Tukma sa Kasaysayan, Dili Sugilambong

“Nasubay ko uban ang katukma ang tanang butang.”—LUCAS 1:3.

UNSAY NAKAPALAHI SA BIBLIYA? Ang mga sugilambong nag-asoy ug makapahinganghang mga sugilanon nga wala maghisgot ug espesipikong mga dapit, petsa, ug ngalan sa mga karakter sa kasaysayan. Sa kasukwahi, ang Bibliya dunay daghang makasaysayanhong detalye nga magpasalig sa mga magbabasa nga ang ‘mga pulong niini matuod gayod.’—Salmo 119:160, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia.

PANANGLITAN: Ang Bibliya nag-ingong gidestiyero ni “Nabucodonosor nga hari sa Babilonya . . . si Jehoiakin [Hari sa Juda] ngadto sa Babilonya.” Sa ulahi, “si Evil-merodak nga hari sa Babilonya, sa tuig nga siya nahimong hari, nag-isa sa ulo ni Jehoiakin nga hari sa Juda gikan sa bilanggoan.” Dugang pa, “usa ka rasyon ang kanunay gihatag kaniya [Jehoiakin] gikan sa hari, sumala sa panginahanglan sa adlaw-adlaw, sa tanang adlaw sa iyang kinabuhi.”—2 Hari 24:11, 15; 25:27-30.

ANG NADISKOBREHAN SA MGA ARKEOLOGO: Sa kagun-oban sa karaang Babilonya, ang mga arkeologo nakadiskobreg mga dokumento sa kagamhanan nga pinetsahan sa panahong nagmando si Nabucodonosor II. Ilang gilista ang rasyon para sa mga piniriso ug sa uban nga nagsalig sa panimalay sa hari. Ang listahan naglakip kang “Yaukin [Jehoiakin],” nga mao ang “hari sa yuta sa Yahud (Juda),” ug sa iyang panimalay. Komosta ang manununod ni Nabucodonosor nga si Evil-merodak? Ang usa ka inskripsiyon diha sa plorerang nakaplagan duol sa siyudad sa Susa nag-ingon: “Palasyo ni Amil-Marduk [Evil-merodak], Hari sa Babilonya, anak ni Nabucodonosor, Hari sa Babilonya.”

UNSAY IMONG HUNAHUNA? May lain pa bang karaan nga relihiyosong sinulat nga ingon niana kaespesipiko ug katukma kon bahin sa kasaysayan? O ang Bibliya ba talagsaon?

[Blurb sa panid 5]

“Ang kronolohikal ug geograpikal nga mga impormasyon niini mas tukma ug kasaligan kay sa ubang karaan nga mga dokumento.”—A SCIENTIFIC INVESTIGATION OF THE OLD TESTAMENT, NI ROBERT D. WILSON

[Hulagway sa panid 5]

Babilonyanhong dokumento nga naghisgot kang Haring Jehoiakin sa Juda

[Credit Line]

© bpk, Berlin/Vorderasiatisches Museum, SMB/Olaf M. Tessmer/Art Resource, NY