HANDURAWANG duna kay balloon nga may buslot, ug unya gisugo kang paburoton kini. Unsaon nimo kini paghimo? Buweno, kon ang hangin nga imong ihuyop niini mas daghan kay sa hangin nga mohungaw sa buslot, mapaburot mo kini.

Sa pagkatinuod, kana maoy kahulogan sa pagkinabuhi sumala sa imong kinitaan. Ang imong kinitaan mahimong ipakasama sa hangin nga imong ihuyop sa balloon. Ang imong gasto maoy sama sa hangin nga mihungaw sa buslot. Usa gayod ka hagit kon unsaon nga dili ka makagastog mas dako kay sa imong kinitaan.

Bisan tuod daw sayon kini paminawon, apan lisod kini buhaton. Malikayan unta sa mga tawo ang daghang pinansiyal nga problema kon naningkamot sila sa pagsunod niini nga prinsipyo. Unsaon kini paghimo? Asa ta mangitag epektibong mga giya? Ang Bibliya maoy tinubdan sa mapuslanong tambag bahin niini. Susihon nato sa daklit kon unsay giingon niini.

Ang Bibliya naundan ug daghang praktikal nga mga prinsipyo nga makatabang sa pagdumala sa imong kuwarta. Tagdon nato ang pipila niini. Tan-awa kon kining mga prinsipyoha makatabang ba kanimo sa pagkinabuhi sumala sa imong kinitaan.

Pagplano, o pagbadyet.

Aron epektibong makadumala sa kuwarta, kinahanglan kang masayod kon pila ang kuwarta nga mosaka ug pilay magasto. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang mga plano sa kugihan mosangpot gayod sa kaayohan, apan ang matag usa nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.” (Proverbio 21:5) Ang uban migamit ug sistema sa paglain sa ilang gasto. Sila may tagsatagsa ka sobre alang sa “Pagkaon,” “Pang-abang,” o “Besti.” Gamiton mo man kining simple nga paagi o ang mas komplikado, ang importante nga ikaw nasayod kon asa padulong ang imong kuwarta, nga unahon ang mga kinahanglanon, dili ang kaluho.

Ayawg kasina.

Daghan sa nagaugmad pa nga mga nasod ang mangandoyg mga butang nga nabatonan sa industriyalisadong mga nasod. Daghan ang matental sa pagbatog mga butang nga gipasigarbo sa ilang silingan. Makapalit-ag kini kanimo. Tingali iya ra pod kining inutang. Nganong sundon man nimo ang iyang kabuang ug magkaproblema sa panalapi? Ang Bibliya nagpasidaan: “Ang tawong masinahon ug mata nangagpas ug bahandi, nga wala masayod nga siya mahitumpawak sa kawalad-on.”—Proverbio 28:22, The Jerusalem Bible.

 Himoang yano ang imong kinabuhi.

Si Jesus nagtambag sa iyang mga sumusunod nga himoong “yano” ang ilang mata. (Mateo 6:22) Kon gusto kang mopalit ug hamon samtang ang imong maarangan buwad lang, magkaproblema ka gyod sa pinansiyal. Sumala sa usa ka taho sa Asian Development Bank, duolan sa untersiya sa mga tawo sa Pilipinas ug kapin sa katunga sa India ang nagkinabuhi sa kita nga mga $1.35 (U.S.) kada adlaw, nga mas ubos pa kay sa minimum. Kon ingon niini ka gamay ang kita, maalamon nga paliton lang kon unsay kinahanglan. Apan, bisan sa datong mga nasod, kining samang prinsipyo dakog ikatabang aron malikayan ang pinansiyal nga problema.

Magmakontento kon unsa lamay gikinahanglan.

Hinungdanon gayod kini aron magpabiling yano ang imong kinabuhi. Ang 1 Timoteo 6:8 naghatag niini nga tambag: “Kon kita adunay makaon ug ikabesti, kita magmakontento na niining mga butanga.” Ang pipila sa labing malipayong mga tawo sa kalibotan diyutay rag kuwarta, apan sila kontento na kon unsay anaa kanila, nga lakip niini dili lamang ang materyal nga mga butang kondili ang gugma usab sa ilang pamilya ug mga higala.—Proverbio 15:17.

Likayi ang wala kinahanglanang utang.

Pagkatinuod sa giingon sa Bibliya: “Ang dato mao ang magamando ibabaw sa mga kabos, ug ang manghuhulam maoy sulugoon sa tawo nga nagapahulam”! (Proverbio 22:7) Bisan tuod may mga kahimtang nga dili kalikayang mangutang, kadtong mangutang aron lang mapalit ang ilang gusto sagad malumos sa utang ilabina kon gamiton ang credit card. Ang magasing Time nag-ingon: “Kon duna na gani tay credit card, dili na ta mahimutang.” Si Eric, nga nagpuyo sa Pilipinas, nag-ingon: “Kon mogamit kog credit card, sagad mas dako ang akong mapalit kay sa mobayad kog cash. Kulang ang akong badyet sa dihang mobayad na ko sa balayronon.” Kinahanglan gayod kitang magmainampingon sa paggamit sa credit card!—2 Hari 4:1; Mateo 18:25.

