1. Ni buha buryo obu Abakristo bari nk’ekiti? (Nambwenu reba ekishushani.)

 “OMUYAGA tiguri kubasa kuhenda ekiti ekiri kubasa kwegonda.” Ogo mugani nigwereka ekintu ekiri kubasa kutuma ekiti caguma cemerire kitahendekire, ni okugamba okubuganisa n’embera. Kugira ngu tukorere Yehova tushemerirwe, tushemerire kubuganisa n’embera. Ni bata oku turi kubasa kukikora? Tushemerire kuringaniza turi kubuganisa n’embera zahinduka kandi turi kuha ekitinisa ebitecerezo by’abandi n’ensharamu ezi bari kukora.

2. Ni eha micwe eri kubasa kutukwasa kubuganisa n’embera zahinduka, kandi shi ni enki eki twaza kushwijuma omuri eki kicweka?

² Itwe abahereza ba Yehova, nitwenda kuba abantu abari kuringaniza. Nambwenu nitwenda kuba abacurezi kandi tukagira embabazi. Omuri eki kicweka, twaza kureba oku eyo micwe yakwasize Abakristo bamwe kwehanganira ebizibu. Nambwenu twaza kureba oku eyo micwe eri kubasa kutukwasa omuri obu bwire. Konka reka tubanze turebe eki turi kwegera ahari Yehova na Yesu aha bikwatirine n’okuringaniza.

3. Ni kiha kihamya ekiri kwereka ku Yehova ari kuringaniza?

³ Yehova nayetwa “Rukiri” ahakuba ahamire, kandi tari kutengesibwa. (Bir 32:4) Konka nambwenu, naringaniza. Embera ku ziri kuhinduka, nagumizamu kubuganisa na zo kugira ngu ahikirize ekigendererwa ceye. Yehova akahanga abantu omu kishushani ceye bine obushoborozi bw’okubuganisa n’embera. Akatuha emisinge y’omuri Bibuli eri kuhurirwa  ge eri kutukwasa kukora ensharamu ndungi omu bigezo byona ebi twakubugana. Ecokureberaho eki Yehova ari kutuha n’emisinge yeye eyi yatuhire ni ekihamya ekiri kwereka ku n’obu ari “Rukiri,” nambwenu ari kuringaniza.

4. Gamba ecokureberaho ekiri kwereka ku Yehova ari kuringaniza. (Abalevi 5:7, 11)

⁴ Ebi Yehova ari kukora byona bihikirire kandi naringaniza. Tari kugumisa ebintu omu ku ari kutwariza abantu. Ecokureberaho: Reba oku Yehova yayerekire ku naringaniza omu ku yatwarize Abisirayeli. Tarabashabire ngu abagiga n’abacene batange ebitambo ebiri kushushana. Hine n’obu yabire nayikiriza buri muntu kutanga ebitambo akuratize embera zeye.​—Shoma omu Balevi 5:7, 11.

5. Gamba ecokureberaho ekiri kwereka ku Yehova ari kwecureza kandi ku ayine embabazi.

⁵ Obucurezi n’embabazi bya Yehova nibituma yaringaniza. Ecokureberaho: Obucurezi bwa Yehova bukarebeka obu yabire ari hihi kucwecereza abantu babi ba Sodoma. Yehova akakoresa ba marayika beye, yaragira Loti owabire ahikirire ngu ahungire omu kacweka k’emishozi. Loti akatina kuhungirayo. Obwe rero akashaba ngu we n’ab’eka yeye bahungire omuri Zowari, etawuni nce na yo eyabire ari kwenda kucwecerezibwa. Yehova akaba nabasa kwangira Loti amugema korobera obuhabuzi bweye. Omu mwanya gw’eco, akikiririza Loti n’obu cabire kiratume Zowari etacwecerezibwa. (Kut 19:18-22) Bwanyima y’ebinyigana, Yehova akereka ku ayine embabazi ari kusaasira abantu ba Nineve. Akohereza omuhanuzi Yona ngu atangaze orubanja oru yabire ari kwenda kucwera eyo tawuni n’abantu bamwo babi. Konka abantu ba Nineve ku bayehanire, Yehova akabagirira esaasi, tiyabacwecereza.​—Yon 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Shoborora oku Yesu yatorize Yehova ari kuringaniza.

