Nahibalo Ka Ba?

Nganong miingon si Jesus nga “walay usa nga magsulod ug bag-ong bino sa daang panit nga mga sudlanag bino”?

▪ Sa kapanahonan sa Bibliya, ang mga tawo sagad magtipig sa bino diha sa mga sudlanan nga panit sa hayop. (Josue 9:13) Ang maong mga sudlanan hinimo gikan sa tibuok nga panit sa binuhing mga hayop sama sa nati o gulang nga kanding. Sa paghimo niini, putlon ang ulo ug tiil sa patayng hayop ug maampingong panitan ang lawas aron dili mayasyas ang tiyan niini. Sunod, ang panit butangag kemikal ug dayon ibulad. Human niana, tahion ang tanang gisi nga bahin sa panit gawas sa liog o sa paa sa hayop, nga ipabiling bukas aron magsilbing baba sa sudlanan. Ang baba mahimong sungsongan o kaha higtan.

Sa paglabay sa panahon, ang panit mogahi ug dili na maunat-unat. Busa ang daang mga sudlanan nga panit dili maayong tipigan ug bag-ong bino, kay kini mobahal pa. Ang pagbahal sa bag-ong bino lagmit magpabusisi sa migahi nga panit sa daang sudlanan. Sa laing bahin, ang panit sa bag-ong sudlanan maunat-unat ug makasugakod sa presyur nga ipahinabo sa pagbahal sa bag-ong bino. Tungod niini misulti si Jesus ug usa ka butang nga pamilyar sa mga tawo sa iyang adlaw. Iyang gihisgotan kon unsay mahitabo kon dunay magbutang ug bag-ong bino sa daang mga sudlanan: “Nan ang bag-ong bino mobusisi sa panit nga mga sudlanag bino, ug mobuhagay kini ug madaot ang panit nga mga sudlanag bino. Apan ang bag-ong bino isulod sa bag-ong panit nga mga sudlanag bino.”—Lucas 5:37, 38.

Kinsa ang “magbabarawng mga lalaki” nga gihisgotan maylabot sa pagdakop sa mga Romano kang Pablo?

▪ Sumala sa asoy sa Mga Buhat, sa dihang nagkaguliyang didto sa templo sa Jerusalem, gidakop sa usa ka Romanong komandante militar si apostol Pablo, kay siya nagtuo nga si Pablo mao ang lider sa rebeldeng grupo sa “upat ka libong magbabarawng mga lalaki.” (Buhat 21:30-38) Unsay nahibaloan bahin niining magbabarawng mga lalaki?

Ang Gregong pulong alang sa “magbabarawng mga lalaki” gikuha gikan sa Latin nga sicarii, nga nagkahulogang “tiggamit ug sica,” o baraw. Ang unang-siglong historyano nga si Flavius Josephus naghubit sa mga Sicarii ingong grupo sa panatiko ug makinasodnong mga Hudiyo nga kanunayng nakigbatok sa Roma, kinsa nalangkit sa organisadong pagpamatay tungod sa politika.

Giasoy ni Josephus nga ang mga Sicarii “mopatayg mga tawo sa adlawng dako, ug diha sa sentro sa siyudad; sagad nila kining himoon panahon sa mga pista, diin sila mosagol sa mga tawo, ug ilang tagoan ang mga baraw ilalom sa ilang mga besti nga maoy gamiton sa pagdunggab sa ilang mga kaaway.” Sa dihang ang ilang mga biktima matumba ug mamatay, ang mga Sicarii magpakaaron-ingnong nasuko sa maong pagpamatay mao nga dili sila masakpan. Si Josephus midugang nga ang mga Sicarii sa ulahi maoy nanguna sa pagrebelde sa mga Hudiyo batok sa Roma niadtong 66-70 C.E. Busa, ang Romanong komandante determinado sa pagdakop sa gituohang lider sa maong grupo.

[Hulagway sa panid 15]

Daang panit nga sudlanag bino

[Hulagway sa panid 15]

Drowing sa hitsura sa usa ka magbabaraw