Karaang mga Selyo—Unsa Kini?
Ang mga selyo maoy gagmayng mga himan nga gikulitan ug gigamit sa pagmarka, sagad sa yutang kulonon (clay) o wax. Kini nga mga selyo lainlaig porma. Ang uban pormag apa, ug duna poy pormag kuwadrado, silindro, ug mga ulo sa hayop. Ang marka sa selyo mahimong magpaila kon kinsay nanag-iya sa usa ka butang o magpamatuod nga tinuod ang usa ka dokumento. Gigamit sab ni aron maprotektahan ang mga bag o mga entrada, sama sa mga pultahan o mga entrada sa lubnganan.
Ang mga selyo hinimo sa klaseklaseng materyales sama sa bukog, limestone, metal, kahoy, o dili kaayo mahalong bato. Usahay, gikulit diha sa selyo ang ngalan sa tag-iya ug sa iyang amahan. Makita sab diha sa ubang selyo ang titulo sa tag-iya niini.
Aron pamatud-an nga tinuod ang usa ka dokumento, selyohan kini sa tag-iya. Iyang iduot ang selyo diha sa yutang kulonon, wax, o ubang humok nga substansiya nga gipapilit sa dokumento. (Job 38:14) Unya ang substansiya mogahi ug magsilbing proteksiyon niini.
Ang mga Selyo Magamit sa Pagdelegar ug Awtoridad
Ang mga selyo mahimong ihatag ngadto sa laing tawo, nga pinaagi niana mabatonan niya ang awtoridad sa tag-iya. Usa ka pananglitan niini mao ang nahitabo maylabot sa usa ka Paraon sa karaang Ehipto ug ni Jose, nga usa ka Hebreohanon ug anak sa patriarkang si Jacob. Naulipon si Jose didto sa Ehipto. Sa ulahi, siya gipriso nga walay basehan. Pero paglabay sa panahon, gibuhian siya sa Paraon ug gihatagag taas nga posisyon ingong prime minister. Ang Bibliya nag-ingon: “Dayon gitangtang sa Paraon ang iyang pangselyo nga singsing gikan sa iyang kamot ug gisul-ob kini sa kamot ni Jose.” (Genesis 41:42) Kay ang singsing may opisyal nga selyo, si Jose duna nay awtoridad sa pagbuhat sa iyang importanteng buluhaton.
Si Rayna Jezebel sa karaang Israel naggamit sa selyo sa iyang bana sa iyang plano nga patyon ang tawong ginganlag Nabot. Gamit ang ngalan ni Haring Ahab, siya nagpadalag sulat sa pipila ka ansiyano aron hangyoon sila nga akusahan ang inosenteng si Nabot nga iyang gitunglo ang Diyos. Gigamit niya ang selyo sa hari sa maong mga sulat ug milampos ang iyang daotang plano.—1 Hari 21:5-14.
Ang Persianong hari nga si Ahasuero naggamit ug pangselyo nga singsing aron mabalido ang iyang gimando.—Ester 3:10, 12.
Ang magsusulat sa Bibliya nga si Nehemias naghisgot nga ang mga Israelinhong prinsipe, Levihanon, ug saserdote, nagselyo sa usa ka sinulat nga kasabotan aron ipakita ang ilang pag-uyon.—Nehemias 1:1; 9:38.
Sa duha ka higayon, ang Bibliya naghisgot bahin sa paggamit ug selyo aron protektahan ang mga entrada. Dihang gitambog si Daniel sa bangag nga naay mga leyon, “gibutangag bato ang baba sa bangag.” Dayon, si Haring Dario, ang magmamando sa Media ug Persia, nagselyo niini “gamit ang iyang pangselyo nga singsing ug nianang sa iyang halangdong mga tawo, aron dili na mausab ang desisyon bahin kang Daniel.”—Daniel 6:17.
Dihang gilubong si Jesu-Kristo, giselyohan sa iyang mga kaaway ang bato nga gitak-op sa entrada sa lubnganan. (Mateo 27:66) Kon ang gibutang mao ang opisyal nga selyo sa Romanong awtoridad, “ang selyo maoy yutang kulonon o wax nga gibulit sa giwang sa ... bato ug sa entrada sa lubnganan,” nag-ingon ang komentaryo sa basahon ni Mateo ni David L. Turner.
Kay daghan tag makat-onan bahin sa kasaysayan gikan niining karaan nga mga selyo, ang mga arkeologo ug historyano interesado kaayo niini. Gani, ang pagtuon sa mga selyo nga gitawag ug sigillography, nahimo nang importanteng natad sa pagtuon.