⁶ Yesu akatoreza Yehova ari kuringaniza. Akoherezibwa omu nsi ngu aburire ‘entama z’oruganda rwa Isirayeli ezabuzire.’ Konka akereka oburinganiza obu yabire ari kukora ogo murimo. Izoba rimwe, omukazi otari Mwisirayeli akamushaba ngu akize muhara weye owabire ‘ariho dayimoni, namwita kubi munonga.’ Yesu akagirira embabazi ogo mukazi, yakiza muhara weye. (Mat 15:21-28) Reba ekindi cokureberaho. Omu ntandikiro omurimo y’omurimo gwa Yesu, akagamba ati: ‘Wena orinyehakana, nanye ndyamwehakana.’ (Mat 10:33) Konka shi akehakana Petero, owamwehakine emirundi ishatu yona? Ingaha. Yesu akareba ku Petero yayehanire abyihire aha mutima kandi ayine okwikiriza. Yesu ku yamazire kuzoka, akeyoreka Petero kandi yamuhamiza ku yamusaasira kandi ku ari kumukunda.​—Luk 24:33, 34.

7. Tukuratize ebiri omu Bafilipi 4:5, ni bata oku turi kwenda ngu abantu baturebe?

⁷ Twareba ku Yehova Ruhanga na Yesu Kristo bari kuringaniza. Ni enki eki turi  kubegeraho? Yehova nayenda ngu turinganize. (Shoma omu Bafilipi 4:5.) Obwe rero ogume oyereke omu bikorwa ku ori omuntu ori kuringaniza. Nitubasa kwebuza ngu: ‘Mbehi nimanywa nk’omuntu ori kuringaniza, otari kugumisa ebintu kandi ori kwikiriza ebitecerezo by’abandi? Ninga nibandeba nk’omuntu ori kugumisa ebintu, w’omugomi kandi ofungire omutwe? Mbehi ninkunda kugema abandi kukora ebintu nk’oku nyowe ndi kweyendera? Ninga nimbahurikiza kandi caba kiri kubasika mbareka bakora ebi bari kukunda?’ Oku turi kuringaniza ni byo ebiri kwereka oku turi kutoreza Yehova na Yesu. Reka turebe ebintu bibiri ebiri kutushaba kuringaniza, ni okugamba embera zitu zahinduka n’omu bwire obu ebitecerezo by’abandi n’ensharamu zabo biri kutana n’ebyitu.

8. Ni enki ekiri kubasa kutukwasa kuringaniza embera zahinduka? (Nambwenu reba obugambo bw’ahaasi.)

⁸ Nitwereka ku turi kuringaniza twabuganisa n’embera zahinduka. Ezo mpinduka nizibasa kutuma twabugana ebizibu ebitungurine. Nitubasa kurwara omu buryo obutungurine. Nihabasa kubaho empinduka z’eby’akasente ninga omu by’obutegeki rero kituma kubaho byatugumira munonga. (Mub 9:11; 1 Kor 7:31) Nambwenu okuhindurirwa emirimo omu kitongore ca Yehova nikibasa kutushasha. Empinduka zona ezi twakubugana na zo, nitubasa kubuganisa na zo twakora ebi bintu bina: (1) okwikiriza empinduka, (2) okuta omutima ahaby’omu misho, (3) okuta omutima aha birungi, n’ (4) okukwasa abandi. b Reka turebe enkuru z’ebyabireho eziri kwereka oku kuta omu bikorwa ebi bintu kiri kutukwasa.

9. Ni bata oku omushija n’omukazi weye b’abamishonari bayehanganire ebigezo ebitungurine?

⁹ Yikiriza empinduka. Emanuele na Francesca bakashabwa kukora omurimo g’obumishonari omu rindi ihanga. Ku babire bari kutandika kwega orurimi rusya n’okumanyira ekibina cabo kisya, ecorezo ca COVID-19 kikatandika kandi bakaba bashemerire kuguma bonka. Bwanyima nyina wa Francesca akafa omu buryo obutungurine. Francesca akaba nayendera kimwe kuba n’ab’omu ka yeye, konka ecorezo kikatuma atazayo. Ni enki ecamukwasize kwehangana? Ec’okubanza, Emanuele na Francesca bakashaba Yehova obwenge bw’okwengana burizoba. Yehova akabagarukamu birabire omu by’okurya by’omwika ebi ari kutuha. Ecokureberaho: Ebigambo bya mwenetata omwe owu barebire omuri vidiyo bikabagumya, ebiri kugira ngu: “Twahika turi kwikiriza embera nsya, nituhika turi kushuba kutunga okushemererwa kandi kituha n’omugisha g’okukoresa ge ezo mpinduka.” c Eca kabiri, bakasharamu kutandika kukoresa oburyo bw’okuburira abantu bakoresize esimu kandi batandika kwegesa abantu Bibuli. Eca kashatu, bakikiriza obuyambi obu benetata na banyanyazi b’omu kibina babire nibabaha. Omunyanyazi omwe murungi akamara omwaka gona ari kubasindikira burizoba obutumwa oburimu ecahandikirwe. N’itwe twayikiriza empinduka nsya, nitwija kutungira okushemererwa omu bi turi kubasa kukora.

