Sulat Gikan sa Amerika

Usa ka Panaw Balik sa Karaang Kapanahonan

HANDURAWA kon unsa ka makalingaw ang pagpanaw balik sa panahon nga nagkinabuhi ang imong mga katigulangan. Daw ingon niana ang among panaw. Gikan sa Switzerland, kami mibiyahe paingon sa Amerika. Para sa daghan, ang Amerika moderno kaayo, apan ang among panaw nagdala kanamo duha ka gatos ka tuig balik sa kakaraanan. Suginlan namo kamo bahin niini.

Tungod kay Swiss German ang among sinultihan, kami gidapit sa pag-adto sa estado sa Indiana ug miestar didto ug tulo ka bulan. Tuyo namo nga isangyaw ang maayong balita sa Gingharian sa Diyos ngadto sa mga pamilyang Amish nga nagsulti pa gihapon sa pinulongan sa ilang mga katigulangan. Ginatos niining mga pamilyaha ang nagpuyo sa Indiana.

Ang mga Amish maoy kaliwat sa mga Anabaptist sa ika-17 nga siglo. Ang ilang ngalan naggikan sa ngalan sa ilang lider nga si Jacob Amman nga taga-Switzerland. Sa ilang pagtuon sa Bibliya kaniadto, kining mahinadlokon sa Diyos nga mga tawo nakakat-on nga sayop ang pagbunyag sa masuso ug ang pagsundalo. Tungod niini nga baroganan, sila gilutos sa gobyerno. Ang uban nagbuhis pa gani sa ilang kinabuhi. Misamot pa ang paglutos, ug daghan kanila ang napugos sa pagkalagiw ngadto sa ubang bahin sa Switzerland ug France. Sa tungatunga sa ika-19 nga siglo, linibo ang mikalagiw ngadto sa Amerika. Ilang gidala ang ilang kultura ug ang ilang pinulongan nga Swiss German.

Sa dihang among giduaw kining buotan nga mga tawo, sila nahingangha nga kami nagsulti sa ilang pinulongan! Handurawa ang nahitabo.

“Nganong makasulti man mo sa among pinulongan?” sila nangutana sa sinultihang Swiss German.

“Taga-Switzerland man mi,” kami mitubag.

“Apan dili man mo mga Amish!” Sila natingala.

Daghan ang nagpadayon kanamo, ug among nakita ang usa ka matang sa pagkinabuhi nga daw iya pa sa kanhiayng kapanahonan. Inay mga bombilya, dihay mga lampara; inay mga kotse, dihay mga tartanilya; inay gripo, dihay mga poso nga ang nagbomba windmill; inay mga radyo, ang pagkantahay maoy madungog.

Apan ang labaw namong naapresyar mao ang ilang pagkamapaubsanon ug pagkamakasaranganon. Daghang Amish ang tigbasag Bibliya kada adlaw, ug ganahan kaayo silang makighisgot bahin sa Bibliya. Kana naghatag kanamog kahigayonan sa pagpaambit sa katuyoan sa Diyos alang sa katawhan ug sa yuta.

Nabaniog dayon nga adunay mga bisita gikan sa Switzerland. Daghan ang mihangyo nga duawon namo ang ilang mga paryente, ug kini among gihimo. Dako kaayo ang among kahinam sa dihang gidapit kami sa pagduaw sa usa ka eskuylahan  sa mga Amish. Unsa kahay among masinati didto?

Kami nanuktok sa klasrom ug ang maestro nagpasulod kanamo, ug didto dihay 38 ka estudyante nga mitutok kanamong upat uban ang dakong katingala. Walo ka klase ang gipahigayon sa usa ka klasrom, ug ang edad sa mga estudyante maoy 7 ngadto sa 15. Ang mga babaye blue ug uniporme nga may puting mga kalo; ang mga lalaki nagsul-ob ug itom nga karsones ug dark-blue nga pang-itaas. Ang klasrom taas ug kisame. Ang tulo ka bahin sa bungbong gipintalan ug marine blue, ug sa atubangang bungbong anaa ang pisara. Duol niini dihay globo ug linukot nga mga mapa sa kalibotan. Diha sa kilid may dakong kosinilya.