Pagtigom ug kuwarta una mopalit.

Bisan tuod daw kinaraan, ang pagtigom ug kuwarta sa dili pa mopalit mao ang usa sa labing maayong paagi aron dili ka magkaproblema sa pinansiyal. Pinaagi niini malikayan sa daghan ang utang ug uban pang labad sa ulo, sama sa taas nga interes nga ipatong sa bisan unsa nga atong paliton. Sa Bibliya, ang hulmigas gihubit ingong “maalamon” tungod sa pagtigom ug “taganang kalan-on sa ting-ani.”—Proverbio 6:6-8; 30:24, 25.

Ang tanang tambag sa Bibliya nga atong gihisgotan mopatim-awng maayo nga mga prinsipyo, apan kini nakatabang ba gayod sa mga tawo nga magkinabuhi sumala sa ilang kinitaan? Tagdon nato ang kasinatian sa pipila nga misunod niini nga tambag ug nagmalamposon.

Si Diosdado, nga may upat ka anak, miingon nga mas nalisdan siya sa pagsapar sa panginahanglan sa iyang pamilya tungod sa problema karon sa ekonomiya. Apan nakita niyang hinungdanon  ang pagbadyet. “Gibadyet ko ang tanan nakong kita,” matod niya. “Duna koy listahan kon unsay akong galastohon.” Gisunod usab kini ni Danilo. Siya ug ang iyang asawa nabangkarota sa ilang gamayng negosyo. Apan, natagan-an gihapon ang ilang panginahanglan pinaagi sa mainampingong pagbadyet. Matod niya: “Nasayod mi kon pilay mosaka nga kuwarta kada bulan ug pila poy pangunang galastohon. Pinasukad niini, tinoon namo pag-ayo kon pilay among magasto sa ubang butang.”

Aron masunod ang badyet, nakita sa pipila nga kinahanglang menosan ang ubang galastohon. Si Myrna nga balo ug may tulo ka anak miingon: “Inay nga mosakay kon motambong sa Kristohanong mga tigom, kami sa akong mga anak magbaktas na lang.” Gitudloan ni Myrna ang iyang mga anak kon unsa ka hinungdanon ang pagkinabuhi nga yano. Matod niya: “Nagpakita kog maayong panig-ingnan sa pagpadapat sa prinsipyo sa 1 Timoteo 6:8-10, nga nagpasiugda sa kahinungdanon sa pagkakontento kon unsay anaa kanato.”

Si Gerald, nga usa ka amahan ug may duha ka anak, nagpadapat usab niini. Siya miingon: “Sa among pamilyahanong pagtuon sa Bibliya, hisgotan namo ang mga kasinatian sa mga Kristohanon nga naghatag ug prayoridad sa espirituwal nga mga butang. Makapadasig ang resulta kay natabangan ang among mga anak nga dili mangayog mga butang nga dili kaayo kinahanglanon.”

Si Janet maoy usa ka dalaga sa Pilipinas ug nag-alagad ingong bug-os panahong magtutudlo sa Bibliya. Bag-o lang siyang nawad-ag trabaho, apan siya pabiling nagkinabuhi sumala sa iyang kinitaan. “Magpugong ko sa kaugalingon ug mangitag ubang mga paagi,” matod niya. “Inay nga moadto sa mall, mangita kog mga tindahan nga mas baratog baligya. Nganong mangita man kog mahal nga naa may barato? Dili pod ko magpatakag palit sa akong gusto.” Nakita niyang hinungdanong magtigom ug kuwarta. “Kon dunay sobra, bisag gamay,” matod niya, “ako ning igahin aron dunay koy makuot kon dunay wala damhang mga galastohon.”

Matod ni Eric, nga gihisgotan ganina: “Mogamit lang kog credit card kon may mga emerhensiya.” Si Diosdado miuyon: “Aron mapugngan ko ang akong kaugalingon, kanunay kong ibilin ang akong credit card sa opisina.”

Oo, nakita sa daghan nga bisag ang kadaghanang gihisgotan sa Bibliya maoy espirituwal nga mga prinsipyo, kini usab nagtaganag mga giya nga makaayo kanato sa materyal nga paagi. (Proverbio 2:6; Mateo 6:25-34) Pinaagi sa pagpadapat niini nga mga prinsipyo ug sa pagkakat-on sa uban nga nakabenepisyo sa pagsunod niini, ikaw usab makahimo sa pagkinabuhi sumala sa imong kinitaan. Oo, malikayan nimo ang mga kasakitan ug kabalaka nga nahiagoman sa minilyon karong adlawa.