10. Ni bata oku omunyanyazi omwe yabuganisize n’embera ku zahindukire omu kubaho kweye?

¹⁰ Guma otekateke ahaby’omu misho kandi ote omutima aha bintu birungi. Omunyanyazi  w’omuri Romaniya ori kwetwa Christina, otwire omuri Japani, akashasha obu ekibina c’Orungereza eki yabire ari kuteraniramu cayihirweho. Konka, taragumire ari kubitecerezaho. Akasharamu kukora cona eki yabire ari kubasa omu kibina ekiri kukoresa Orujapani n’okwekwatanisa munonga omu murimo g’okuburira omuri ako kacweka. Akashaba omuntu owu babire bari kukorana aha murimo ngu amwegese orurimi. Ogo mukazi akikiriza kwegesa Christina Orujapani akoresize Bibuli n’akatabo Shemerererwa amagara ebiro byona! Eco kikatuma Christina yagamba ge Orujapani kandi ogo mukazi owarumwegesize yakunda amazima. Twaguma kuta omutima aha by’omu misho kandi tukatecereza aha bintu birungi, nitutunga emigisha n’obu twakubugana empinduka ezitungurine.

11. Ni enki ecakwasize omushija n’omukazi weye kwehanganira embera mbi z’eby’akasente?

¹¹ Guma okwese abandi. Omushija n’omukazi weye abatwire omu ihanga ahu omurimo gwayemerezibwe bakabugana ekizibu c’eby’akasente. Ni enki ecabakwasize kubuganisa n’embera? Bakabanza bayorobya embera zabo. Bwanyima, omu mwanya g’okuta omutima aha bizibu byabo, bakasharamu kukwasa abantu bari kuhugira omu murimo g’okuburira. (Byak 20:35) Omushija akagamba ati: “Okuhugira omu murimo g’okuburira kikatuma tutabona obwire bw’okutecereza ebintu bibi, ahobwe omutima twaguta aha kukora ebi Ruhanga ari kwenda.” Embera zitu zahinduka, tushemerire kwijuka omugasho g’okukwasa abandi, namunonga birabire omu murimo g’okuburira.

12. Ni bata oku ecokureberaho c’entumwa Pawulo kiri kutukwasa kubuganisa n’embera omu murimo gokuburira?

¹² Tushemerire kubuganisa n’embera omu murimo gwitu g’okuburira. Nitubugana n’abantu abine enyikiriza n’emicwe ebitari kushushana, kandi abakurire omu mbera ezitari zimwe. Entumwa Pawulo akaba nabuganisa n’embera kandi n’itwe nitubasa kumwegeraho. Yesu akatorana Pawulo ngu abe ‘entumwa aha Banyamahanga.’ (Rom 11:13) Ni yo nshonga Pawulo yaburire Abayudaya, Abagurika, abashomire munonga, rubanda, abekitinisa n’abagabe. Kugira ngu Pawulo aburire abo bantu bona ‘akahinduka byona.’ (1 Kor 9:19-23) Akata omutima aha mucwe gwabo, oku bakuzire, n’enyikiriza zabo kandi yabuganisa na byo. N’itwe nitubasa kuhika ahari byingi omu murimo g’okuburira twaburira abantu tubuganisize n’embera ezi barimu.

13. Ni kaha kabi akari kugambwa omu 1 Bakorinto 8:9 aku tushemerire kwerinda twaba turi kwenda kuha ekitinisa oku abandi bari kureba ebintu?

¹³ Nambwenu okuringaniza nikutukwasa kuha ekitinisa oku abandi bari kureba ebintu. Ecokureberaho: Abanyanyazi bamwe nibakunda kwetaho ebirungo, konka abandi tibari kubikunda. Abakristo bamwe nibanywa amarwa agaringanire, konka abandi bakasharamu kugareka. Abakristo bona nibenda ngu bagire amagara marungi konka nibasharamu oburyo bw’okutambirwa obutari kushushana. Ku turarebe ensharamu zitu nk’ezihikire, tukatandika kugema ab’omu kibina ngu bazikirize, nikibasa kutuma twabateza ensibo kandi kituma habaho okwecwamu ebicweka. Tituri kwenda kukora ekintu nk’eco! (Shoma omu 1 Bakorinto 8:9; 10:23, 24) Reka tushwijume ebyokureberaho biriri ebiri kwereka oku kuta omu bikorwa emisinge y’omu Byahandikirwe kiri kutukwasa kuringaniza n’okugira obusinge.