Kami gipalingkod diha sa atubangan sa klase, ug ang mga bata nagtan-aw kanamo nga natingala pag-ayo. Ang matag klase gipatawag sa maestro ug gipangutana bahin sa ilang homwork. Nasorpresa mi sa dihang ang maestro naghatag ug eksamin sa mga bata bahin sa Swiss Alps. Karaan na ang ilang teksbok, ug ang maestro nangutana kanamo kon mao pa ba gihapon ang Switzerland sumala sa pagkahubit niini diha sa iyang mga libro. Manibsib pa ba gihapon sa kabukiran ang mga baka panahon sa ting-init, o aduna pa bay yelo sa kabukiran? Sa dihang among gipakita kaniya ang colored nga mga letrato sa naputos-ug-yelo nga kabukiran aron itandi sa black and white nga mga letrato diha sa iyang teksbok, dako kaayo ang iyang ngisi.

Ang asawa sa maestro, nga maoy iyang asistant, nangutana kanamo sa kasagarang ipangutana, “Makamao ba kamong mo-yodel?” a Dili kami makamao. Apan kay nahibalo kami nga maayo silang mokanta ug mo-yodel, amo silang gipakanta. Misugot sila, ug dako ang among kahingangha samtang naminaw kanilang tanan nga nanganta. Dayon, gipareses sa maestro ang mga bata.

Dayon, ang asawa sa maestro mihangyo kanamo nga kami na poy manganta. Tungod kay duna kamiy kopya sa karaang mga kanta nga Swiss German, kami misugot. Pagkadungog niini sa mga bata, namalik dayon sila sa klasrom. Mitindog kami sa ilang atubangan ug giayo gayod namo ang pagkanta.

Pagkaudto, kami gidapit sa pagpangaon uban sa usa ka Amish nga pamilya nga may 12 ka membro. Diha sa taas nga lamesa nga gama sa kahoy, daghan kaayong makaon—gidugmok nga patatas, hamon, mais, tinapay, keso, utan, sopas, ug uban pang dessert. Una mangaon, ang matag usa hilom nga nag-ampo. Samtang gipasa ang pagkaon, naghisgot mi bahin sa Switzerland, ang nasod sa ilang katigulangan, ug sila nag-asoy usab sa ilang kinabuhi ingong mag-uuma. Ang mga bata naghunghongay ug nagsigeg agik-ik panahon sa pagpangaon. Human sa pagpangaon, dihay ikaduhang pag-ampo nga nagpasabot nga mahimo nang mobiya sa lamesa ang mga bata—apan dili aron magdula. Ang matag usa adunay buluhaton sa paghinlo sa lamesa ug paghugas sa mga plato, nga naglakip sa pagkalos ug tubig ug initon kini.

Samtang nanghugas ug plato ang mga bata, gidapit kami sa ginikanan didto sa sala. Ang ilang lingkoranan dili sopa kondili tuwangtuwang nga gama sa kahoy. Ilang gikuha ang karaang German nga Bibliya gikan sa aparador, ug gisugdan namo ang paghisgot bahin sa espirituwal nga mga butang, nga maoy naandan diha sa Amish nga panimalay. Unsay katuyoan ni Jehova nga Diyos alang sa yuta ug sa katawhan? Unsay gipasabot ni Jesus sa dihang siya miingon nga ang mga maaghop makapanunod sa yuta? Sakiton ba gayod sa Diyos ang mga daotan diha sa impiyerno hangtod sa hangtod? Kinsay nagtuman sa sugo ni Jesus nga isangyaw ang maayong balita sa tibuok yuta? Nalipay gayod kami sa paghisgot niini ug sa uban pang mga pangutana uban sa mga tawo nga interesado sa espirituwal nga mga butang nga naggamit gayod ug Bibliya.

Kami malingaw gayod sa paghinumdom sa among panaw balik sa karaang kapanahonan, nga puno kaayo sa talagsaong mga kasinatian. Naglaom ug nag-ampo kami nga ang among pagduaw ug pagpakig-estorya sa mga tawong nagsultig Swiss German magbukas sa ilang mga kasingkasing sa pagdawat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran nga makaplagan sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya.

[Footnote]