Nahibalo Ka Ba?

Kinsa “kanilang sa panimalay ni Cesar” ang nagpadalag Kristohanong pangomosta sa mga taga-Filipos pinaagi ni Pablo?

▪ Gikan sa Roma gisulatan ni apostol Pablo ang kongregasyon sa Filipos niadtong mga 60-61 C.E., ug ang Cesar nga iyang gihisgotan mao si Emperador Nero. Apan kinsa kaha sa panimalay ni Nero ang nangomosta sa mga Kristohanon sa Filipos?—Filipos 4:22.

Sayop gayod kon ingnon nato nga ang terminong “panimalay ni Cesar” nagtumong lamang sa duol nga mga paryente sa emperador. Hinunoa, sakop niini ang tanang tawo, lakip ang mga ulipon ug tawong gawasnon, sa Roma ug sa mga lalawigan, kinsa nag-alagad sa emperador. Busa ang “panimalay ni Cesar” naglakip gayod sa libolibong mga alagad. Sila ang mag-atiman sa lainlaing mga buluhaton, tigdumala man o ingong sulugoon, sa mga palasyo sa emperador ug sa iyang mga yuta ug propiedad. Ang pipila nagdumala gani ingong opisyal sa kagamhanan.

Ang pipila sa mga alagad sa emperador didto sa Roma dayag nga nahimong mga Kristohanon. Wala masayri kon tungod ba kini sa pagsangyaw ni Pablo sa Roma. Apan, mopatim-awng sila may kahingawa sa kongregasyon sa Filipos. Sanglit ang Filipos sakop man sa kolonya sa Roma nga gipuy-an sa daghang retiradong mga sundalo ug mga alagad sa kagamhanan, lagmit nga ang pipila sa mga Kristohanon didto mga higala niadtong nagpadalag pangomosta pinaagi kang Pablo.

Unsa ang kaminyoon sa bayaw nga lalaki nga gihisgotan sa Moisesnong Balaod?

▪ Sa karaang Israel, kon ang usa ka tawo mamatay nga walay anak nga lalaki, gidahom nga ang iyang asawa minyoan sa iyang igsoong lalaki aron sila makapatunghag anak ug magpadayon ang kaliwat sa banay sa tawong namatay. (Genesis 38:8) Kini nga kahikayan nga gilakip sa ulahi diha sa Moisesnong Balaod nailhan nga kaminyoon sa bayaw nga lalaki. (Deuteronomio 25:5, 6) Ang gihimo ni Boaz, nga gihubit sa basahon sa Ruth, nagpakita nga kini nga katungdanan pagatumanon sa ubang lalaking mga paryente sa namatay kon siya wala nay mga igsoong lalaki.—Ruth 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.

Kini nga matang sa kaminyoon ginahimo sa adlaw ni Jesus kay ang mga Saduseo naghisgot man labot niini, ingon sa girekord diha sa Marcos 12:20-22. Ang Hudiyong historyano sa unang siglo nga si Flavius Josephus miingon nga kini nga kostumbre dili lamang kay nagpreserbar sa ngalan sa banay kondili gipreserbar usab niini ang kabtangan sa banay ug gituyo alang sa kaayohan sa asawa sa namatay. Kaniadto, ang usa ka asawa walay katungod sa pagpanunod sa kabtangan sa iyang bana. Apan, ang anak nga ipakatawo niini nga kaminyoon mao ang manunod sa kabtangan sa tawong namatay.

Gitugotan sa Balaod nga modumili ang mga paryente sa paghimo niini nga kaminyoon. Apan kon siya modumili sa ‘pagtukod sa panimalay sa iyang igsoong lalaki,’ kini giisip nga kaulawan.—Deuteronomio 25:7-10; Ruth 4:7, 8.