14. Ni eha misinge y’omuri Bibuli eyi tushemerire kukuratiza omu oku turi kujwara n’okweboneza?

 ¹⁴ Okujwara n’okweboneza. Omu mwanya g’okutugema ebi turajware, Yehova akatuha emisinge y’okukuratiza. Tushemerire kujwara omu buryo oburi kwereka ku turi abahereza ba Ruhanga, turi kuringaniza kandi turi ‘kwecureza.’ (1 Tim 2:9, 10; 1 Pet 3:3) Obwe rero, titushemerire kujwara omu buryo oburi kwereka ngu nitwetungura. Nambwenu emisinge y’omuri Bibuli nekwasa abazehe kwerinda kutaho ebiragiro ebikwatirine n’okujwara n’okuboneza ishoki. Ecokureberaho: Abazehe b’omu kibina kimwe bakaba bari kwenda kukwasa benetata abacari bato ababire batorize omucwe g’okogosha ishoki rikaba rigufu konka rikaguma rijagarire. Ni bata oku abo bazehe babakwasize konka batabaterireho ekiragiro? Omureberezi ori kutayayira ebibina akahabura abo bazehe ngu bagambire abo benetata ngu: “Waba ori aha pulatifomu rero abantu bakata omutima aha ku ori kurebeka omu mwanya g’okuguta aha bi ori kugamba, noba oyine ekizibu omu ku ojwire n’omu ku oyebonize.” Ebyo bigambo bigufu konka bikatuma abazehe bakwasa abo benetata abacari bato batabaterireho ekiragiro. d

15. Ni biha biragiro n’emisinge by’omuri Bibuli ebi turi kubasa kukuratiza twaza kusharamu oku turatambirwe? (Abaroma 14:5)

¹⁵ Okutambirwa. Buri Mukristo ashemerire kweshariramu oku aratambirwe. (Gal 6:5) Omuri Bibuli harimu ebiragiro bice, nk’ekiri kugamba aha kwerinda eshagama n’obufumu, kandi ebyo biragiro nitubyorobera twaba turi kusharamu oku turatambirwe. (Byak 15:20; Gal 5:19, 20) Konka ebindi byo n’itwe abari kweshariramu. Abamwe nibisharamu kuronda abadakita b’okubatambira,  konka abandi berondera obundi buryo bw’okutambirwa. N’obu twakuba turi kuhurira ku oburyo nanka bw’okutambirwa ari bwo burungi, tushemerire kuha ekitinisa ensharamu za benetata na banyanyazi aha bikwatirine n’okutambirwa. Tushemerire kuguma turi kwijuka ebi bintu: (1) Obukama bwa Ruhanga ni bwo bwonka oburije kumaraho oburwire bwona. (Isa 33:24) (2) Buri Mukristo ashemerire kweshariramu eki ari kureba ku ari co kirungi aha magara geye. (Shoma omu Baroma 14:5.) (3) Titushemerire kucwera abandi orubanja ninga shi ngu tubateze ensibo. (Rom 14:13) (4) Abakristo nibereka rukundo kandi nibamanya ku obumwe bw’ekibina buri kukira obugabe bwabo. (Rom 14:15, 19, 20) Ku turagume kwijuka ebyo bintu, nitwija kuguma twine obunywani burungi na benetata na banyanyazi kandi tureteho obusinge omu kibina.

16. Ni bata oku omuzehe ari kubasa kwereka ku naringaniza yaba ari n’abandi bazehe? (Nambwenu reba ekishushani.)

¹⁶ Abazehe bashemerire kuteraho abandi ecokureberaho kirungi omu kuringaniza. (1 Tim 3:2, 3) Ecokureberaho: Omuzehe tashemerire kutecereza ku ekitecerezo ceye burijo kiri kuba kihikire ngu ni ahabw’okuba akuzire kukira abandi bazehe. Naba ari kumanya ku omwika gwa Yehova guri kubasa kukoresa buri muzehe omu kakiko kugira ngu atange ekitecerezo ekiri kubasa kutuma bakora ensharamu ndungi. Kandi haba hatine omusinge g’omuri Bibuli ogu bashisha, abazehe abari kuringaniza nibashagika ensharamu eyi abazehe abingi bakora n’obu yakuba eri kutana n’eyabo.

17. Ni eha migisha eyi Abakristo abari kuringaniza bari kutunga?

¹⁷ Abakristo nibatunga emigisha myingi baba bari kuringaniza. Nitugira obunywani burungi na benetata na banyanyazi, kandi ekibina kibamu obusinge. Nitwesimira kuba n’abahereza ba Yehova abine obumwe n’emitwarize n’emicwe ebitari kushushana. Kandi ekiri kukira byona, nitutunga okushemererwa twamanya ku turi kutoreza Yehova Ruhanga ori kuringaniza.