Nahibalo Ka Ba?

Gawas sa Bibliya, unsa pay laing pamatuod nga si Jesus nabuhi kaniadto?

▪ Ang pipila ka magsusulat nga nabuhi dili dugay human sa panahon ni Jesus espesipikong naghisgot kaniya. Lakip kanila mao si Cornelius Tacitus, kinsa nagsulat bahin sa kasaysayan sa Roma ubos sa mga emperador. Sa paghisgot sa usa ka sunog nga nagpayhag sa Roma niadtong 64 C.E., si Tacitus miasoy nga si Emperador Nero maoy gidudahan nga responsable niana. Sumala pa ni Tacitus, gipasanginlan ni Nero ang mga Kristohanon. Si Tacitus misulat: “Si Kristo, nga maoy gikuhaan sa ilang ngalan, gipapatay sa opisyal nga si Poncio Pilato panahon sa pagmando ni Tiberio.”—Annals, XV, 44.

Ang Hudiyong historyano nga si Flavius Josephus naghisgot usab kang Jesus. Maylabot sa mga hitabo tali sa pagkamatay ni Festo, ang Romanong gobernador sa Judea sa mga 62 C.E., ug sa pagpuli sa iyang manununod nga si Albinus, si Josephus miingon nga ang Hataas nga Saserdote nga si Ananus (Ananias) “nagtigom sa mga maghuhukom sa Sanhedrin ug iyang gidala sa ilang atubangan ang tawo nga ginganlag Santiago, ang igsoon ni Jesus nga gitawag ug Kristo, ug ang pipila pa ka tawo.”—Jewish Antiquities, XX, 200 (ix, 1).

Nganong si Jesus gitawag nga Kristo?

▪ Ang mga Ebanghelyo nag-asoy nga sa dihang ang manulondang si Gabriel nagpakita kang Maria aron ipahibalo nga siya magmabdos, iyang gisultihan si Maria nga ang iyang anak nganlan ug Jesus. (Lucas 1:31) Kini maoy komon nga ngalan kaniadto sa mga Hudiyo. Ang Hudiyong historyano nga si Josephus naghisgot ug 12 ka tawo, gawas pa sa gihisgotan sa Bibliya, nga ginganlan ug Jesus. Ang anak ni Maria gitawag nga “Nasaretnon,” nga nagpaila kaniya ingong Jesus nga taga-Nasaret. (Marcos 10:47) Sa ulahi siya nailhan usab nga “ang Kristo,” o Jesu-Kristo. (Mateo 16:16) Unsay kahulogan niana?

Ang pulong “Kristo” naggikan sa Gregong pulong nga Khri·stosʹ, nga katumbas sa Hebreohanong pulong nga Ma·shiʹach (Mesiyas). Kanang mga pulonga literal nga nagkahulogang “Usa nga Dinihogan.” Kining terminoha gipadapat ngadto sa pipila ka tawo una pa kang Jesus. Pananglitan, si Moises, Aaron, ug Haring David maoy mga dinihogan, nga nagpasabot nga sila gitudlo sa Diyos alang sa usa ka posisyon o awtoridad. (Levitico 4:3; 8:12; 2 Samuel 22:51; Hebreohanon 11:24-26) Si Jesus, ang gitagnang Mesiyas, mao ang kinalabwang hawas ni Jehova. Busa, haom lamang nga si Jesus tawgong “Kristo, ang Anak sa Diyos nga buhi.”—Mateo 16:16; Daniel 9:25.

[Hulagway sa panid 15]

Drowing sa hulagway ni Flavius Josephus