Pagpanikas ba Gayod Kini?

“Wala ray kaso kon imong doktorag gamay ang imong accident report.”

“Dili kinahanglang itug-an nimo sa gobyerno ang tanan nimong kinitaan.”

“Ang importante dili ka masakpan.”

“Nganong mobayad man ka nga pwede ra mang libre?”

LAGMIT kini ang itambag kanimo sa dihang mokonsulta ka bahin sa pinansiyal nga mga butang. Daw nindot kini nga mga “solusyon.” Apan kini ba pagpakitag pagkamatinud-anon?

Ang pagkadili-matinud-anon kaylap na kaayo karon, ug gani giisip sa mga tawo nga normal ra ang pagpangawat, pagpanikas, ug pagpamakak aron dili masilotan, aron makakuwarta, o makabentaha. Ang iladong mga tawo mismo sagad dili maayog panig-ingnan niining bahina. Sa usa ka nasod sa Europe, ang mga kaso sa panglimbong ug pagdispalko misakag kapin sa 85 porsiyento gikan sa 2005 ngadto sa 2006. Ug wala pay labot niana ang ginagmayng pagpanglimbong, nga gitawag sa uban ug “ginagmayng mga sala.” Busa dili ikatingala nga nianang nasora ang dagkong mga negosyante ug politiko nalangkit sa mga eskandalo kay nasakpan nga naggamit ug peke nga mga diploma.

Bisan pa niana, daghan ang gustong magmatinud-anon. Lagmit usa ka kanila. Tingali tungod sa imong gugma sa Diyos, gusto nimong buhaton kon unsay husto. (1 Juan 5:3) Mahimong sama kag gibati kang apostol Pablo, kinsa misulat: “Kami masaligon nga kami may maminatud-ong tanlag, sanglit buot namong magmaminatud-on sa tanang butang.” (Hebreohanon 13:18) Tungod niana, giawhag ka namo sa pagsusi sa pipila ka kahimtang diin masulayan ang tinguha sa usa nga “magmaminatud-on sa tanang butang.” Hisgotan usab nato ang mga prinsipyo sa Bibliya nga mapadapat nianang mga kahimtanga.

Kinsay Manubag sa Danyos?

Usa ka adlaw niana, samtang nagdrayb ang batan-ong si Lisa, a siya nakabanggag laing sakyanan. Walay nasamdan, apan nangadaot ang ilang sakyanan. Sa ilang nasod, ang batan-ong mga drayber dagkog bayranan sa insyurans, ug sa matag higayon nga sila makabangga magkadako ang ilang bayran. Sanglit kauban ni Lisa ang iyang ig-agawng si Gregor nga mas magulang kaniya, ang iyang higala misugyot nga isulti nila nga si Gregor ang nagdrayb sa kotse. Sa ingon, si Lisa dili dakog mabayran sa insyurans. Morag nindot kana nga sugyot. Unsay iyang buhaton?

Ang gamiton sa mga kompaniya sa insyurans sa pagbayad sa mga aksidente mao ang kontribusyon sa mga membro niini. Kon dako ang gastos sa kompaniya, patas-an usab ang bayranan sa mga membro. Busa, kon sundon ni Lisa ang sugyot sa iyang higala, morag gipasa na  hinuon niya sa ubang membro ang gasto nga siya unta ang angayng mobayad. Sa ingon, wala lang siya namakak, nangawat pa gyod siya sa uban. Kini walay kalainan sa paghimog tinumotumo nga mga report aron dakog makobra sa insyurans.

Tingali ang uban dili manglimbong kay mahadlok nga silotan sa balaod. Apan ang mas bug-at nga katarongan sa paglikay niana makaplagan diha sa Pulong sa Diyos. Ang usa sa Napulo ka Sugo nag-ingon: “Dili ka mangawat.” (Exodo 20:15) Gisubli ni apostol Pablo ang maong sugo ngadto sa mga Kristohanon, nga nag-ingon: “Ang kawatan kinahanglan nga dili na mangawat.” (Efeso 4:28) Kon imong ipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya sa imong mga transaksiyon sa insyurans, malikayan nimo ang mga buhat nga gidumtan sa Diyos. Mapasundayag usab nimo ang imong gugma ug pagtahod sa imong isigkatawo ug labaw sa tanan sa balaod sa Diyos.—Salmo 119:97.

