Human sa Gubat sa Kalibotan II, daghan kaayong lugar sa Europe ang nagun-ob. Pero makapalipay kay ang mga Saksi ni Jehova ug ang uban gibuhian gikan sa kampo konsentrasyon sa Nazi. Bisan pa ana, lisod gihapon ang ilang kahimtang. Sama sa uban, ang katawhan ni Jehova walay igong pagkaon, sinina, balay, ug ubang pangunang panginahanglan. Si Sister Karin Hartung miingon, “Kay lisod kaayo mangitag kapuy-an, ang tanan kinahanglang magpasaka sa ilang mga paryente o magpaabang ug kuwarto sa ilang apartment.” Dihay mga panahon nga si Sister Gertrud Poetzinger, nga naa sa kampo konsentrasyon sulod sa pito ug tunga ka tuig, nagpuyo lang sa gamay kaayo nga bodega ug matulog ra tawon sa lingkoranan. a

 Unsay gihimo aron matagan-an ang panginahanglan sa mga igsoon nga grabeng naapektohan sa Gubat sa Kalibotan II? Ug unsang mga leksiyon ang atong makat-onan niadtong nakalahutay sa lisod nga situwasyon human sa maong gubat?

 Ang organisasyon ni Jehova milihok dayon aron tabangan ang katawhan sa Diyos sa Europe. Si Nathan Knorr ug Milton Henschel nga gikan sa hedkuwarter mibisita sa mga igsoon aron makita kon unsa gyoy ilang panginahanglan. Sa mga bulan sa Nobyembre ug Disyembre 1945, miadto sila sa England, Switzerland, France, Belgium, Netherlands, Denmark, Sweden, Finland, ug Norway. Si Brader Knorr miingon, “Nakita gyod namo sa unang higayon ang grabeng epekto sa gubat niini nga kontinente.”

 Niadtong panahona, si Brader Knorr wala tugoti nga mosulod sa Germany. Pero si Erich Frost, nga maoy nagdumala sa sangang buhatan sa Germany, migawas sa nasod aron makigkita niya. b “Gihatagan mi ni Brader Knorr ug praktikal nga tambag ug misaad siya nga tabangan mi sa among materyal nga panginahanglan sama sa pagkaon ug sinina,” miingon si Erich. “Wala madugay, daghan kaayong harina, fat, oatmeal, ug ubang pagkaon ang miabot sa Germany. Ang mga igsoon sa laing mga nasod nagpadala pod ug kinarton nga mga sinina, apil na pod mga amerkana, underwear, ug sapatos.” Nakahilak gyod sa kalipay ug mapasalamaton kaayo ang mga igsoon nga midawat niini. Dugang pa, “ang pagpanghatag ug hinabang dili kay kausa lang gihimo,” sumala sa usa ka report. “Kini nga kahikayan nagpadayon sulod sa duha ug tunga ka tuig!” c

 Samtang miarang-arang ang kahimtang, ang mga igsoon padayong nagpokus sa espirituwal nga mga butang. Unsay nakatabang nila?

 Ilang gipadayon ang maayong espirituwal nga rutina. (Efeso 5:15, 16) Panahon sa gubat, nalisdan ang mga igsoon nga makabaton ug mga publikasyon para sa pagtuon sa Bibliya ug naapektohan pag-ayo ang ilang espirituwal nga rutina. Pero human sa gubat, anam-anam nga nabalik ang regular nga mga tigom ug ang buluhatong pagsangyaw. Si Jürgen Rundel, nga nagpuyo sa Austria, miingon: “Ang publikasyon nga Informant d ug ang among mga nagapanawng magtatan-aw nagdasig namo nga himoon gyong regular ang among espirituwal nga rutina.” Siya midugang: “Nagpokus mi kang Jehova, kang Jesus, sa among personal nga pagtuon sa Bibliya, ug sa ministeryo. Wala gyoy kabaldahan kay wala may TV.”

 Si Sister Ulrike Krolop miingon: “Kahinumdom ko kon unsa ko ka malipayon dihang gitun-an nako pag-ayo ang usa ka topiko sa Bibliya. Maayo nga ehemplo ang akong bana. Dihang makadawat mig bag-ong Bantayanang Torre nga magasin, iya gyong undangon ang tanan niyang ginahimo ug tun-an ni.” Si Karin, nga gihisgotan ganina, miingon: “Panahon sa gubat, nakita gyod namo kon unsa ka dali mawala ang materyal nga mga butang. Pero ang espirituwal nga pagkaon, bisag dili na ingon ana ka daghan, naa ra gihapon. Gigantihan gyod ni Jehova ang iyang maunongong mga alagad.”

