Kinsa Gayoy Nagmando sa Kalibotan?

LAGMIT wala ka pa sukad makahibalag ug mga tawong utok sa krimen. Nagpasabot ba kana nga wala sila maglungtad? Sila maayo kaayong magtakoban o makamaniobra pa gani sa ilang ilegal nga mga kalihokan bisag napriso. Apan ang pangunang balita sa mantalaan bahin sa prostitusyon, pagpamaligyag tawo, ug pinatyanay tungod sa droga, nagpahinumdom kanato sa kadaot nga gipahinabo sa mga utok sa krimen ug kana nagpamatuod nga sila naglungtad gayod.

Gibutyag sa Bibliya nga si Satanas tinuod gayod nga persona kinsa, sama sa gamhanang lider sa krimen, naningkamot nga matuman ang iyang pagbuot pinaagi sa “bakak nga mga ilhanan” ug “dili-matarong nga panglimbong.” Ngani, kini nag-ingon nga siya “kanunayng naghimo sa iyang kaugalingon nga usa ka manulonda sa kahayag.” (2 Tesalonica 2:9, 10; 2 Corinto 11:14) Matino usab nga naglungtad ang Yawa tungod sa kadaot nga iyang gihimo. Apan ang kadaghanan dili motuo nga dunay dili makita ug daotan nga espiritung linalang. Sa dili pa nato susihon pag-ayo ang giingon sa Bibliya bahin sa Yawa, tagdon nato ang pipila ka komong hinungdan kon nganong daghan ang dili motuo nga ang Yawa tinuod nga persona.

▪ “Maglalang ba ug Yawa ang usa ka mahigugmaong Diyos?” Sanglit ang Bibliya nag-ingon nga ang Diyos maayo ug hingpit, daw dili gayod makataronganon nga siya naglalang ug usa ka daotan ug lampingasang persona. Sa pagkatinuod, ang Bibliya wala mag-ingon nga ang maong persona gilalang sa Diyos. Sa kasukwahi, kini nag-ingon: “Ang Bato, hingpit ang iyang kalihokan, kay ang tanan niyang dalan hustisya. Usa ka Diyos sa pagkamatinumanon, nga kaniya walay inhustisya; matarong ug matul-id siya.”—Deuteronomio 32:4; Salmo 5:4.

Posible bang ang usa ka hingpit nga persona nga gilalang sa Diyos makahimog daotan? Inay nga gihimo ang iyang mga linalang nga samag robot, gihatagan sila sa Diyos ug kagawasan sa pagpili. Busa ang usa ka hingpit ug intelihenteng linalang makapili sa pagbuhat ug maayo o daotan. Kon ang intelihenteng linalang, tawo man o espiritu, gidisenyo nga matarong lamang ang buhaton, nan dili na hinungdanon sa Diyos ang ilang binuhatan.

Busa makataronganon nga ang paghatag sa Diyos sa iyang mga linalang ug kagawasan nagpasabot nga mahimo silang mopili sa paghimog daotan, kon buot nila. Gihisgotan ni Jesus ang sayop nga paggamit sa kagawasan sa dihang siya miingon bahin sa Yawa: “Siya wala mobarog nga lig-on diha sa kamatuoran.” (Juan 8:44) Dayag nga sa sinugdan ang Yawa maoy hingpit nga espiritung persona, kinsa kanhi ‘mibarog nga lig-on diha sa kamatuoran.’ * Si Jehova nga Diyos naghatag sa iyang mga linalang ug kagawasan kay siya nahigugma ug misalig kanila. —Tan-awa ang kahon nga  “Makasala ba ang Hingpit nga Linalang?” sa panid 6.

▪ “Ang Yawa sulugoon sa Diyos” Alang sa pipila, daw mao kini giingon sa basahon sa Job. Sumala sa usa ka komentaryo sa Bibliya, ang “pagsuroysuroy [sa Yawa] sa yuta” nahisama sa papel sa mga espiya sa karaang Persia nga mipanaw aron sa paghatag ug taho sa ilang hari. (Job 1:7) Apan, kon ang Yawa espiya pa sa Diyos, nganong miingon man siya sa Diyos nga gikan siya sa “pagsuroysuroy sa yuta”? Inay nga gihubit ingong kaalyado sa Diyos, ang asoy sa Job nagtawag sa Yawa ingong Satanas, nga nagkahulogang “Magsusupak,” nga nagpailang siya ang pangunang Kaaway sa Diyos. (Job 1:6) Nan, diin man gikan ang ideya nga ang Yawa sulugoon sa Diyos?