“Kang Cesar ang mga Butang ni Cesar”

Si Peter usa ka negosyante. Ang iyang accountant misugyot nga ideklarar nila nga mipalit silag mahalong kompiyuter aron pakubsan sa gobyerno ang ilang buhis. Tungod kay sa negosyo nga sama sa iya ni Peter normal ra nga mopalit niana nga kasangkapan, lagmit dili na kana susihon sa gobyerno. Sa ingon, gamay na lang silag mabayran nga buhis. Unsa may buhaton ni Peter? Unsay makatabang kaniya sa paghimog desisyon?

Gisultian ni apostol Pablo ang mga Kristohanon sa iyang panahon: “Magpasakop ang tanang kalag sa labaw nga mga awtoridad . . . Ibayad ngadto sa tanan ang mga nahiangay kanila, kaniya nga nangayog buhis, ang buhis; kaniya  nga nangayog tributo, ang tributo.” (Roma 13:1, 7) Aron maangkon ang pabor sa Diyos, ang usa kinahanglang mobayad ug saktong buhis sa gobyerno. Sa laing bahin, kon ang gobyerno mohatag ug diskuwento sa buhis, dili sayop ang pagpahimulos niana kon ang usa tinuod nga kuwalipikado.

Ania pay laing kahimtang. Si David tag-iyag hardware. Giingnan siya sa iyang mga higala nga kinahanglang duha ang iyang libreta sa mga resibo. Ang unang libreta maoy sulatan sa hustong halin ug ang ikaduha sulatan sa mas ubos ug dili-tinuod nga halin. Iyang isumiter sa gobyerno ang mga resibo nga ubos ug halin nga maoy basehan kon pilay iyang mabayran nga buhis. Niining paagiha, dili siya makabayad ug dakong buhis. Daghan ang nagbuhat niana. Sanglit buot ni David nga pahimut-an ang Diyos, unsay iyang buhaton?

Ibutang ta nga dili masakpan ang tawong nagbuhat niana, apan siya dili matinud-anon kay wala siya magbayad ug hustong buhis. Si Jesus nagsugo: “Ibayad ninyo kang Cesar ang mga butang ni Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.” (Mateo 22:17-21) Gisulti kini ni Jesus aron tul-iron ang iyang mga mamiminaw maylabot sa pagbayad ug buhis. Ang gobyerno, nga gitawag ni Jesus ug Cesar, may katungod sa pagsingil niini. Busa, giisip sa mga sumusunod ni Jesus nga ang pagbayad sa tanang buhis maoy obligasyon nga binase sa Bibliya.

Pagpanikas Panahon sa Exam

Ang usa ka estudyante sa hayskul nga si Marta nangandam alang sa iyang final exam. Ang iyang kahigayonan nga makakitag maayong trabaho nagdepende sa iyang tag-as nga marka mao nga siya nagkugig tuon. Ang uban niyang klasmet nangandam usab—apan sa laing paagi. Sila mogamit ug pager, preprogrammed calculator, ug mga cell phone sa pagpanikas aron makakuhag taas nga marka. Angay bang sundogon ni Marta ang gibuhat sa kadaghanan aron makakuhag dakong grado?

Tungod kay komon na kaayo ang pagpanikas, daghan ang nagtuo nga dili kini daotan. “Ang importante dili ka masakpan,” sila moingon. Apan dili ingon niana ang panghunahuna sa matuod nga mga Kristohanon. Tingali ang manikas dili makit-an sa magtutudlo, apan adunay usa nga makakita kaniya. Si Jehova nga Diyos nahibalo sa atong ginabuhat ug kita manubag kaniya. Si Pablo miingon: “Walay linalang nga dili dayag sa iyang panan-aw, apan ang tanang butang hubo ug binuksan sa mga mata niya nga kaniya manubag kita.” (Hebreohanon 4:13) Sanglit kita nasayod nga ang Diyos nagtan-aw kanato ug buot niya nga mobuhat kitag maayo, dili ba kana magtukmod kanato nga magmatinud-anon panahon sa exam?

