Nahibalo Ka Ba?

Unsang dalana ang giagian ni apostol Pablo sa iyang unang panaw paingon sa Roma?

▪ Sumala sa Buhat 28:13-16, ang barko nga gisakyan ni Pablo paingon sa Italya midunggo sa Puteoli (gitawag karon ug Pozzuoli), sa Luok sa Naples. Dayon siya mipanaw paingon sa Roma agi sa Via Appia, ang pangunang karsada sa siyudad.

Ang Via Appia gikuha sa ngalan ni Appius Claudius Caecus, usa ka Romanong estadista nga maoy nagsugod niini nga proyekto niadtong 312 B.C.E. Kining dalana, nga mga 18 ngadto sa 20 ka piye ang gilapdon ug gibakbakan ug dagkong bato gikan sa bolkan, may gitas-ong 583 kilometros gikan sa Roma paingon sa habagatan-sidlakan. Kini nagdugtong sa Roma ug sa dunggoanan sa Brundisium (gitawag karon ug Brindisi), ang agianan paingon sa Sidlakan. Ang mga magpapanaw mohapit sa mga hunonganan aron mopalit ug mga suplay, matulog, o aron pulihan ang ilang mga kabayo o mga gisakyan. Ang matag hunonganan may distansiyang 24 kilometros.

Apan lagmit nga nagbaktas lang si Pablo. Siya mipanaw ug 212 kilometros diha sa Via Appia ug lakip sa iyang naagian mao ang Pontine Marshes, usa ka kalamakan nga puno sa lamok ug baho kaayo sumala pa sa usa ka Romanong magsusulat. Amihanan lag diyutay sa kalamakan mao ang Tiyanggihan sa Apio, nga mga 65 kilometros gikan sa Roma, ug ang Tulo ka Abotanan, usa ka hunonganan nga mga 50 kilometros gikan sa siyudad. Niining duha ka hunonganan, si Pablo gihulat sa mga Kristohanon nga gikan sa Roma. Sa pagkakita kanila, “si Pablo nagpasalamat sa Diyos ug nakabatog kaisog.”—Buhat 28:15.

Unsa ang papan nga sulatanan nga gihisgotan sa Lucas 1:63?

▪ Ang Ebanghelyo ni Lucas nag-asoy nga ang mga higala ni Zacarias nangutana kaniya kon unsay ingalan sa iyang bag-ong natawo nga anak. Si Zacarias “nangayog usa ka papan ug misulat: ‘Juan ang ngalan niini.’” (Lucas 1:63) Sumala sa mga eskolar, ang Gregong termino nga gihubad ug “papan” maoy “usa ka gamay nga sulatanan nga sagad gama sa kahoy nga ang ibabawng bahin niini gibutangag talo.” Ang mga kahoyng papan gidugtong sa paagi nga kini matiklop-tiklop. Ang ibabawng bahin niini gipalawomag diyutay ug gibutangag talo, nga mahimong sulatan gamit ang dagang. Ang sinulat mahimong papason aron kini masulatan pag-usab.

Ang librong Reading and Writing in the Time of Jesus nag-ingon: “Ang mga dibuho gikan sa Pompeii, mga kinulit gikan sa lainlaing bahin sa Imperyo sa Roma ug ang mga papan nga nakalotan sa nagkalainlaing mga dapit gikan sa Ehipto ngadto sa Paril ni Hadrian [Amihanang Britanya] nagpamatuod sa kaylap nga paggamit sa mga papan.” Lagmit nga kini gigamit sa nagkalainlaing matang sa mga tawo—mga negosyante, opisyal sa gobyerno, ug bisan gani sa pipila ka Kristohanon sa unang siglo.

[Hulagway sa panid 11]

Via Appia

[Hulagway sa panid 11]

Papan nga sulatanan sa estudyante, ikaduhang siglo c.e.

[Credit Line]

Ubos sa pagtugot sa British Library