Sukad pa sa sayong bahin sa unang siglo C.E. ang apokripal nga mga basahon, sama sa “Book of Jubilees” ug “Common Rule” sa Qumran nga sekta, naghubit nga ang Yawa naghatag sa Diyos ug mga kondisyon apan kini nailalom gihapon sa Iyang pagbuot. Sa iyang librong Mephistopheles, ang historyanong si J. B. Russell, nagsaysay nga ang Protestanteng repormador nga si Martin Luther nagtawag sa Yawa ingong galamiton sa Diyos, “sama sa usa ka galab o sarol nga iyang gamiton sa pagtikad sa iyang tanaman.” Midugang si Russell nga ang punto mao, nga “gusto sa sarol nga putlon ang mga bunglayon,” apan kini nailalom  gihapon sa pagtugot sa Diyos, sa ingon nagtuman sa Iyang kabubut-on. Ang pagtulon-an ni Luther, nga gidawat sa ulahi sa Pranses nga teologong si John Calvin, wala makapahimuot sa daghang magtutuo. Kon ang Diyos mahigugmaon, nganong gitugotan man niya ang pagkadaotan ug gimbut-an pa gayod kini? (Santiago 1:13) Tungod niini nga doktrina ug sa makalilisang nga mga panghitabo niining ika-20ng siglo, daghan ang wala motuo sa Diyos ug sa Yawa.

▪ “Ang Yawa mao mismo ang pagkadaotan” Kon isipon nato ang Yawa niining paagiha, daw imposibleng masabtan ang ubang teksto sa Bibliya. Pananglitan, diha sa Job 2:3-6, kang kinsa nakigsulti ang Diyos? Posible bang nakigsulti siya sa dili makitang pagkadaotan diha kang Job, o siya ba nakigsulti lang sa iyang kaugalingon? Dugang pa, mahitabo bang dayegon sa Diyos ang maayong mga hiyas ni Job ug unya itugot nga siya sulayan sa pagkadaotan? Kon moingon ta nga mao kanay gihimo sa Diyos, sama rag gihimo nato Siyang daotan, dili ang usa kinsa “walay pagkadili-matarong.” (Salmo 92:15) Sa kasukwahi, wala mouyon ang Diyos nga ‘bakyawon ang iyang kamot’ sa pagdaot kang Job. Dayag nga ang Yawa dili mao ang mismong pagkadaotan o ang dili maayong hiyas sa Diyos, kondili siya maoy usa ka espiritung persona nga naghimo sa iyang kaugalingon nga Kaaway sa Diyos.

Kinsa Gayoy Nagmando sa Kalibotan?

Karon, gibati sa daghan nga kinaraan na ang pagtuo nga dunay Yawa. Apan dili gayod makataronganon nga maglungtad ang pagkadaotan kon walay Yawa. Ngani, tungod sa ideya nga walay Yawa, daghang tawo ang nagsalikway sa Diyos ug sa sukdanan sa pagkamatarong.

“Ang kinadak-ang panglingla sa yawa,” matod sa ika-19ng siglo nga magbabalak nga si Charles-Pierre Baudelaire, “mao ang pagpatuo nato nga siya wala maglungtad.” Pinaagi sa iyang pagtakoban, gipatungha sa Yawa ang mga pagduhaduha bahin sa paglungtad sa Diyos. Kon walay Yawa, daghan ang magtuo nga ang Diyos maoy responsable sa tanang pagkadaotan. Dili ba mao gayod kanay gusto ni Satanas nga ipatuo sa mga tawo?

Samag usa ka lider sa krimen, ang Yawa nagtakoban aron matuman ang iyang katuyoan. Unsa kana? Ang Bibliya nagtubag: “Ang diyos niini nga sistema sa mga butang nagbuta sa mga hunahuna sa mga dili-magtutuo, aron nga ang kahayag sa mahimayaong maayong balita bahin kang Kristo, nga mao ang larawan sa Diyos, dili makadan-ag.”—2 Corinto 4:4.

May lain pang hinungdanong pangutana. Unsay buhaton sa Diyos niining utok sa tanang pagkadaotan ug pag-antos? Tubagon kini sa sunod artikulo.

[Footnote]

[Blurb sa panid 5]

Ang Yawa ba sulugoon o magsusupak sa Diyos?

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

 Makasala ba ang Hingpit nga Linalang?

Ang kahingpitan nga gihatag sa Diyos sa iyang intelihenteng mga linalang dunay limitasyon. Bisag gilalang nga hingpit, kinahanglang ilhon ni Adan ang pisikal nga mga limitasyon nga gihatag kaniya sa iyang Maglalalang. Pananglitan, dili siya puwedeng mokaog hugaw, graba, o kahoy nga dili siya maunsa. Kon iyang supakon ang balaod sa grabidad ug moambak gikan sa habog nga pangpang, siya mamatay gayod o maangol.

Sa susama, kon ang hingpit nga linalang, tawo man o manulonda, molapas sa moral nga mga sukdanan nga gilatid sa Diyos, siya tinong makaagom ug kadaot. Busa, kon abusohan sa intelihenteng linalang ang iyang kagawasan, siya gayod masayop ug makasala.—Genesis 1:29; Mateo 4:4.