo, kon pilay daog o pildi sa matag tem sa basketbol o ubang mga esports, o kon unsay kinabag-ohang elektronikong mga gamit sama sa cellphone o modelo sa awto? Alang sa kadaghanang tawo, ang pagkahimong “eksperto” niining mga butanga walay bisan unsang kaayohan nga ikahatag.

Usa ka Makapadasig nga Panig-ingnan

Hinuon, ang kamausisaon adunay maayong bahin. Tagda pananglitan si Alexander von Humboldt, usa ka Alemang eksplorador sa ika-19ng siglo nga nagtuon sa kinaiyahan. Gingalan kaniya ang Humboldt Current, nga gitawag usab ug Peru Current, diha sa kasadpang baybayon sa Amerika del Sur.

May higayon nga si Humboldt miingon: “Sukad pa gayod sa akong pagkabatan-on, gusto kaayo akong mobiyahe ngadto sa lagyong mga rehiyon, nga panagsa rang maadtoan sa mga taga-Uropa.” Matod niya nga mitungha kining tinguhaa sa dihang mibati siyag “dili-kapugngan nga kaikag sa hunahuna.” Pag-edad niyag 29, mipanaw siya paingon sa Sentral Amerika ug Amerika del Sur nga mikabat ug lima ka tuig. Uban sa mga kasayoran nga iyang nahipos, iyang giasoy ang iyang mga panaw diha sa 30 ka tomo.

 Tanang butang nakadani kang Humboldt—ang temperatura ug ang mga isda sa kadagatan, ang mga tanom nga iyang maagian. Siya mitungas sa kabukiran, mitabok sa mga suba, ug milawig sa kadagatan. Ang pagpanukiduki ni Humboldt maoy nagpahilunag pundasyon sa daghang natad sa siyensiya karon. Kining tanan naggikan sa iyang idlot nga kamausisaon, ug sa tibuok niyang kinabuhi wala gayoy pagkatagbaw ang iyang tinguha nga mahibalo. Matod sa Amerikanong magsusulat nga si Ralph Waldo Emerson, “si Humboldt maoy usa sa kahibulongang mga tawo . . . nga panagsa rang motungha, aron ipakita kanato ang kapasidad sa hunahuna sa tawo, ang gahom ug katakos niini.”

Usa ka Natad nga Angayng Susihon

Pipila ra hinuon kanato ang may kahigayonan nga makalibot sa kalibotan aron sa pagsusi niini o pagdiskobreg siyentipikanhong mga butang. Apan adunay usa ka natad sa kahibalo nga mahimo natong tukion nga makahatag kanato ug dagkong mga balos kay sa bisan unsang butang nga mahimo natong makat-onan. Gihisgotan kini ni Jesu-Kristo dihang miampo siya sa iyang langitnong Amahan: “Kini nagkahulogan ug kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo bahin kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.”—Juan 17:3.

Ang kahibalo bahin sa matuod nga Diyos, kansang ngalan maoy Jehova, ug sa iyang Anak, si Jesu-Kristo, may ganti nga ikahatag sa mausisaong hunahuna sa paagi nga dili ikahatag sa bisan unsang impormasyon. Susiha pag-usab ang mga pangutana bahin sa kinabuhi nga gibangon sa sinugdanan niining artikuloha. Ang uban pang hinungdanong mga pangutana mao: Nganong daghan kaayong pag-antos sa kalibotan? Malaglag kaha sa mga tawo ang yuta? Ug unsay himoon sa Diyos aron dili gayod makaagom niana ang katawhan? Ang pagkakaplag sa mga tubag niining mga pangutanaha dili lang magtagbaw sa atong kamausisaon. Sumala sa giingon ni Jesus, “kini nagkahulogan ug kinabuhing walay kataposan.” Nganong makaseguro kita niana?

Ang Bibliya maoy inspiradong Pulong sa Diyos. Bahin niini, ang Kristohanon nga si apostol Pablo misulat: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong, aron ang tawo sa Diyos mahimong takos gayod, bug-os nga masinangkapan alang sa tanang maayong buhat.”—2 Timoteo 3:16, 17.

Hunahunaa ra—miingon ang apostol nga ang Bibliya naghatag sa kahibalo nga makasangkap kanato sa paghimo sa tanang maayong buhat. Kini makatabang kanato sa pagtan-aw sa mga butang pinasukad sa panghunahuna sa Diyos. Ug atong masayran nga ang kahibalo ug kaalam sa Diyos labaw gayod kang bisan kinsa. Si manalagnang Isaias giinspirar sa pagrekord niining lawom nga pahayag sa Diyos: “‘Ang inyong mga hunahuna dili akong mga hunahuna, ni ang akong mga dalan inyong mga dalan,’ mao ang giingon ni Jehova. ‘Kay ingon nga ang mga langit mas taas kay sa yuta, mao man usab ang akong mga dalan mas taas kay sa inyong mga dalan, ug ang akong mga hunahuna kay sa inyong mga hunahuna.’”—Isaias 55:8, 9.

