Ang mga pamilyang may humabdos sagad malisdan sa pagpakiglabot sa pamilya ug mga higala sa humabdos. * Kadaghanang amaama o inaina kinahanglang makigkomunikar sa ginikanan sa ilang humabdos maylabot sa panahon sa pagduaw, pagdisiplina, ug sustento. Ang mga higala ug paryente malisdan usab sa pagpakiglabot sa bag-ong membro sa pamilya. Tagda kon sa unsang paagi ang tambag sa Bibliya makatabang sa imong pamilya sa pagsagubang sa maong mga problema.

Si Judith, usa ka inaina sa Namibia, miingon: “Ang akong mga humabdos giingnan sa ilang inahan nga ako bag-ong asawa lang sa ilang amahan ug kon makabaton mig anak, dili nila kini igsoon. Nasakitan kaayo ko sa iyang gisulti kay gimahal nako ang akong mga humabdos samag kaugalingon nakong mga anak.”

Mouyon ang mga eksperto nga mahimong lisod ang pagpakiglabot sa ginikanan sa humabdos. Sagad, ang  inahan ug ang inaina ang dili magkasinabot. Unsay makatabang?

Sekreto sa kalamposan: Pagtakdag makataronganong mga limitasyon. Kon putlon nimo ang relasyon sa imong anak ngadto sa iyang amahan o inahan, mahimong masakitan kini. * Ang ginikanan sa usa ka bata, nga ‘nanganak kaniya,’ may talagsaong dapit sa iyang kinabuhi. (Proverbio 23:22, 25) Sa laing bahin, kon ang imong kanhing kapikas dako gihapog impluwensiya sa imong panimalay, posibleng mahigawad o masuko ang imong bag-ong kapikas. Paningkamoting magmatimbang, nga magtakdag makataronganong mga limitasyon aron mapanalipdan ang imong kaminyoon, ug sa samang higayon makigkooperar sa imong kanhing kapikas kon gikinahanglan.

SUGYOT PARA SA GINIKANAN

• Kon makigsulti ka sa imong kanhing kapikas, isentro ang inyong panaghisgot sa mga bata dili sa ubang butang. Pananglitan, mahimo nimo siyang pangutan-on kon posible bang sa adlaw siya motawag sa telepono. Sagad mas maayo kana kay sa motawag bisag unsang orasa o sa lawom nang gabii.

• Kon wala sa imong poder ang imong mga anak, mahimo kang motawag sa telepono, mosulat, mo-text, o mo-email aron duna moy regular nga komunikasyon. (Deuteronomio 6:6, 7) Ang uban mogamit pa ganig videoconference. Pinaagi niana, masabtan gihapon nimo ang panginahanglan ug problema sa imong mga anak ug makatambag ka kanila.

SUGYOT ALANG SA MGA INAINA

• Magmabination ngadto sa inahan sa bata pinaagi sa pagpasalig kaniya nga wala nimo siya kuhaig katungod ingong ginikanan. (1 Pedro 3:8) Balitai siya bahin sa iyang mga anak, nga hisgotan lamang ang positibong mga butang. (Proverbio 16:24) Pangayoa ang iyang sugyot, ug pasalamati siya niana.

• Limitahe ang pagpakitag pagmahal sa mga bata kon anaa ang ilang inahan. Si Beverly, usa ka inaina sa United States, miingon: “Ang bata pa nakong mga humabdos gustong motawag nakog Mama. Amo silang giingnan nga OK ra na kon naa sa among balay apan dili ni nila buhaton kon kauban ang ilang inahan, si Jane, o ang pamilya niini. Miarang-arang ang among relasyon ni Jane human niana. Gani, ubanan namong duha ang mga bata panahon sa mga drama-drama sa eskuylahan ug sa mga field trip.”

SUGYOT ARON MAGKASINABOT ANG GINIKANAN UG ANG MGA AMAAMA O INAINA

• Ayaw pagsultig negatibo bahin sa ginikanan o amaama/inaina kon naa ang mga bata. Sayon ra ang pagsultig negatibo, apan makapaguol kini sa mga bata. Ug basig makaabot ni sa ginikanan o sa amaama/inaina. (Ecclesiastes 10:20) Kon ang bata moingon nga gidaot ka sa iyang ginikanan o amaama/inaina, isentro ang imong pagtagad sa gibati sa bata. Mahimong moingon ka: “Pasensiya na nga nadunggan nimo kana. Ang imong Mama nasuko nako, ug usahay kon ang usa masuko, makasulti siyag dili maayo.”

• Paningkamoti nga mahuptan ang samang mga lagda ug paagi sa pagdisiplina diha sa duha ka panimalay. Kon dili kini posible, ipatin-aw ang kalainan apan  ayawg daota ang laing ginikanan. Tagda ang mosunod nga esena:

  Inaina: Tim, ihayhay palihog ang imong basa nga tualya.

