Ang Kinabuhi ug Kahimtang sa mga Kristohanon sa Unang Siglo

Pagpanaw Hangtod sa Kinalay-ang Dapit sa Yuta

“Pagkasunod nga adlaw siya migikan uban kang Bernabe paingon sa Derbe. Ug human makapahayag sa maayong balita nianang siyudara ug makahimog ubay-ubayng mga tinun-an, sila namalik ngadto sa Listra ug sa Iconio ug ngadto sa Antioquia.”—BUHAT 14:20, 21.

MAHANGGAB sa magpapanaw ang bugnawng huyohoy sa kabuntagon. Isul-ob niya ang iyang daan na nga sandalyas. Tibuok adlaw na usab siyang magpanaw.

Samtang siya madan-agan sa init sa sayong kabuntagon, siya mosubay sa abogon nga dalan latas sa kaparasan, sa kaolibohan ug motungas sa titip nga mga bakilid. Iyang masugatan ang ubang mga magpapanaw—mga mag-uuma nga nagbaktas paingon sa ilang kaumahan, mga negosyanteng naggiya sa ilang mga hayop nga gikargahag daghang baligya, ug mga peregrino nga nagpaingon sa Jerusalem. Ang magpapanaw ug ang iyang kauban makigsulti sa tanan nga ilang mahibalag. Ang ilang tumong? Aron tumanon ang sugo ni Jesus nga mahimong iyang mga saksi “hangtod sa kinalay-ang dapit sa yuta.”—Buhat 1:8.

Kini nga magpapanaw mahimong mao si apostol Pablo o si Bernabe o si bisan kinsa sa lig-og resistensiya nga mga misyonaryo sa unang siglo. (Buhat 14:19-26; 15:22) Sila malahutayon ug determinado nga mga tawo. Lisod ang pagpanaw. Sa paghubit sa mga kalisdanan nga iyang nasinatian sa dagat, si apostol  Pablo misulat: “Katulo ako nakasinatig pagkalunod, usa ka gabii ug usa ka adlaw ang gigugol ko sa lawod.” Lisod usab ang pagpanaw sa kamad-an. Si Pablo miingon nga siya subsob nakasinatig “kapeligrohan sa mga suba” ug “kapeligrohan gikan sa mga tulisan sa dalan.”—2 Corinto 11:25-27.

Unsa kahay imong bation kon kauban ka sa panaw sa maong mga misyonaryo? Unsa ka layo ang imong mapanaw sa usa ka adlaw? Unsay kinahanglan nimong dad-on, ug asa ka mopahulay?

Pagpanaw sa Kamad-an Sa unang siglo, gihimo sa mga Romano ang tag-as nga mga dalan nga nagkonektar sa pangunang mga sentro sa imperyo. Kini nga mga dalan maayong pagkadisenyo ug lig-ong pagkahimo. Kadaghanan niini maoy 4.5 metros ang gilapdon, gibakbakan ug mga bato, gibutangan ug mga ali sa kilid, ug may mga kilometrahe. Sa maong dalan, ang usa ka misyonaryo nga sama kang Pablo makalakaw ug mga 32 ka kilometros sa usa ka adlaw.

Apan sa Palestina, peligroso ang kadaghanang mga dalan kay dili kini sementado ug walay ali, ug ang daplin niini kaumahan ug mga pangpang. Tingali maagian sa magpapanaw ang mapintas nga mga hayop o mga tulisan, ug lagmit sirado pa gayod ang mga dalan.

Unsay dad-on sa usa ka magpapanaw? Ang pipila sa hinungdanong mga butang mao ang usa ka baston ingong panalipod (1), banig (2), puntil sa salapi (3), ekstrang paris sa sandalyas (4), puyo sa pagkaon (5), ilisan (6), mahiposhipos nga panit nga kawsanan ug tubig (7), tibod (8), ug usa ka dakong bag nga panit nga butanganag personal nga mga gamit (9).

Kini nga mga misyonaryo seguradong makasugat ug nagapanawng mga negosyante, nga nagtumod ug mga produkto sa mga baligyaanan. Ang sakyan niini nga mga negosyante mao ang mga asno kay kini dili daling matumba ug maayo kaayo sa bakilid ug batoon nga mga dalan. Giingon nga ang kargado kaayong asno makapanaw ug hangtod sa 80 ka kilometros sa usa ka adlaw. Mas hinay ang mga karomata nga ginuyod ug mga baka o ubang mga hayop, nga makapanaw lamang ug 8-20 ka kilometros. Apan mas bug-at ang makarga sa mga baka ug maayong gamiton sa dug-ol nga mga panaw. Tingali malabyan sa magpapanaw ang panon sa mga  kamelyo o asno—mga hayop nga gikargahag mga produkto gikan sa tanang dapit. Malabyan siyag mensahero nga magkabayo, nga maghatod ug sulat ug mga sugo sa hari ngadto sa sakop nga kampo sa imperyo.

Sa kagabhion, ang mga magpapanaw mangatulog daplin sa dalan diha sa ilang gidalidali paghimo nga tulganan. Ang uban tingali matulog diha sa usa ka abtanan alang sa mga magpapanaw. Kini hugaw, dili komportableng dapit, ug walay proteksiyon batok sa mga kawatan. Kutob sa mahimo, ang nagapanawng mga misyonaryo moestar diha sa ilang paryente o sa mga isigka-Kristohanon.—Buhat 17:7; Roma 12:13.

Pagpanaw sa Kadagatan Ang gagmayng sakayan magkargag mga produkto ug mga tawo ubay sa suba ug latas sa Dagat sa Galilea. (Juan 6:1, 2, 16, 17, 22-24) Daghang dagkong barko ang motadlas sa Mediteranyo, nga magdalag kargamento ngadto-nganhi sa lagyong mga dunggoanan. Kini nga mga barko magsuplay ug pagkaon alang sa Roma ug maghatod ug mga opisyal sa gobyerno ug mga komunikasyon ngadto sa mga dunggoanan.

Giya sa mga marinero sa paglawig ang ilhanang mga dapit kon maadlaw, ug ang mga bituon kon magabii. Busa, luwas lamang ang paglawig gikan sa Mayo hangtod sa tungatunga sa Septiyembre sa dihang mas maayo ang klima. Ang pagkalunod sagad mahitabo.—Buhat 27:39-44; 2 Corinto 11:25.

Ang mga tawo mas ganahang mopanaw sa kamad-an kay sila dili komportableng mopanaw sa kadagatan diin ang pangunang transportasyon mao ang barko sa kargamento. Ang mga magpapanaw makasinati sa bisan unsang klima ug matulog diha sa taas nga andana. Ang mala nga dapit sa ubos nga andana puno sa bililhong mga produkto. Ang mga pasahero magdalag balon nga ilang makaon. Tubig lamang nga mainom ang itagana. Usahay dili gayod maayo ang klima. Dagaton ang pasahero tungod sa walay hunong nga bagyo ug baloron nga dagat, nga sagad mokabat ug daghang adlaw.

Bisan pa sa kalisod sa pagpanaw sa kamad-an ug sa dagat, ang maong mga misyonaryo, sama kang Pablo nagpakaylap sa “maayong balita sa gingharian” ngadto sa halayong mga dapit nianang panahona. (Mateo 24:14) Human lamang sa 30 ka tuig human sultihi ni Jesus ang iyang mga tinun-an sa pagpamatuod bahin kaniya, nakaingon si Pablo nga ang maayong balita giwali “sa tibuok kalalangan ilalom sa langit.”—Colosas 1:23.