Gusto ka bang mahibalo sa hataas nga mga dalan ug hunahuna sa Diyos? Ang imo bang kamausisaon modasig kanimo sa pagsusi kon unsay gisulti sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya, bahin niana? Andam ka bang mokat-on kon unsay pagabuhaton sa Diyos aron matapos ang tanang pag-antos ug kon unsang maayong mga butang ang iyang giandam sa umaabot alang sa masinugtanong katawhan? Ang Bibliya nagdapit kanimo: “Oh tilawi ug tan-awa ninyo nga si Jehova maayo; malipayon ang tawo . . . nga modangop kaniya.”—Salmo 34:8.

Ang gamhanang mga kamatuoran sa Pulong sa Diyos dakog epekto sa kinabuhi sa usa ka sinserong tawo, sama ra sa epekto sa kahayag ngadto sa tawo nga mao pay pagkakita niini. Si apostol Pablo natukmod sa pagpahayag: “Oh pagkalawom sa bahandi ug sa kaalam ug sa kahibalo sa Diyos! Pagkadili-matukib sa iyang mga paghukom ug pagkadili-masubay sa iyang mga dalan!” (Roma 11:33) Ang tinuod mao nga dili gayod kita makasabot sa bug-os sa kadaghan sa kahibalo ug kaalam sa Diyos. Aduna kitay kulbahinam nga kahigayonan  sa pagdiskobre kanunay ug usa ka bag-ong butang, ug dili gayod kini makapuol.

Tinguhaa Kanunay ang Pagkuhag Kahibalo!

Tinuod, kadaghanan kanato dili gayod mahimong inilang mga eksplorador o imbentor. Ug tingali sa tibuok natong kinabuhi dili gayod kita bug-os makasabot sa tanang butang nga gusto natong masabtan. Apan ayaw paghunong sa pagkamausisaon. Tinguhaa kanunay ang pagkuhag kahibalo nga mahigugmaong gihatag sa Diyos diha kanato.

Gamitang maalamon kining kahibulongang gasa sa Diyos, ug tun-i ang tukmang kahibalo bahin sa inspiradong Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Kon imong himoon kana, makaplagan mo ang kahulogan sa kinabuhi nga makahatag kanimog kalipay karon, ug makalaom ka nga mahimo nimo kini hangtod sa hangtod. “Ang tanang butang . . . gihimo [sa Diyos] nga matahom sa panahon niini,” matod sa Bibliya. “Bisan ang panahong walay tino iyang gibutang sa ilang kasingkasing, aron ang tawo dili makatugkad sa buhat nga nahimo sa matuod nga Diyos sukad sa sinugdan hangtod sa kataposan.”—Ecclesiastes 3:11.

[Kahon/Mga hulagway sa panid 21]

Nahibalo Ka ba nga . . .

• Daghang siglo sa wala pa ipaila ni Columbus ug Magellan ang porma sa yuta, ang Bibliya nag-ingon na nga kining planetaha dili lapad kondili lingin?—Isaias 40:22.

• Sa wala pa makita sa mga astronot ang yuta nga nagbitay sa kawanangan, ang Bibliya nag-ingon na nga kini nagbitay sa wala?—Job 26:7.

• Labing menos 2,500 ka tuig sa wala pa madiskobrehi sa Ingles nga doktor nga si William Harvey ang sistema sa sirkulasyon sa lawas sa tawo, ang Bibliya nagtumong na sa kasingkasing ingong tuboran sa kinabuhi?—Proverbio 4:23.

• Mga 3,000 ka tuig kanhi, ang Bibliya yanong nagbatbat sa siklo sa tubig sa yuta ingong bahin sa ekosistema aron motungha ang kinabuhi dinhi sa yuta?—Ecclesiastes 1:7.

Dili ba makapahingangha nga dugay nang gihisgotan sa Bibliya kining mga butanga sa wala pa kini masabti o madiskobrehi sa mga tawo? Sa pagkatinuod, makaplagan diha sa Bibliya ang bililhon kaayong mga impormasyon nga hinungdanon sa kinabuhi, nga naghulat lang nga imong susihon.

[Hulagway sa panid 19]

Si Alexander von Humboldt