  Tim: Sa ilang Mama, amo ra ning biyaan sa salog ug siya nay maghayhay niini.

  Inaina (nasuko): Gitudloan ka lang niyang magtinapolan.

  Dili kaha nga mas maayo kini nga tubag?

  Inaina (kalmado): Aw, OK. Dinhi, kita mismo ang maghayhay niana.

• Ayaw pag-eskedyul ug mga kalihokan alang sa imong mga anak atol sa panahon nga igugol nila sa laing ginikanan. (Mateo 7:12) Kon dili nimo mausab ang eskedyul sa kalihokan, pananghid sa laing ginikanan sa dili pa nimo sultian ang mga bata sa imong giplano.

Ang librong Step Wars nagkutlo sa usa ka babaye kinsa nagreklamo nga ang iyang bana molaban sa dagko na niyang mga anak ug dili motuo nga dili maayo ang ilang pagtratar kaniya. “Mosurok gyod ang akong dugo,” siya miingon. Unsay imong buhaton aron ang imong pagpakiglabot sa dagko na nimong humabdos dili makadaot sa imong kaminyoon?

Sekreto sa kalamposan: Pagpakitag empatiya. Ang Bibliya nag-ingon: “Magpadayon pagpangita ang matag usa, dili sa iyang kaugalingong kaayohan, kondili nianang sa laing tawo.” (1 Corinto 10:24) Paningkamoti nga masabtan ang gibati sa uban. Ang dagko nang humabdos mahadlok tingali nga mawala ang pagmahal sa ilang ginikanan kanila. O basin mobati sila nga kon ilang dawaton ang ilang amaama o inaina, gisalikway na nila ang ilang orihinal nga pamilya. Sa laing bahin, ang ginikanan mabalaka tingali nga basin mopalayo na kaniya ang iyang mga anak kon iya kining badlongon.

Imbes pugson sila nga dawaton ka nila, pasagdi nga maugmad sa natural nga paagi ang maayong relasyon uban sa imong mga humabdos. Sa pagkatinuod, dili maalamong pugson ang usa nga mobatig tinuod nga gugma. (Awit ni Solomon 8:4) Busa magmakataronganon sa imong mga pagdahom maylabot sa imong relasyon sa imong mga humabdos.

Ayawg isulti ang tanan nimong gihunahuna o gibati, bisan pag dili sila maayog tinagdan nimo. (Proverbio 29:11) Sa dihang malisdan ka sa pagkontrolar sa imong sinultihan, pag-ampo sama sa gibuhat ni Haring David sa Israel: “Oh Jehova, butangi ug guwardiya ang akong baba; butangi ug bantay ang pultahan sa akong mga ngabil.”—Salmo 141:3.

Kon nakadesisyon mo sa pagpuyo sa balay diin nagdako ang imong mga humabdos, basin matingala ka nga dako kinig sentimental value nila. Busa ayaw kaayo paghimog mga kausaban niini, ilabina sa ilang mga kuwarto. Mahimo pod ninyong konsiderahon ang pagbalhig laing balay.

Si Marion, usa ka inaina sa Canada miingon: “Sagad, ang regalohan sa akong ginikanan ang ako lang anak, dili ang akong mga humabdos. Busa maningkamot mi nga mapalitan pod silag regalo, apan usahay dili mi makaarang niana.”

Sekreto sa kalamposan: Unaha ang imong bag-ong pamilya. Sultii ang imong mga paryente ug mga higala sa imong obligasyon sa imong bag-ong pamilya. (1 Timoteo 5:8) Bisag dili ka makadahom nga dawaton dayon sa tanan nimong paryente ug higala ang bag-ong membro sa imong pamilya, mahimong hangyoon nimo sila nga magmatinahoron ug magmakiangayon kanila. Sultii sila nga masakitan sab ang imong mga humabdos kon dili kini pakitaag kaayo.

Paningkamoti nga masuod gihapon ang imong mga anak sa ilang apohan (sa ginikanan sa imong kanhing kapikas). Usa ka inahan sa England nga si Susan miingon: “Naminyo ko pag-usab 18 ka bulan human mamatay ang akong unang bana, ug ang iyang ginikanan nalisdan pagdawat sa akong bag-ong bana. Miarang-arang ang kahimtang sa dihang mas pirme namo silang ikauban, patawgon kanila ang mga bata, ug pasalamatan sila sa ilang tabang.”

Dili gayod sayon ang pagpakiglabot ngadto sa pamilya ug mga higala sa imong mga humabdos. Apan kon imong ipadapat ang tambag sa Kasulatan, matagamtam sa imong pamilya ang panalangin nga gisaad sa Bibliya: “Pinaagi sa kaalam ang usa ka panimalay matukod, ug pinaagi sa katakos sa pag-ila kini lig-ong matukod.”—Proverbio 24:3.