 Mibalik sila sa pagsangyaw. (Mateo 28:19, 20) Panahon sa gubat, ang katawhan ni Jehova nawad-an ug kagawasan sa pagsangyaw ug pagpanudlo. Ang brader nga si Friedhelm nahinumdom nga human sa gubat “ang tanan mibalik dayon sa pagsangyaw.” Si Ulrike miingon: “Ang unang Saksi nga nakasangyaw sa pamilya sa akong bana nagsul-ob pa sa iyang uniporme sa kampo konsentrasyon! Klaro nga misangyaw gyod siya dayon.” Si Jürgen miingon, “Human sa gubat, puwerte gyod ka dasig sa mga igsoon. Daghan pa ganing batan-on ang misulod sa bug-os panahong pag-alagad.”

 “Luoy kaayo ang kahimtang sa mga tawong nagpuyo sa mga siyudad nga gibombahan panahon sa gubat,” miingon si Ulrike. Daghang tawo ang nagpuyo lang sa gun-ob nga mga bilding! Unsay gihimo sa mga Saksi aron makit-an ug masangyawan sila? Si Ulrike, nga ang pamilya nakadangat sa kamatuoran human sa gubat, miingon: “Mangita mig nagsiga nga suga o nag-utbo nga aso.”

 Gidasig nila ang usag usa. (1 Tesalonica 5:11) Panahon sa gubat, daghang Saksi ni Jehova ang gimaltratar. Pero human sa gubat, wala sila magsigeg hunahuna sa ilang pait nga kaagi, hinuon gidasig nila ang usag usa. Ang “sinulayang kalidad” sa ilang pagtuo nakahatag gyod nilag kalipay. (Santiago 1:2, 3) Si Johannes, nga karon nagpuyo na sa United States, miingon: “Ang among tigdumala sa sirkito, nga naa sa mga kampo konsentrasyon kaniadto, naghisgot ug daghang estorya kon giunsa pagtabang ni Jehova ang mga igsoon. Makapalig-on gyod kaayo to sa pagtuo.”

 Pagkahuman sa gubat, ang mga igsoon nagpabiling suod kang Jehova pinaagi sa paghinumdom “kon giunsa niya sila pagtabang sa didto pa sila sa mga kampo ug kon giunsa niya pagtubag ang ilang mga pag-ampo,” miingon si Johannes. Sa nahisgotan na, ila pong gipadayon ang ilang maayong espirituwal nga rutina, sama sa regular nga pagbasa sa Bibliya, pagtambong sa mga tigom, ug pagsangyaw. Ang maong mga igsoon “niwang gihapon ug luya tan-awon,” miingon si Elisabeth, nga mitambong sa kombensiyon sa Nuremberg niadtong 1946. “Pero bisan pa ana, sila ‘madasigon pinaagi sa balaang espiritu’ samtang ilang giestorya namo ang ilang mga eksperyensiya.”—Roma 12:11.

 Nagpabilin silang suod sa usag usa. (Roma 1:11, 12) Panahon sa gubat, ang mga Saksi naglisod sa pag-ubanay tungod sa grabeng paglutos. Si Karin miingon, “Panagsa ra kaayo nilang bisitahon ang usag usa kay dili nila gustong mameligro ang mga igsoon.” Pero nausab ang kahimtang dihang nahuman na ang gubat. “Ang mga igsoon pirme nang magkauban,” miingon si Friedhelm. “Pinakaimportante gyod para nila ang mga tigom ug ang pagministeryo.”

 Niadtong panahona, “pipila ra ka Saksi ang naay sakyanan,” miingon si Dietrich, nga usa ka ansiyano sa Germany. “Maong magbaktas ra mi padulong sa tigom. Pero magpanon mi. Kay magsige mig uban, nasuod gyod mi sa usag usa. Mora gyod mig pamilya.”

 Karon, daghang alagad ni Jehova ang nag-atubang ug kalisdanan tungod sa mga kalamidad, sakit, gubat, paglutos, ug pagtaas sa presyo sa mga palaliton. (2 Timoteo 3:1) Pero dili ta angayng sobrang mabalaka. Ngano? Ang ehemplo sa atong matinumanong mga igsoon sa Germany panahon sa Nazi nagpasalig nato nga tabangan gyod ta sa atong Diyos niining kataposang mga adlaw. Busa atong sundogon ang tinamdan ni apostol Pablo, kinsa misulat: “Dili ta mahadlok, hinuon moingon ta: ‘Si Jehova ang akong magtatabang; dili ko mahadlok. Unsay mabuhat sa tawo kanako?’”—Hebreohanon 13:6.