Unsay Imong Buhaton?

Nakita ni Lisa, Gregor, Peter, David, ug Marta ang kaseryoso sa ilang kahimtang. Sila nakadesisyon nga magmatinud-anon mao nga ilang nahuptan ang hinlong konsensiya ug moralidad. Unsay imong buhaton kon ikaw anaa sa susamang kahimtang?

 Ang imong mga kauban, klasmet, ug mga silingan lagmit dili maghunahuna nga daotan ang pagpamakak, pagpanikas, ug pagpangawat. Basin pa ganig biaybiayon ka nila aron mapugos ka sa pagsundog kanila. Unsay makatabang kanimo sa paghimo kon unsay husto bisan pag impluwensiyahan ka sa uban nga dili magmatinud-anon?

Hinumdomi nga pinaagi sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos, imong mabatonan ang hinlong konsensiya ug ang pag-uyon sa Diyos. Si Haring David misulat: “Oh Jehova, kinsa man ang mahimong dinapit sa imong tolda? Kinsa man ang mopuyo sa imong bukid nga balaan? Siya nga nagalakaw nga walay-ikasaway ug nagabuhat sa pagkamatarong ug nagasulti sa kamatuoran diha sa iyang kasingkasing. . . . Siya nga nagabuhat niining mga butanga dili gayod matarog.” (Salmo 15:1-5) Ang hinlong konsensiya ug ang suod nga relasyon sa Diyos mas bililhon kay sa bisan unsang materyal nga bentaha nga maangkon tungod sa pagkadili-matinud-anon.

[Footnote]

[Blurb sa panid 12]

“Ang kawatan kinahanglan nga dili na mangawat.” Ang pagtahod sa balaod sa Diyos ug ang gugma sa isigkatawo magpalihok kanato nga magmatinud-anon sa atong mga transaksiyon sa insyurans

[Blurb sa panid 12]

“Ibayad ngadto sa tanan ang mga nahiangay kanila, kaniya nga nangayog buhis, ang buhis.” Aron maangkon ang pag-uyon sa Diyos, atong bayran ang tanang buhis nga pangayoon sa gobyerno

[Blurb sa panid 13]

“Ang tanang butang . . . binuksan sa mga mata niya nga kaniya manubag kita.” Kita magmatinud-anon, dili tungod kay nahadlok nga masakpan sa magtutudlo kondili buot natong pahimut-an ang Diyos

[Kahon/Mga hulagway sa panid 14]

Dili Dayag nga Pagpangawat

Ang imong higala nakapalit ug kinabag-ohang programa sa kompiyuter, ug gusto ka usab nga makabaton niini. Miingon siya nga hatagan ka niyag kopya aron dili ka na mogasto. Pagpanikas ba kana?

Sa dihang ang usa mopalit ug programa sa kompiyuter, siya mouyon sa pagsunod sa kasabotan nga gitakda sa licensing agreement. Ang maong kasabotan mahimong moingon nga ang programa ibutang ug gamiton diha lamang sa usa ka kompiyuter. Busa kon kopyahon kana ug ipagamit sa uban, malapas ang kasabotan ug kana ilegal. (Roma 13:4) Kana usab maoy pagpangawat tungod kay ang nanag-iya sa programa mawad-ag kita nga angay unta niyang madawat.—Efeso 4:28.

Lagmit ang uban moingon, ‘Total wala may mahibalo.’ Tinuod kana, apan angay natong hinumdoman ang giingon ni Jesus: “Ang tanang butang nga buot ninyo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kinahanglang pagabuhaton usab ninyo sa ingon ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Kitang tanan gusto nga bayrag sakto sa himoon natong serbisyo ug gusto usab nato nga tahoron sa uban ang atong gipanag-iya. Busa, mao usab kanay atong buhaton ngadto sa uban. Atong likayan ang pagpangawat ug intellectual property. b—Exodo 22:7-9.

[Footnote]